«Δεν υπάρχει ασφαλές έγκαυμα σε καμία ηλικία»: Πόσο επικίνδυνος είναι ο ήλιος για το δέρμα

Δυστυχώς το μελάνωμα είναι ένας δερματικός καρκίνος πολύ επιθετικός που δίνει μεταστάσεις, ενώ ευτυχώς ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να θεραπευθεί. Ο έγκαιρος εντοπισμός είναι σωτήριος. Σήμερα, μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση του μελανώματος με σωστή παρακολούθηση, μπορούμε να το διαγνώσουμε πολύ έγκαιρα χάρη στα σύγχρονα διαγνωστικά εργαλεία, όπως εξελιγμένα δερματοσκόπια και λογισμικά τεχνητής νοημοσύνης που αναλύουν εικόνες σπίλων, αλλά και να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά ακόμη και σε πιο προχωρημένα στάδια, με νέες θεραπείες, όπως η ανοσοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες.

Αυτά τα εργαλεία μειώνουν τα διαγνωστικά λάθη και αυξάνουν τις πιθανότητες έγκαιρης παρέμβασης.

Τα παραπάνω υπογραμμίζει στο CNN Greece, ο κ. Αλέξανδρος Στρατηγός, Διευθυντής – Καθηγητής Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας Α’ Πανεπιστημιακή Κλινική Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων, ΕΚΠΑ, στο Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός».

Σε μία συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, ο καθηγητής αναφέρεται στη δύναμη της πρόληψης για το δέρμα μας, στην αναγκαιότητα της χαρτογράφησης των σπίλων- που μπορούν να πραγματοποιήσουν πλέον όλοι άνθρωποι εφόσον λάβουν το πράσινο φως από τον δερματολόγο τους- στα ηλιακά εγκαύματα που πρέπει να προσέχουμε επισταμένως, καθώς πάνω από 5 μέχρι την ηλικία των 20 ετών, ενοχοποιούνται για εκδήλωση καρκίνου του δέρματος και μελανώματος, καθώς και στις τεχνολογικές εξελίξεις και τα εργαλεία της Τεχνητής Νοημοσύνης, που αλλάζουν το τοπίο της πρόληψης και της θεραπείας.

Ο καθηγητής Στρατηγός, αναφέρεται ακόμη, στο πολύ σημαντικό εξειδικευμένο Κέντρο Μελανώματος και Καρκίνου του Δέρματος στο Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», το οποίο διαθέτει το υπερσύγχρονο σύστημα Vectra για τρισδιάστατη απεικόνιση και πλήρη χαρτογράφηση του δέρματος.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Αλέξανδρου Στρατηγού

Κύριε καθηγητά, ποια είναι τα βασικά μέτρα προστασίας μας απέναντι στον ήλιο όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά κατά τη διάρκεια όλου του έτους;

Η προστασία από τον ήλιο δεν αφορά μόνο το καλοκαίρι, αλλά κάθε μέρα του χρόνου. Στη χώρα μας έχουμε ηλιοφάνεια σχεδόν όλο το έτος, άρα πρέπει να είμαστε συνεπείς: καθημερινή χρήση αντηλιακού με SPF 30 ή και υψηλότερο στο πρόσωπο και στα χέρια, προστατευτικά ρούχα, καπέλο, γυαλιά ηλίου και, φυσικά, αποφυγή άμεσης έκθεσης τις ώρες που η ηλιακή ακτινοβολία είναι πιο έντονη (11:00–16:00). Είναι μια καθημερινή φροντίδα για το δέρμα μας που λειτουργεί μακροπρόθεσμα προστατευτικά.

Υπάρχει κάποια ενδεδειγμένη «δόση» που πρέπει να λαμβάνουμε, ώστε και να επωφελούμαστε από τα θετικά του ήλιου, αλλά και να είμαστε προστατευμένοι;

Η ηλιακή ακτινοβολία είναι ευεργετική, κυρίως για τη σύνθεση βιταμίνης D, αλλά η ισορροπία είναι κρίσιμη. Στην Ελλάδα, αρκούν λίγα λεπτά καθημερινής έκθεσης — περίπου 10 με 15 λεπτά στα ακάλυπτα μέρη του σώματος — ώστε να έχουμε επαρκή παραγωγή βιταμίνης D, χωρίς να εκθέτουμε το δέρμα μας σε αυξημένο κίνδυνο. Περισσότερη έκθεση δεν σημαίνει περισσότερα οφέλη, αντιθέτως, αυξάνει τον κίνδυνο δερματικής φθοράς και καρκίνου. Εξάλλου, αν υπάρχει ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D (τεκμηριωμένη μέσω εργαστηριακών εξετάσεων), τότε είναι ιατρικώς ορθότερη η πρόσληψη των απαραίτητων δόσεων μέσω συμπληρωμάτων ή σκευασμάτων βιταμίνης D παρά μέσω της επικίνδυνης έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Σύμφωνα με την American Cancer Society, πέντε ηλιακά εγκαύματα πριν την ηλικία των 20 ετών, ενοχοποιούνται για εκδήλωση μελανώματος. Μπορούμε να προλάβουμε ένα ηλιακό έγκαυμα; Και τι συμβαίνει εάν το ηλιακό έγκαυμα μας επισκεφτεί σε μία πιο ώριμη ηλικία;

Το ηλιακό έγκαυμα προλαμβάνεται — είναι θέμα σωστής συμπεριφοράς. Αντηλιακό, κατάλληλη ένδυση και αποφυγή υπερ-έκθεσης είναι τα «κλειδιά». Στα παιδιά και στους νέους, τα ηλιακά εγκαύματα συνδέονται ισχυρά με την ανάπτυξη μελανώματος αργότερα στη ζωή. Στους ενήλικες, ένα έγκαυμα προσθέτει κι άλλο «φορτίο» στη συσωρευτική φθορά του δέρματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο για δερματικούς καρκίνους, συνολικά. Δεν υπάρχει «ασφαλές» έγκαυμα, σε καμία ηλικία.

Μπορεί το μελάνωμα να εμφανιστεί σε περιοχή του σώματός μας που δεν τη βλέπει ο ήλιος; Και γενικότερα πώς μπορούμε να προλάβουμε το μελάνωμα, μόνο από την χαρτογράφηση των σπίλων;

Ναι, το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και σε περιοχές που δεν εκτίθενται συχνά τον ήλιο, όπως οι παλάμες, τα πέλματα, η περιοχή ανάμεσα στα δάχτυλα ή ακόμη και στα γεννητικά όργανα. Αυτό μας υπενθυμίζει ότι η πρόληψη πρέπει να αφορά όλο το σώμα μας. Η πλήρης δερματολογική εξέταση από ειδικό δερματολόγο με ή χωρίς τη ψηφιακή απεικόνιση των σπίλων (τη λεγόμενη «χαρτογράφηση σπίλων») είναι πολύτιμο εργαλείο πρόληψης, αλλά δεν αρκεί μόνη της: πρέπει να εξετάζουμε τακτικά το δέρμα μας και να απευθυνόμαστε στον ειδικό για κάθε αλλαγή.

Γνωρίζουμε ότι το μελάνωμα αποτελεί έναν σοβαρό καρκίνο του δέρματος, καθώς δίνει πιο εύκολα μεταστάσεις σε σχέση με άλλους καρκίνους του δέρματος, όπως για παράδειγμα το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Το μελάνωμα είναι από τη φύση του ένας επιθετικός καρκίνος, με κύτταρα που έχουν μεγάλη ικανότητα να διηθούν τους ιστούς, να μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος ή του λεμφικού συστήματος και να εξαπλώνονται σε απομακρυσμένα όργανα, ακόμη και σε πρώιμα στάδια. Αντιθέτως, άλλοι δερματικοί καρκίνοι, όπως το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, συνήθως εξελίσσονται τοπικά και σπάνια δίνουν μεταστάσεις.

Σε σχέση με μία δεκαετία πριν, θα ήθελα να σας ρωτήσω, εάν έχουν αυξηθεί τα περιστατικά με μελάνωμα και με καρκίνο του δέρματος;

Ναι, παρατηρούμε σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα και διεθνώς. Αυτό σχετίζεται με τις συνήθειες ηλιοθεραπείας και υπέρμετρης έκθεσης στον ήλιο, ειδικά στις νεότερες γενιές. Από την άλλη, η πρόοδος στη διάγνωση και η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κόσμου οδηγούν σε περισσότερα περιστατικά που εντοπίζονται και καταγράφονται. Είναι, λοιπόν, μια πραγματική αύξηση αλλά και μια θετική εξέλιξη, γιατί αναγνωρίζουμε και αντιμετωπίζουμε έγκαιρα περισσότερες περιπτώσεις με καλύτερη πρόγνωση.

Οι επιστήμονες επιμένετε πολύ στις προληπτικές εξετάσεις και στην περίφημη χαρτογράφηση των σπίλων. Είναι σωτήριος ο έγκαιρος εντοπισμός για την έκβαση του μελανώματος;

Ο έγκαιρος εντοπισμός είναι πράγματι σωτήριος. Σήμερα, μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση του μελανώματος με σωστή παρακολούθηση, μπορούμε να το διαγνώσουμε πολύ έγκαιρα χάρη στα σύγχρονα διαγνωστικά εργαλεία, αλλά και να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά ακόμη και σε πιο προχωρημένα στάδια, με νέες θεραπείες, όπως η ανοσοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες. Παρά την πρόοδο όμως, η αντιμετώπιση της νόσου γίνεται πολύ πιο απλή και εύκολη όταν τη διαγνώσουμε εγκαίρως ή τη προλάβουμε πριν εκδηλωθεί με την αντηλιακή προστασία. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση παραμένουν το μεγαλύτερο πλεονέκτημά μας.

Πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η νέα τεχνολογία στην πρώιμη διάγνωση του μελανώματος; Ποια τα σύγχρονα διαγνωστικά εργαλεία που διαθέτουμε, πλέον, χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη; Είναι η τεχνολογία αιχμής διαθέσιμη σε όλους τους πολίτες μέσω του ΕΣΥ;

Η τεχνολογία έχει φέρει πραγματική επανάσταση στον τρόπο που παρακολουθούμε και διαγιγνώσκουμε το μελάνωμα. Σήμερα, έχουμε εξελιγμένα δερματοσκόπια και λογισμικά τεχνητής νοημοσύνης που αναλύουν εικόνες σπίλων, βοηθώντας μας να εντοπίσουμε εγκαίρως τα ύποπτα σημάδια με μεγάλη ακρίβεια. Αυτά τα εργαλεία μειώνουν τα διαγνωστικά λάθη και αυξάνουν τις πιθανότητες έγκαιρης παρέμβασης.

Η πρόσβαση σε αυτά τα εργαλεία στο δημόσιο σύστημα υγείας (ΕΣΥ) προχωρά σταδιακά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εξειδικευμένο Κέντρο Μελανώματος και Καρκίνου του Δέρματος στο Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», το οποίο διαθέτει το υπερσύγχρονο σύστημα Vectra για τρισδιάστατη απεικόνιση και πλήρη χαρτογράφηση του δέρματος, χάρη σε δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση. Ωστόσο, αυτή η τεχνολογία δεν είναι ακόμη διαθέσιμη παντού, και χρειάζεται περαιτέρω προσπάθεια ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε τέτοια πρωτοποριακά εργαλεία. Είναι σημαντικό, πάντως να τονιστεί, ότι μέχρι να εφαρμοστούν σε ευρύτερη κλίμακα οι τεχνολογίες αυτές, μια πλήρης δερματολογική εξέταση από δερματολόγο καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες πρόληψης και πρώιμης διάγνωσης για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.