Όταν δύο επιστήμονες πήγαν να ψάξουν για ορυκτά καύσιμα κάτω από το έδαφος της βορειοανατολικής Γαλλίας, δεν περίμεναν να ανακαλύψουν κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.
Ο Jacques Pironon και ο Phillipe De Donato, διευθυντές ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας, μετρούσαν την ποσότητα του μεθανίου στο υπέδαφος της λεκάνης εξόρυξης της Λοραίνης χρησιμοποιώντας έναν νέο εξειδικευμένο ανιχνευτή, ικανό να αναλύει τα αέρια που είναι διαλυμένα στο νερό των βραχωδών σχηματισμών βαθιά στο υπέδαφος.
Σε βάθος διακοσίων μέτρων, ο ανιχνευτής βρήκε χαμηλές συγκεντρώσεις υδρογόνου. «Αυτό δεν αποτέλεσε έκπληξη για εμάς», δήλωσε ο Pironon στο CNNi – είναι σύνηθες να βρίσκει κανείς μικρές ποσότητες κοντά στην επιφάνεια μιας γεώτρησης. Όσο όμως ο ανιχνευτής προχωρούσε βαθύτερα, η συγκέντρωση αυξανόταν. Στα 1.100 μέτρα βάθος ήταν 14%, στα 1.250 μέτρα ήταν 20%. Τα στοιχεία έδειχναν την παρουσία μιας μεγάλης δεξαμενής υδρογόνου κάτω από το έδαφος. Οι Pironon και De Donato υπολόγισαν ότι το κοίτασμα θα μπορούσε να περιέχει μεταξύ 6 και 250 εκατομμυρίων τόνων υδρογόνου.
Αυτό θα μπορούσε να το καταστήσει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λευκού υδρογόνου που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ, σύμφωνα με τον Pironon.
«Ιερό δισκοπότηρο» για το κλίμα
Το λευκό υδρογόνο – που αναφέρεται επίσης ως «φυσικό», «χρυσό» ή «γεωλογικό» υδρογόνο – απαράγεται φυσικά ή υπάρχει στο φλοιό της Γης και έχει γίνει κάτι σαν «ιερό δισκοπότηρο» για το κλίμα.
Το υδρογόνο παράγει μόνο νερό όταν καίγεται, γεγονός που το καθιστά πολύ ελκυστικό ως πιθανή καθαρή πηγή ενέργειας για βιομηχανίες όπως η αεροπλοΐα, η ναυτιλία και η χαλυβουργία που χρειάζονται τόση ενέργεια που είναι σχεδόν αδύνατο να καλυφθεί από ανανεώσιμες πηγές όπως η ηλιακή και η αιολική.
Όμως, ενώ το υδρογόνο είναι το πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν, υπάρχει γενικά συνδυασμένο με άλλα μόρια. Αυτή τη στιγμή, το εμπορικό υδρογόνο παράγεται με μια ενεργοβόρα διαδικασία που τροφοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ορυκτά καύσιμα. Κι ενώ το «πράσινο» υδρογόνο παράγεται με τη χρήση ανανεώσιμης ενέργειας για τη διάσπαση του νερού, η παραγωγή παραμένει μικρής κλίμακας και ακριβή.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ενδιαφέρον για το λευκό υδρογόνο, μια δυνητικά άφθονη, ανεκμετάλλευτη πηγή καθαρής ενέργειας, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Κοιτάσματα έχουν βρεθεί σε όλο τον κόσμο, μεταξύ άλλων στις ΗΠΑ, την ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία, την Αυστραλία, το Ομάν, καθώς και στη Γαλλία και το Μάλι.
Οι startups του λευκού υδρογόνου
Ο Geoffrey Ellis, γεωχημικός της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, εκτιμά ότι σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσαν να υπάρχουν δεκάδες δισεκατομμύρια τόνοι λευκού υδρογόνου, τη στιγμή που σήμερα παράγονται ετησίως 100 εκατομμύρια τόνοι υδρογόνου ετησίως ενώ μέχρι το 2050 προβλέπεται να παράγονται ετησίως 500 εκατομμύρια τόνοι.
«Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του υδρογόνου είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρίσκεται σε πολύ μικρές συσσωρεύσεις ή πολύ μακριά από την ακτή, ή απλά πολύ βαθιά για να είναι οικονομικά συμφέρουσα η παραγωγή του», είπε. Αν όμως βρεθεί και παραχθεί μόλις το 1%, θα μπορούσε να παρέχει 500 εκατομμύρια τόνους υδρογόνου για 200 χρόνια, πρόσθεσε.
Πρόκειται για μια πολύ δελεαστική προοπτική, για μια σειρά από startups. Η Gold Hydrogen με έδρα την Αυστραλία πραγματοποιεί επί του παρόντος γεωτρήσεις στη χερσόνησο Γιορκ στη Νότια Αυστραλία, η Natural Hydrogen Energy με έδρα το Ντένβερ των ΗΠΑ ολοκλήρωσε μια ερευνητική γεώτρηση υδρογόνου στη Νεμπράσκα το 2019 και έχει σχέδια για νέες γεωτρήσεις, ενώ μία ακόμη startup λευκού υδρογόνου από το Ντένβερ, η Koloma, έχει εξασφαλίσει 91 εκατ. δολάρια από επενδυτές, ανάμεσα στους οποίους και η Breakthrough Energy Ventures που ίδρυσε ο Μπιλ Γκέιτς.
Η πρόκληση για αυτές τις επιχειρήσεις και για τους επιστήμονες θα είναι η μετατροπή της υποθετικής υπόσχεσης σε εμπορική πραγματικότητα. «Θα μπορούσε να υπάρξει μια περίοδος δεκαετιών όπου θα υπάρξουν πολλές δοκιμές και λάθη και λανθασμένες εκκινήσεις», δήλωσε ο Ellis. Αλλά η ταχύτητα είναι ζωτικής σημασίας. «Αν πρόκειται να μας πάρει 200 χρόνια για να αναπτύξουμε τον πόρο, δεν θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για εμάς…».