Σε μια απόσταση μεγαλύτερη των χιλίων μιλίων από τη Γάζα, εκτυλίσσεται μια ναυτιλιακή κρίση που θα μπορούσε να μετατρέψει τον πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ με την Χαμάς σε μια πλανητική υπόθεση με επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, επισημαίνει ο Economist σε σχετικό του δημοσίευμα για τις επιθέσεις των Χούτι σε πλοία και την απόφαση ναυτιλιακών κολοσσών όπως η BP να εγκαταλείψουν τη Διώρυγα του Σουέζ.
Σαν ντόμινο, ο ένας ναυτιλιακός κολοσσός μετά τον άλλο ανακοινώνουν ότι θα αποφεύγουν να διέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ, υπό τον φόβο νέων επιθέσεων από τους Χούτι της Υεμένης σε εμπορικά πλοία, στην Ερυθρά Θάλασσα. Μια εξέλιξη που έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό.
Το στενό Μπαμπ ελ Μαντέμπ
Από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι σήμερα, μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, (CMA CGM, Hapag-Lloyd, Maersk, MSC, BP και Evergreen) έχουν ανακοινώσει ότι σταματούν ή αναστέλλουν τη διέλευση από τη Διώρυγα του Σουέζ, την ώρα που οι Χούτι- έχοντας στη διάθεσή του εξελιγμένα όπλα- κλιμακώνουν τις επιθέσεις τους. Έτσι, καθώς μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές αρτηρίες του κόσμου κλείνει ξαφνικά, η Αμερική και οι σύμμαχοί της εντείνουν τη ναυτική δραστηριότητα στη Μέση Ανατολή και «μπορεί ακόμη και να επιτεθούν στους Χούτι, προκειμένου να αποκαταστήσουν την ελεύθερη διέλευση» σύμφωνα με τον Economist.
Μάλιστα, νορβηγικής ιδιοκτησίας πλοίο δέχθηκε επίθεση στην Ερυθρά Θάλασσα σήμερα, σε ένα πλήγμα που, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, προήλθε από το έδαφος της Υεμένης που ελέγχεται από το προσκείμενο στο Ιράν κίνημα των Χούτι. Το πλήγμα κατά του M/V Swan Atlantic ήταν το τελευταίο από μια σειρά επιθέσεων εναντίον σκαφών εν πλω από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα. Δεν υπήρχε άμεσα ανάληψη ευθύνης, αλλά οι Αμερικανοί αξιωματούχοι, που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, δήλωσαν στο Reuters ότι το σκάφος δέχθηκε επίθεση με πολλαπλά βλήματα που εκτοξεύθηκαν από ελεγχόμενο από τους Χούτι έδαφος. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία του πλοίου δήλωσε ότι το σκάφος επλήγη από άγνωστο αντικείμενο και ότι κανένα μέλος του πληρώματος δεν τραυματίστηκε. Λίγο αργότερα, οι Χούτι της Υεμένης, που πρόσκεινται στο Ιράν, ανέλαβαν την ευθύνη για επίθεση εναντίον δύο πλοίων με drones επιφάνειας, όπως δήλωσε ο στρατιωτικός εκπρόσωπος της οργάνωσης Γιαχία Σάρι σε ανακοίνωση. Τα δύο πλοία είναι το Swan Atlantic και το MSC Clara, πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Yemen just targeted 2 ships. They announced that any ships that services any Israeli ports will be targeted. This explains why yesterday shipping giant OOCL announced they’ll “immediately cease handling Israeli shipping of any kind and to any port, whether importing or exporting” pic.twitter.com/CVzEkuKhzG
— ashok kumar 🇵🇸🇱🇧 (@broseph_stalin) December 18, 2023
Το Μπαμπ ελ Μαντέμπ είναι ένα στενό μεταξύ της Αφρικής και της αραβικής χερσονήσου μέσω του οποίου εκτιμάται ότι ρέει κανονικά το 12% του παγκόσμιου εμπορίου κατ’ όγκο και ίσως το 30% της παγκόσμιας κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων. Στην περιοχή εκείνη, που έχει γίνει απαγορευμένη ζώνη καθώς οι Χούτι που εδρεύουν στην Υεμένη, επιτίθενται στα πλοία, «φαινομενικά για την υποστήριξη των Παλαιστινίων στη Γάζα», πριν από χρόνια δραστηριοποιούνταν οι πειρατές της Σομαλίας που έκαναν ρεσάλτο σε εμπορικά πλοία, αιχμαλώτιζαν τα πληρώματα και ζητούσαν λύτρα από τις ναυτιλιακές εταιρείες για να απελευθερώσουν τους ομήρους. Την περίοδο που οι Σομαλοί πειρατές αποτελούσαν τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για την παγκόσμια ναυτιλία ήταν σημαντικός ο αριθμός και των υπό ελληνική σημαία ή ελληνόκτητων πλοίων που είχαν καταληφθεί από τους Σομαλούς πειρατές, γεγονός που είχε οδηγήσει τους Έλληνες εφοπλιστές να τοποθετήσουν ένοπλους φρουρούς πάνω στα πλοία. Σήμερα, οι επιθέσεις των Χούτι που ξεκίνησαν πριν από 4-5 εβδομάδες ακόμη και εναντίον αμερικανικών πολεμικών πλοίων έχουν κλιμακωθεί απότομα.
Ποιοι ναυτιλιακοί κολοσσοί έχουν εγκαταλείψει τη Διώρυγα του Σουέζ
Αντιμέτωπη με έναν αυξανόμενο κίνδυνο να χτυπηθούν τα πλοία και να σκοτωθούν τα πληρώματά τους, η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία μπαίνει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Στις 15 Δεκεμβρίου η Maersk και η Hapag-Lloyd διέκοψαν τις υπηρεσίες τους, στις 16 Δεκεμβρίου ακολούθησαν οι CMA CGM και MSC και στις 18 Δεκεμβρίου BP και Evergreen έπραξαν το ίδιο, τονίζοντας ότι τα πλοία τους δεν θα χρησιμοποιούσαν τη Διώρυγα του Σουέζ προς καμία κατεύθυνση «μέχρι να είναι ασφαλές το πέρασμα της Ερυθράς Θάλασσας».
Ο Economist αναφέρει ότι μαζί αυτές οι τέσσερις κολοσσοί (Maersk, Hapag-Lloyd, CMA CGM, MSC) αντιπροσωπεύουν το 53% του παγκόσμιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίωνενώ υπάρχει ο φόβος να ακολουθήσουν κι άλλοι το παράδειγμά τους.
Οι δύο μεγάλες επιπτώσεις της κρίσης – Γιατί το Ισραήλ θα επηρεαστεί λιγότερο
Η κρίση έχει δύο μεγάλες επιπτώσεις: Η μία για την παγκόσμια οικονομία και η άλλη για τους κινδύνους στρατιωτικής κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή.
Τα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για την Αίγυπτο, η οποία βρίσκεται ήδη εν μέσω οικονομικής κρίσης. Το Ισραήλ θα επηρεαστεί λιγότερο, αφού μόνο το 5% περίπου του εμπορίου του διέρχεται από το Εϊλάτ, το λιμάνι του στην Ερυθρά Θάλασσα.
Για την παγκόσμια οικονομία, ένα παρατεταμένο κλείσιμο της διαδρομής του Σουέζ θα αύξανε το κόστος του εμπορίου καθώς η ναυτιλία επαναδρομολογείται γύρω από την Αφρική. Αυτό σημαίνει περισσότερος χρόνος και ασφάλιστρα στα ύψη, εντείνοντας μια παγκόσμια κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Στο μεταξύ ανοδικά κινήθηκαν οι τιμές του πετρελαίου με το άνοιγμα της εβδομάδας, λαμβάνοντας ώθηση από τις χαμηλότερες εξαγωγές από τη Ρωσία, αλλά και από τη έκρυθμη κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ερυθρά Θάλασσα, από τις επιθέσεις των Χούτι σε πλοία. «Η κακοκαιρία στη Ρωσία έπαιξε ρόλο σήμερα το πρωί, όπως και η επίθεση των Χούτι σε πλοία κοντά στην Υεμένη» αναφέρει στο Reuters, ο αναλυτής της IG,Τόνι Σίκαμορ.
Ποιοι είναι οι Χούτι
Η απειλή των Χούτι είναι τρομακτική και περίπλοκη. Σύνθημά τους είναι: «Θάνατος στο Ισραήλ. Κατάρα στους Εβραίους» και ισχυρίζονται ότι στοχεύουν «όλα τα πλοία που κατευθύνονται προς τα λιμάνια του Ισραήλ» μέχρι να παραδοθούν τρόφιμα και φάρμακα στη Γάζα. Αλλά τα περισσότερα από τα πλοία που δέχονται επίθεση δεν κατευθύνονται ούτε προς το Ισραήλ ούτε βρίσκονται υπό ισραηλινή ιδιοκτησία. Έτσι χώρες από όλο τον κόσμο επηρεάζονται. Μάλιστα, ένα από τα πλοία που δέχτηκαν επίθεση από τους Χούτι έπλεε υπό σημαία Χονγκ Κονγκ.
«Οι Χούτι έχουν ένα γιγάντιο οπλοστάσιο πυραύλων κατά των πλοίων σε αυτό το σημείο», λέει ο Fabian Hinz του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (iiss), ενός think tank στο Λονδίνο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με βεληνεκές έως και 800 χλμ.
Γιατί οι ΗΠΑ «δεν κάνουν κάτι;»
Είναι πιθανό ότι η διπλωματία θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση της κρίσης. Το 2015 η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα παρενέβησαν στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης υπέρ της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης. Τον Μάρτιο του 2022 οι Σαουδάραβες συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός, αφήνοντας τους Χούτι να ελέγχουν την πρωτεύουσα, Σαναά, και τη στρατηγική δυτική ακτή.
Παρόλα αυτά, μια μεγαλύτερη στρατιωτική απάντηση στην απειλή των Χούτι είναι πλέον πιθανή. Μια πολυεθνική ομάδα κρούσης, υπό την ηγεσία του ναυτικού της Αμερικής, επιχειρεί ήδη στα ανοικτά των ακτών της Υεμένης, προκειμένου να προσπαθήσει να αποτρέψει τους Χούτι από το να επιβιβαστούν βίαια σε πλοία- μια επιδρομή διακόπηκε τον Νοέμβριο- ή να εκτοξεύσουν πυραύλους. Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες αμερικανικά, βρετανικά και γαλλικά πολεμικά πλοία έχουν όλα αναχαιτίσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους των Χούτι, την ώρα που η Αμερική ζήτησε από την Αυστραλία να στείλει επίσης, ένα πολεμικό πλοίο.
Πάντως, οι Χούτι έχουν αποδείξει ότι μερικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πύραυλοι είναι πάντα πιθανό να περάσουν.
Ένα πιθανό επόμενο βήμα περιλαμβάνει ένοπλη συνοδεία για την εμπορική ναυτιλία, την οποία χρησιμοποίησε η Αμερική κατά τη διάρκεια του λεγόμενου πολέμου δεξαμενόπλοιων μεταξύ Ιράν και Ιράκ τη δεκαετία του 1980. Αλλά είναι κάτι που απαιτεί έναν πολύ μεγάλο αριθμό πολεμικών πλοίων, σύμφωνα με ναυτικές πηγές που εμπλέκονται στη συζήτηση.
Η κύρια εναλλακτική λύση είναι να χτυπηθούν απευθείας οι Χούτι και το οπλοστάσιό τους. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ έχουν αναπτύξει σχέδια για να επιτεθούν σε αποθήκες και εκτοξευτές των Χούτι, ωστόσο η Αμερική εμφανίζεται απρόθυμη να διευρύνει τη «συμμετοχή» της στη Μέση Ανατολή και έχει αποφύγει τα στρατιωτικά αντίποινα γιατί Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σαουδική Αραβία ζητούν να μην επέμβουν υπό τον φόβο οι Χούτι να εκδικηθούν για τυχόν αμερικανικά πλήγματα προς εκείνους.
Αυτή η απροθυμία αντανακλά πολιτικές ευαισθησίες και πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από τις ευρύτερες ανησυχίες της κυβέρνησης Μπάιντεν σχετικά με την ανατροπή της ασταθούς εκεχειρίας στην Υεμένη και την πυροδότηση μιας ευρύτερης σύγκρουσης στην περιοχή. Ο Λευκός Οίκος θέλει να διατηρήσει την εκεχειρία και είναι επιφυλακτικός να λάβει μέτρα που θα μπορούσαν να ανοίξουν ένα άλλο μέτωπο πολέμου. Ωστόσο, μερικοί Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η στρατιωτική δράση είναι μια επιλογή και δεν την έχουν βγάλει από το τραπέζι.
Έτσι, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει επικεντρωθεί στην επέκταση της ομάδας εργασίας της Ερυθράς Θάλασσας και στην άσκηση διπλωματικής και οικονομικής πίεσης στο Ιράν. Από την πλευρά του, το Ισραήλ δεν θέλει μια νέα σύγκρουση, αντιμετωπίζοντας ήδη πίεση από την Αμερική να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και ανησυχώντας για τη Χεζμπολάχ.
Ωστόσο, «εάν Ιράν και Χούτι συνεχίσουν τις επιθέσεις που κρατούν κλειστή μία από τις σημαντικότερες εμπορικές οδούς του κόσμου, η κλιμάκωση μπορεί να είναι αναπόφευκτη» καταλήγει ο Economist.
