Δραματικές είναι οι επιπτώσεις των αλιευτικών εργαλείων που καταλήγουν στο βυθό, καθώς όχι μόνο στοιχίζουν τη ζωή στην θαλάσσια ζωή, αλλά όπως τονίζει στο CNN Greece ο επικεφαλής προγραμμάτων και κυκλικής οικονομίας του οργανισμού «Εναλεία», Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, περίπου το 15% των πλαστικών απορριμμάτων που εντοπίζονται στους ωκεανούς προέρχεται από την αλιεία.
«Από την εμπειρία μας στο πρόγραμμα Mediterranean Cleanup, για την συλλογή πλαστικών απορριμμάτων από τον βυθό της θάλασσας με τους αλιείς, τα εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία είναι κάτι που συναντάμε πολύ συχνά» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γιαννακόπουλος.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα παγκόσμια στοιχεία του WWF, περίπου το 10% των πλαστικών απορριμμάτων στους ωκεανούς προέρχεται από την αλιεία. Ωστόσο, από τις δικές μας δράσεις του οργανισμού στη Μεσόγειο, παρατηρείται ότι το ποσοστό φτάνει περίπου το 15%.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις τους στα θαλάσσια οικοσυστήματα;
Όπως εξηγεί ο ίδιος, οι επιπτώσεις των εργαλείων αυτών είναι σοβαρές και πολύπλευρες.
«Δεν είναι τυχαίος ο όρος δίχτυα φαντάσματα (ghost nets), καθώς συνεχίζουν να ψαρεύουν άθελα τους στον βυθό, παγιδεύοντας όχι μόνο ψάρια αλλά και χελώνες, δελφίνια και άλλα είδη. Παράλληλα, μετακινούνται με τα θαλάσσια ρεύματα, καταστρέφοντας λιβάδια Ποσειδωνίας και κοραλλιογενείς σχηματισμούς» υπογραμμίζει ο κ. Γιαννακόπουλος.
Η «δράση» τους όμως δεν σταματά εκεί. «Με τον χρόνο, τα πλαστικά διαλύονται σε μικροπλαστικά και εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα, ενώ σε οικονομικό επίπεδο μειώνονται τα αποθέματα αλιευμάτων και οι αλιείς υφίστανται ζημιές στον εξοπλισμό τους» όπως σημειώνει.
Έτσι, τα χαμένα εργαλεία δεν είναι απλά απορρίμματα, όπως διευκρινίζει ο ίδιος, αλλά μία απειλή που υποβαθμίζει τη θάλασσα για δεκαετίες.
Έντονο το φαινόμενο στα ελληνικά νερά
Η Ελλάδα αποτελεί μέρος του προβλήματος. Τόσο στη χώρα μας, όχι και συνολικά στη Μεσόγειο το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο, λόγω της μεγάλης ακτογραμμής και της σημασίας της αλιείας και της ιχθυοκαλλιέργειας.
Χιλιάδες τόνοι πλαστικών αλιευτικών εργαλείων παράγονται κάθε χρόνο, όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
«Από τη δική μας εμπειρία στο Mediterranean Cleanup, σε συνεργασία με πάνω από 1.000 επαγγελματίες αλιείς καθημερινά, βλέπουμε ότι σχεδόν σε κάθε εξόρμηση ανελκύονται δίχτυα, πετονιές ή άλλα εργαλεία από τον βυθό» σημειώνει ο επικεφαλής προγραμμάτων και κυκλικής οικονομίας της «Εναλεία».
Για δεκαετίες στη θάλασσα
Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο ίδιος, τα περισσότερα από αυτά τα αντικείμενα βρίσκονται στη θάλασσα για αρκετές δεκαετίες.
«Για αυτό το λόγο, και σε συνεργασία με τις Ελληνικές αλιευτικές κοινότητες, συλλέγουμε τα παλιά και χρησιμοποιημένα δίχτυα τους, έτσι ώστε να μην καταλήξουν στις θάλασσες, αλλά αντίθετα να ενταχθούν στην κυκλική οικονομία και να μετασχηματιστούν σε νέα προϊόντα, όπως έπιπλα και δομικά υλικά» συμπληρώνει.
Οι αλιείς μέρος της λύσης
Στη βάση αυτή, όπως τονίζει, «είναι κρίσιμο να δείξουμε στους αλιείς ότι μπορούν να αποτελέσουν μέρος της λύσης».
Στη «μάχη», λοιπόν, για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων από την πλαστική ρύπανση, οι ψαράδες «από «θύματα» της ρύπανσης μετατρέπονται σε «φύλακες» της θάλασσας, ενώ παράλληλα αλλάζει η νοοτροπία στον κλάδο. Οι αλιείς βλέπουν ότι η συλλογή πλαστικών από τη θάλασσα μπορεί να συνδυαστεί με την εργασία τους και ενισχύει την αξία του κλάδου. Πλέον, οι αλιείς καθαρίζουν τις θάλασσες».
Όπως εξηγεί ο ίδιος, με αυτόν τον τρόπο «ενισχύεται η έννοια της αλιευτικής κοινότητας, και μέσα από τις δράσεις μας χτίζονται συνεργασίες, εμπιστοσύνη και παραδείγματα που εμπνέουν και άλλους».
Εκπαίδευση, αντιμετώπιση, πρόληψη
Αναφερόμενος στην στρατηγική που ακολουθεί η Εναλεία για την αντιμετώπιση του φαινομένου, ο κ. Γιαννακόπουλος σημειώνει πως ο οργανισμός στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:
Εκπαίδευση
Ευαισθητοποίηση τόσο των αλιευτικών κοινοτήτων όσο και των τοπικών κοινωνιών. «Συνεργαζόμαστε με πάνω από 1.000 επαγγελματίες αλιείς στην Ελλάδα, και συνολικά 6.000 αλιείς, σε Ελλάδα, Αίγυπτο, Ιταλία, Ισπανία και Κροατία».
Αντιμετώπιση και Μετριασμός
Συλλογή τεράστιων ποσοτήτων πλαστικών από τη θάλασσα.
«Μέχρι στιγμής έχουμε συλλέξει 2.000 τόνους πλαστικού από τη Μεσόγειο, που αντιστοιχεί περίπου στο 20% του πλαστικού που καταλήγει στις ελληνικές θάλασσες ετησίως».
Πρόληψη και Κυκλική Οικονομία
Αλλαγή συμπεριφορών ώστε τα απορρίμματα να μην επιστρέφουν ποτέ στη θάλασσα, με δράσεις συλλογής χρησιμοποιημένου αλιευτικού εξοπλισμού και δημιουργίας νέων προϊόντων. «Θέλουμε να μετατρέψουμε κάτι το οποίο είναι επιβλαβές και απόρριμμα, σε πρώτη ύλη για την κυκλική οικονομία».
Όπως επισημαίνει ο κ. Γιαννακόπουλος «για εμάς, είναι σημαντικό για να αλλάξουμε την κατάσταση να δημιουργήσουμε συνέργειες. Από περιβαλλοντικούς οργανισμούς όπως είναι το WWF στην Ελλάδα, μέχρι εταιρείες συλλογής και διαχείρισης αποβλήτων, όπως είναι η Antipollution, συνεργαζόμαστε για να πετύχουμε ένα κοινό στόχο».
«Η δημιουργία συνεργειών και κυρίως η ενσωμάτωση των επαγγελματιών αλιέων δεν καθαρίζει απλώς τις θάλασσες, δημιουργεί μια νέα κουλτούρα ευθύνης και φροντίδας για το θαλάσσιο περιβάλλον. Μας δημιουργεί την ελπίδα ότι μπορούμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση και να λύσουμε το θέμα των διχτυών φαντασμάτων» καταλήγει.
