Αυξημένος είναι ο αριθμός των γιατρών και των νοσηλευτών που … μεταναστεύουν εκτός των χωρών τους για εκπαίδευση και εργασία. Νέα έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Ευρώπης μελετά περιπτώσεις από εννέα χώρες, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη ανάλυση της κινητικότητας των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στη γηραιά ήπειρο.
Όπως φαίνεται, η κινητικότητα αυτή είναι μια βασική τάση στα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας. Μεταξύ 2014 και 2023, ο αριθμός των γιατρών που εργάζονται στην Ευρώπη αλλά εκπαιδεύτηκαν εκτός ευρωπαϊκών χωρών αυξήθηκε κατά 58%, ενώ οι νοσηλευτές που εκπαιδεύτηκαν στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 67%. Στην ίδια περίοδο, οι ετήσιες εισροές – νέες εισαγωγές στην αγορά εργασίας υγείας – γιατρών σχεδόν τριπλασιάστηκαν, ενώ οι εισροές νοσηλευτών αυξήθηκαν κατά πέντε φορές. Αξιοσημείωτο είναι ότι η πλειονότητα αυτών των επαγγελματιών υγείας εκπαιδεύτηκε εκτός Ευρώπης. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το 60% των γιατρών και το 72% των νοσηλευτών που έφτασαν το 2023 στη γηραιά ήπειρο.
«Δεν πρόκειται μόνο για αριθμούς. Πίσω από κάθε γιατρό ή νοσηλευτή που μεταναστεύει, υπάρχει μια ιστορία φιλοδοξίας και ευκαιρίας, αλλά συχνά και πίεσης στις οικογένειες και στα εθνικά συστήματα υγείας που αφήνουν πίσω τους», δήλωσε η δρ. Natasha Azzopardi-Muscat, Διευθύντρια της Διεύθυνσης Πολιτικών και Συστημάτων Υγείας Χωρών του ΠΟΥ/Ευρώπη. «Η μετανάστευση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας είναι μια πραγματικότητα στην αλληλοσυνδεόμενη αγορά εργασίας της Ευρώπης η οποία πρέπει να τη διαχειριστεί πιο δίκαια και βιώσιμα».
Η ραγδαία αυτή αύξηση της κινητικότητας δημιουργεί νέες προκλήσεις. Ορισμένες χώρες, ιδιαίτερα στην ανατολική και νότια Ευρώπη, χάνουν μεγάλο αριθμό γιατρών και νοσηλευτών προς γειτονικές χώρες, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες ελλείψεις και υπονομεύοντας τη βιωσιμότητα του εργατικού δυναμικού.
Την ίδια στιγμή, πολλές χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από επαγγελματίες που έχουν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, περισσότεροι από τους μισούς νοσηλευτές και το 43% των γιατρών είναι εκπαιδευμένοι στο εξωτερικό.
Με μια προβλεπόμενη έλλειψη 950.000 εργαζομένων υγείας στην ευρωπαϊκή περιφέρεια έως το 2030, η έκθεση τονίζει ότι οι χώρες πρέπει να εφαρμόσουν ισχυρές πολιτικές συγκράτησης προσωπικού και καλύτερο προγραμματισμό εργατικού δυναμικού. Αυτά τα μέτρα είναι κρίσιμα για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του εργατικού δυναμικού τόσο στις χώρες όπου εκπαιδεύονται οι επαγγελματίες (χώρες αποστολής) όσο και σε εκείνες όπου τελικά εργάζονται (χώρες υποδοχής).
Σύνθετα μοτίβα κινητικότητας
Ενώ παλαιότερα η μετανάστευση θεωρούνταν μια μονόδρομη ροή από τον Νότο προς τον Βορρά, η έκθεση αποκαλύπτει μια πολύ πιο σύνθετη και δυναμική εικόνα. Υπάρχουν ποικίλα μοτίβα κινητικότητας εντός υποπεριφερειών, μεταξύ χωρών υψηλού εισοδήματος και ανάμεσα σε γειτονικές χώρες.
Η γλώσσα, η γεωγραφία και τα κοινά εκπαιδευτικά συστήματα επηρεάζουν επίσης την κινητικότητα· για παράδειγμα, η Γερμανία αποτελεί την κύρια πηγή γιατρών εκπαιδευμένων στο εξωτερικό που εργάζονται στην Αυστρία, την Ελβετία και τη Βουλγαρία, ενώ οι γιατροί που έχουν εκπαιδευτεί στη Μολδαβία αποτελούν τη μεγαλύτερη ξένη ομάδα που εργάζεται στη Ρουμανία.
Αξίζει να αναφερθεί το παράδειγμα της Ρουμανίας, η οποία για πολλά χρόνια ήταν σημαντική «πηγή»» γιατρών και νοσηλευτών για άλλες χώρες. Η χώρα κατάφερε να μειώσει τη μετανάστευση γιατρών τα τελευταία 10 χρόνια – από 1500 γιατρούς το 2012 σε μόλις 461 το 2021. Αυτό οφείλεται κυρίως σε καλύτερες αμοιβές, εκπαίδευση και συνθήκες εργασίας εντός Ρουμανίας. Επίσης, η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει καταγράψει μείωση στις αιτήσεις γιατρών που θέλουν να εργαστούν στο εξωτερικό. Η Ιρλανδία, μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από προσωπικό εκπαιδευμένο στο εξωτερικό, αύξησε τις θέσεις εκπαίδευσης στην ιατρική για εγχώριους φοιτητές προκειμένου να ενισχύσει την αυτάρκεια.
Τα … σκληρά νούμερα
- 950.000 εργαζόμενοι υγείας θα λείπουν από την ευρωπαϊκή περιφέρεια έως το 2030
- 58% έχει αυξηθεί ο αριθμός των γιατρών που εκπαιδεύτηκαν εκτός Ευρώπης την τελευταία δεκαετία
- 67% έχει αυξηθεί ο αριθμός των εκπαιδευμένων εκτός Ευρώπης νοσηλευτών την τελευταία δεκαετία
- 461 γιατροί μετανάστευσαν από τη Ρουμανία το 2021, σε σχέση με 1.500 το 2012, με τη χώρα να έχει καταφέρει να κρατά τους γιατρούς εντός του δικού της συστήματος υγείας
