Χρηματοδότηση ύψους 850 εκατ. ευρώ ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για διασυνοριακά έργα ενεργειακής υποδομής, όπως εγκαταστάσεις δέσμευσης άνθρακα, εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, αγωγούς φυσικού αερίου, κόμβους αγοράς υδρογόνου και διασυνδέσεις ηλεκτρικού δικτύου.
Όπως αναφέρεται στο σχετικό δελτίο Τύπου, πρόκειται για την πρώτη προσφορά επιχορήγησης στο πλαίσιο του αναθεωρημένου κανονισμού για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα για την Ενέργεια (ΔΕΔ-Ε), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2022 σε ευθυγράμμιση με τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μετατραπεί σε μια οικονομία καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050,.
Τα έργα που είναι επιλέξιμα για την εναρκτήρια ανάπτυξη πρέπει να περιλαμβάνονται στον προεγκεκριμένο κατάλογο των λεγόμενων έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI) και έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος (PMIs), που διατυπώθηκε βάσει του κανονισμού ΔΕΔ-Ε και δημοσιεύτηκε στις 28 Νοεμβρίου 2023, ως Κανονισμός 2022/ 869. Για πρώτη φορά, υπεράκτια δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και έργα υδρογόνου μπορούν να πληρούν τις προϋποθέσεις για υποστήριξη ΔΕΔ-Ε.
Η χρηματοδότηση
Τα έργα ΔΕΔ-Ε λαμβάνουν βοήθεια από την ΕΕ μέσω της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF) για την ενέργεια 2021–27, η οποία έχει προϋπολογισμό σχεδόν 6 δισεκατομμυρίων ευρώ (64,6 δισεκατομμύρια δολάρια).
«Ενώ τα έργα ορυκτών καυσίμων έχουν εξαιρεθεί καταρχήν από την επιλεξιμότητα στο καθεστώς PCI/PMI και CEF Energy, νέοι τύποι έργων όπως τα υπεράκτια δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και τα έργα υδρογόνου έχουν γίνει επιλέξιμα», σημειώνει χαρακτηριστικά η Επιτροπή.
Ο κατάλογος αυτός εγκρίνεται στο πλαίσιο του αναθεωρημένου κανονισμού για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας (ΔΕΔ-Ε), ο οποίος θέτει τέλος στη στήριξη των υποδομών ορυκτών καυσίμων και επικεντρώνεται στις διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές του μέλλοντος.
Περιλαμβάνει ΕΚΕ, τα οποία είναι έργα εντός της επικράτειας της ΕΕ, και για πρώτη φορά ΕΑΕ, τα οποία συνδέουν την ΕΕ με άλλες χώρες.
Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε τα έργα να ολοκληρωθούν γρήγορα και να μπορέσουν να συμβάλουν στον διπλασιασμό της δυναμικότητας δικτύου της ΕΕ έως το 2030 και στην επίτευξη του στόχου της να ανέλθει στο 42,5 % το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Από τα 166 επιλεγμένα ΕΚΕ και ΕΑΕ:
- πάνω από τα μισά (85) είναι έργα ηλεκτρικής ενέργειας, υπεράκτιων και έξυπνων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, πολλά από τα οποία αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία μεταξύ 2027 και 2030.
- για πρώτη φορά, περιλαμβάνονται έργα υδρογόνου και ηλεκτρολυτικών κυψελών (65), τα οποία θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της ενοποίησης του ενεργειακού συστήματος και της απανθρακοποίησης της βιομηχανίας της ΕΕ.
- ο κατάλογος περιλαμβάνει επίσης 14 έργα δικτύων CO2 σύμφωνα με τους στόχους που έχουμε θέσει όσον αφορά τη δημιουργία αγοράς για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.
Οι προτάσεις
Οι αποδεκτές προτάσεις για χρηματοδότηση CEF Energy βάσει του αναθεωρημένου κανονισμού ΔΕΔ-Ε αφορούν μελέτες έργων και κατασκευαστικές εργασίες. Στην εναρκτήρια προσφορά, οι προγραμματιστές έχουν προθεσμία έως τις 22 Οκτωβρίου 2024 για να υποβάλουν υποβολές.
Σύμφωνα με την Κομισιόν τα πρώτα αποτελέσματα αναμένεται να γίνουν γνωστά το επόμενο έτος.
Ο προεγκεκριμένος κατάλογος στοχεύει να αυξήσει την καθαρότερη ενέργεια στην περιοχή των 27 μελών, καθώς και να βοηθήσει τα κράτη μέλη των οποίων το δίκτυο εξακολουθεί να είναι συνδεδεμένο με τη Ρωσία, να μεταφέρουν το σύστημα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Τα πρώτα έργα
Τα προεγκεκριμένα έργα περιλαμβάνουν:
- διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά-Νότου στη Βαλτική, την Κεντρική Ανατολική Ευρώπη, τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Δυτική Ευρώπη
- υπεράκτια δίκτυα στον Ατλαντικό, τη Βόρεια Θάλασσα, την Ανατολική Ευρώπη, τη Νότια Ευρώπη και τη Δυτική Ευρώπη
- δίκτυα παραγωγής-διανομής υδρογόνου στη Βαλτική, την Κεντρική Ανατολική, τη Νοτιοανατολική και τη Δυτική Ευρώ
- και δίκτυα δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στη Βαλτική, τη Μεσόγειο, τη Βόρεια Θάλασσα και μεταξύ Κροατίας και Ουγγαρίας.
Η συμφωνία με τη Βαλτική
Ως PCI, η μετάβαση των δικτύων των τριών υπόλοιπων χωρών της ΕΕ που συνδέονται με το ρωσικό δίκτυο έχει στόχο να ολοκληρωθεί έως τον Φεβρουάριο του 2025. Πέρυσι η Επιτροπή και τα τρία έθνη —η γειτονιά της Βαλτικής Θάλασσας της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας— υπέγραψαν μια δήλωση για την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης κατά σχεδόν ένα χρόνο σε σύγκριση με ό,τι συμφωνήθηκε στο πλαίσιο μιας πολιτικής δήλωσης το 2018.
Η νέα δήλωση περιλαμβάνει επίσης την Πολωνία. Το σχέδιο μετάβασης στο δίκτυο για τις χώρες της Βαλτικής θα χρησιμοποιήσει ένα νέο έργο που συνδέει τα συστήματα τροφοδοσίας της Λιθουανίας και της Πολωνίας, που ονομάζεται Harmony Link Interconnector.
«Τα τρία κράτη της Βαλτικής είναι τα τελευταία εναπομείναντα κράτη μέλη της ΕΕ με δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που εξακολουθούν να είναι συγχρονισμένα με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία», ανέφερε η Επιτροπή σε δήλωση στις 24 Δεκεμβρίου 2023, ανακοινώνοντας την υπογραφή της νέας δήλωσης. «Ο συγχρονισμός τους είναι ένα στρατηγικό έργο κοινού ενδιαφέροντος.
«Τα τελευταία 12 χρόνια, έχει λάβει σημαντική πολιτική, τεχνική και οικονομική στήριξη από την ΕΕ που υπερβαίνει τα 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ [1,3 δισεκατομμύρια δολάρια] επιχορηγήσεις».
Στην ανακοίνωση προστίθεται ότι «σύμφωνα με την πολιτική δήλωση, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν επίσης να επιταχύνουν την ανάπτυξη του «Harmony Link Interconnector», ενός από τα σημαντικότερα έργα ενεργειακής υποδομής μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας».
Το Harmony Link είναι μια υποθαλάσσια γραμμή μήκους περίπου 330 χιλιομέτρων (205,1 μίλια) που χρησιμοποιεί ένα καλώδιο συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης που θα συνδέσει τον υποσταθμό Zarnoviec της Πολωνίας και τον υποσταθμό Darbėnai της Λιθουανίας. Η δεύτερη ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας μετά το έργο LitPol (λειτουργεί από το 2016), το Harmony Link αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2028.