Συνδυάζοντας έργα δανεισµένα από τη Συλλογή ∆άκη Ιωάννου µε νέες συµµετοχές, η έκθεση περιλαµβάνει έργα ιστορικών δηµιουργών όπως οι Duchamp και Wilhelm Reich όσο και πολλών σηµαντικών σύγχρονων, είτε αυτοδίδακτων outsider είτε διασηµοτήτων όπως οι Jeff Koons, Pipilotti Rist και Pamela Rosenkranz.
Οι καλλιτέχνες ανέκαθεν υιοθετούσαν νέα µέσα. Ωστόσο, δεν θα έλεγε κανείς ότι η γενική στάση του κόσµου της τέχνης έναντι των νέων τεχνολογιών είναι ιδιαίτερα ενθουσιώδης, παρά τις στιγµές τεχνολογικής αισιοδοξίας του προηγούµενου αιώνα — από τον ιταλικό φουτουρισµό και τoν ρωσικό κονστρουκτιβισµό ως το κίνηµα E.A.T. (Experiments in Art and Technology) της δεκαετίας του 1960.
Σηµαίνουσες φωνές της φιλοσοφίας και της κριτικής θεωρίας, όπως οι ψύχραιµοι εκπρόσωποι της Σχολής της Φρανκφούρτης, συµπεριλαµβανοµένων των Walter Benjamin και Theodor Adorno, εδραίωσαν µια στάση τεχνοσκεπτικισµού τόσο θεµελιακή ώστε ακόµη και η πιο ανάλαφρη αποδοχή (πολλώ δε µάλλον ο ενθουσιασµός) να µοιάζει αφελής στην καλύτερη περίπτωση. Η ουσία του τεχνολογικού σκεπτικού, µας έλεγαν, έγκειται στον ηγεµονικό έλεγχο και στην απολυταρχική εκµετάλλευση της φύσης. Η απόσταση που προκαλεί η τεχνολογία την καθιστά εχθρό πιο αυθεντικών µορφών εµπειρίας όπως είναι εκείνη της σπουδαίας τέχνης.
Ωστόσο, σε µια στιγµή που δεν µπορούµε πια να φανταστούµε έναν κόσµο χωρίς τεχνολογία, είναι κρίσιµο να αναρωτηθούµε πώς εµείς, οι κάτοικοι αυτού του πλανήτη, φανταζόµαστε τον κόσµο και τις µηχανές του. Φωτογραφία, κινηµατογράφος, ραδιόφωνο, τηλεόραση, βίντεο, υπολογιστές, εικονική πραγµατικότητα, τεχνολογία blockchain… Η εισαγωγή νέων µηχανηµάτων διαρκώς άλλαζε τις δυνατότητες καλλιτεχνικής έκφρασης. Ο Walter Benjamin ήταν εκείνος που παρατήρησε µια προφητική ικανότητα σε κάποια έργα τέχνης που παρέπεµπαν σε τεχνολογίες που δεν είχαν ακόµη αναδυθεί.
Ποια µπορεί να είναι τα παραδείγµατα µιας τέτοιας προφητικής δύναµης; Έχει λεχθεί, ας πούµε, ότι κάποια µυθιστορήµατα του 19ου αιώνα προοιωνίζονταν τον κινηµατογράφο είχαν γραφτεί για ένα µέσο που δεν είχε ακόµα εµφανιστεί. Τα Ανεµοδαρµένα Ύψη της Emily Brontë, θα ισχυριζόταν κάποιος, είναι γραµµένα σαν σενάριο ταινίας. Αντίστοιχα, τα διακλαδούµενα αφηγήµατα του Jorge Luis Borges µοιάζουν µε έναν τρόπο να προκαταλαµβάνουν την υπερκειµενική (hypertext) µυθοπλασία, ενώ το The Bride Stripped Bare by Her Bachelors, Even (The Large Glass) (1915-1923) του Duchamp έχει θεωρηθεί προάγγελος του εικονικού χώρου.
Το 1967, ο John Cage εξέταζε το πώς τα ηλεκτρονικά µέσα επεκτείνουν τον ανθρώπινο νου πέρα από το άτοµο και τον καθιστούν κοινωνικό: µέσω της τεχνολογίας έχουµε φτιάξει µια προέκταση του εγκεφάλου µας προς τον κόσµο που πριν βρισκόταν έξω από εµάς. Το ανθρώπινο νευρικό σύστηµα δεν είναι πια µέσα µας αλλά έξω, εκεί όπου τα ηλεκτρονικά µέσα µάς επιτρέπουν να συνδεθούµε µε τους ηλεκτρικούς µας φίλους (ίσως και εχθρούς) σε εικονικά περιβάλλοντα.
Μισό αιώνα µετά, η λαϊκή κουλτούρα και τέχνη βρίθουν από φαντασιώσεις προσοµοιωµένων κόσµων και εικονικών σφαιρών, όπου η εταιρική τεχνολογική πρωτοπορία λανσάρει οπτικά όργανα που υπόσχονται εξίσου φουτουριστικά ηλεκτρικά όνειρα. Ένας από τους πιο πληθωρικούς θιασώτες της τεχνολογικής αισιοδοξίας, ο Ray Kurzweil, πιστεύει ότι σε λίγα χρόνια από σήµερα η εικονική πραγµατικότητα θα είναι πλήρως ρεαλιστική και ελκυστική και ότι θα ζούµε τον περισσότερο καιρό σε εικονικά περιβάλλοντα.
Κατά τον Kurzweil, η διαρκώς επιταχυνόµενη πρόοδος της τεχνολογίας θα καταλήξει σε Singularity, µια σχεδόν κατακόρυφη φάση εκθετικής ανόδου µε την τεχνολογία να επεκτείνεται µε άπειρη ταχύτητα µια ανησυχητική στιγµή πλήρους µεταµόρφωσης, όπου οι µηχανές θα αποκτήσουν συνείδηση και περισσότερη ευφυΐα από τους ανθρώπους.
Ενάντια σε αυτή τη µεσσιανική πρόβλεψη ενός ολόκληρου πλανήτη που µετατρέπεται σε µια ευφυή µηχανή, οι επικριτές του γνωστικού καπιταλισµού ελέγχουν το κατά πόσον οι σηµερινές ψηφιακές τεχνολογίες χτίζουν τα θεµέλια µιας οικονοµίας της επιτήρησης που θα επιτρέπει την καταπάτηση καίριων ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Χρειάζεται µήπως να δηµιουργηθούν νέες ζώνες δηµιουργικής τριβής; Οι καλλιτέχνες του µέλλοντος πρέπει να εξυµνήσουν τις αναδυόµενες τεχνολογίες ή να γίνουν µέρος µιας νέας αντίστασης;
Ποιος έχει την απάντηση; Σίγουρα πάντως όχι η ίδια η τεχνολογία, αφού το Open AI του ChatGPT απαντά στο σχετικό ερώτηµα µε έναν χαρακτηριστικά ανούσιο τρόπο: «Εν τέλει, εναπόκειται στον κάθε καλλιτέχνη ξεχωριστά να αποφασίσει αν θέλει να εξυµνήσει τις αναδυόµενες τεχνολογίες ή να τους αντισταθεί. Και οι δυο προσεγγίσεις µπορούν να είναι έγκυρες και να οδηγήσουν σε τέχνη που προκαλεί το ενδιαφέρον και δίνει τροφή για σκέψη».
Ώρες Λειτουργίας
Καθηµερινά 11:00–13:00 & 19:00–22:00
Τρίτη κλειστά