Η έννοια της κυκλικότητας αποτελεί σήμερα κεντρικό άξονα πολιτικών και στρατηγικών για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η κυκλική οικονομία δεν περιορίζεται μόνο στη διαχείριση αποβλήτων, αλλά επεκτείνεται σε ένα ολοκληρωμένο μοντέλο σχεδιασμού που προάγει την επαναχρησιμοποίηση πόρων, την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης καλούνται να αναλάβουν ενεργό ρόλο ως φορείς αλλαγής, υιοθετώντας πρακτικές που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και δημιουργούν νέες ευκαιρίες για την τοπική οικονομία.
Η Κρήτη, ως νησιωτική περιφέρεια με έντονη τουριστική δραστηριότητα, πλούσια αγροτική παραγωγή και ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά, προσφέρει ένα μοναδικό πεδίο εφαρμογής της κυκλικότητας. Η γεωγραφική της θέση και οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι καθιστούν αναγκαία την ανάπτυξη κυκλικών μοντέλων που θα ενισχύσουν την ενεργειακή αυτονομία, θα προωθήσουν την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών, και θα στηρίξουν την ανθεκτικότητα των τοπικών κοινοτήτων απέναντι στις κλιματικές προκλήσεις.
Παράλληλα, η κυκλικότητα μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός καινοτομίας, συνδέοντας την επιστημονική έρευνα με την πράξη και δημιουργώντας νέες προοπτικές για βιώσιμη τουριστική και αστική ανάπτυξη.
Κυκλική διακυβέρνηση
Ο ρόλος της ενορχήστρωσης στη μετάβαση στην κυκλική οικονομία
Η εφαρμογή κυκλικών συστημικών λύσεων περιλαμβάνει την προώθηση μετασχηματιστικών αλλαγών σε όλους τους τομείς και τις αλυσίδες αξίας (π.χ. κατασκευές, βιομηχανία, μεταφορές), καθώς και σε βασικούς τομείς δράσης, όπως οι προμήθειες, ο σχεδιασμός και το ρυθμιστικό πλαίσιο.
Αυτές οι αλλαγές είναι τεράστιες και πολύπλοκες, απαιτώντας πρωτοφανή επίπεδα συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών.
Αυτή είναι η βασική πρόκληση της εφαρμογής κυκλικών συστημικών λύσεων.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση, πολλές πόλεις και περιφέρειες έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη για μια αφοσιωμένη, άκρως εξειδικευμένη ομάδα για την ενορχήστρωση της διαδικασίας.
Ουσιαστικά χρειαζόμαστε την Δημιουργία μιας Ομάδας Κυκλικής Οικονομίας μέσα στις υπάρχουσες Δομές Διοίκησης και λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η ομάδα Κυκλικής Οικονομίας συχνά συνδέεται στενά με τις υπάρχουσες ομάδες πχ για το κλίμα και την ανάπτυξη προγραμματισμού, διασφαλίζοντας ότι οι κυκλικές δράσεις ενσωματώνονται στις ευρύτερες προσπάθειες κλιματικής ουδετερότητας και ενσωματώνονται σε βασικούς τομείς όπως το δομημένο περιβάλλον, όπου η χρήση πόρων και οι εκπομπές είναι οι πιο σημαντικές.
Γιατί μια Ομάδα Κυκλικής Οικονομίας;
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας κυκλικής λύσης απαιτούν τη συμβολή πολλαπλών κλάδων και φορέων. Η μετάβαση, η οποία εκτείνεται σε αρκετά χρόνια, διαμορφώνεται από την αβεβαιότητα και τις ταχείες, αλληλένδετες αλλαγές. Οι συνεχώς εξελισσόμενες ανάγκες και ευκαιρίες καθιστούν τον παραδοσιακό γραμμικό σχεδιασμό ανεπαρκή. Αντίθετα, μια προσαρμοστική, ευέλικτη διαδικασία είναι απαραίτητη.
Μια αφοσιωμένη Ομάδα Κυκλικής Οικονομίας αντιμετωπίζει αυτήν την πολυπλοκότητα διατηρώντας τη συνέχεια, διαφυλάσσοντας τη θεσμική μνήμη και προσαρμόζοντας την στις αναδυόμενες προκλήσεις. Ενεργώντας ως ουδέτερος συντονιστής, η ομάδα χτίζει εμπιστοσύνη μεταξύ των βασικών παραγόντων, ενορχηστρώνει δράσεις και διασφαλίζει ότι η πρόοδος παραμένει ευθυγραμμισμένη με τους μακροπρόθεσμους στόχους.
Βασικά οφέλη
Η Ομάδα Κυκλικής Οικονομίας διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στα εξής:
- Δημιουργία δυναμικής και εμπιστοσύνης:
Καθορισμός κατεύθυνσης, αντιμετώπιση κενών επικοινωνίας και ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της συνεργασίας μεταξύ των βασικών φορέων.
- Διευκόλυνση διατομεακών στόχων:
Διαμόρφωση στόχων που καλύπτουν τομείς, κατανόηση των βαθύτερων αιτιών και αντιμετώπιση σύνθετων προκλήσεων σε όλες τις αλυσίδες αξίας, αποκάλυψη παράλληλων οφελών και συνοχής.
- Αξιοποίηση ποικίλης εμπειρογνωμοσύνης:
Ενσωμάτωση γνώσεων, δεξιοτήτων και πόρων από δημόσιους, ιδιωτικούς και αστικούς φορείς για τον σχεδιασμό αποτελεσματικών κυκλικών συστημικών λύσεων.
- Εντοπισμός επενδυτών και βελτιστοποίηση πόρων:
Υποβοήθηση πόλεων και περιφερειών με περιορισμένους προϋπολογισμούς να διερευνήσουν τον ρόλο των επενδυτών, να εντοπίσουν πιθανές πηγές χρηματοδότησης και να συγκεντρώσουν πόρους για στρατηγικές επενδύσεις, διασφαλίζοντας την ομαλή υλοποίηση κυκλικών έργων.
Προωθήστε την εφαρμογή κυκλικών συστημικών λύσεων ηγούμενοι, συντονίζοντας και εμπλέκοντας φορείς.
Οι Πόλεις και οι Περιφέρειες επηρεάζουν βασικούς τομείς όπως ο σχεδιασμός,οι κατασκευές, η κινητικότητα και η διαχείριση αποβλήτων για να βελτιστοποιήσουν τις ροές υλικών. Μέσω χρηματοδοτικών σχεδίων, κανονιστικών προσαρμογών και ενθάρρυνσης της συνεργασίας, δημιουργούν ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για την κυκλικότητα.
Οι τοπικοί φορείς είναι οργανισμοί σε περιφερειακό ή δημοτικό επίπεδο που προωθούν κυκλικές πρακτικές.
Μπορούν να χρηματοδοτούνται δημόσια ή να είναι ανεξάρτητοι,εστιάζοντας σε πρωτοβουλίες κυκλικής οικονομίας ή ευρύτερουςπεριβαλλοντικούς στόχους. Συχνά είναι ιδιοκτήτες έργων ή διευκολύνουν τη συνεργασία, την εφαρμογή πολιτικής και την αποδοτικότητα των πόρων. Οι ρόλοι τους περιλαμβάνουν τη συμμετοχή των φορέων, τον συντονισμό έργων και την ανάπτυξη ικανοτήτων για την προώθηση κυκλικών μεταβάσεων.
Οι φορείς του ιδιωτικού τομέα είναι το κλειδί για την απελευθέρωση της κυκλικότητας, τελικά ηγούμενοι συστημικών λύσεων.
Παρέχουν κρίσιμες τεχνολογίες, κατανοούν τα εμπόδια της αγοράς και των θεσμών και κλιμακώνουν κυκλικές λύσεις. Η ενεργή εμπλοκή τους διασφαλίζει τη σκοπιμότητα και τον αντίκτυπο, καθώς ευθυγραμμίζουν τις στρατηγικές με τις κυκλικές αρχές, συνεργάζονται με άλλους φορείς και προωθούν την καινοτομία για την εφαρμογή αποτελεσματικών, μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλιών.
Τα ιδρύματα γνώσης, όπως τα πανεπιστήμια και οι ερευνητικοί τεχνολογικοί οργανισμοί (RTO), διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην ενίσχυση της καινοτομίας και της έρευνας, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να εξερευνήσουν κυκλικές τεχνολογίες και επιχειρηματικά μοντέλα. Συνεργαζόμενοι με τοπικούς φορείς, διευκολύνουν τον διάλογο και τη μακροπρόθεσμη συνεργασία, ανταλλάσσοντας εμπειρογνωμοσύνη και εντοπίζοντας αποτελεσματικές στρατηγικές για την εισαγωγή καινοτόμων κυκλικών προϊόντων και υπηρεσιών, οδηγώντας την πρόοδο προς μια βιώσιμη οικονομία.
Τέλος και σημαντικότερο, η κοινωνία των πολιτών που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων ΜΚΟ Φορέων και Επιμελητηρίων, κοινοτικών ομάδων, συνδικάτων και φιλανθρωπικών οργανώσεων.
