Στις διαδικασίες που έχουν ξεκινήσει στην Εκκλησία της Κρήτης προκειμένου να αποφασιστεί αν θα δρομολογηθεί ή όχι η διαδοχή του Αρχιεπίσκοπου Κρήτης Ειρηναίου, αναφέρεται σε επιστολή του αναγνώστης του Creta24.
Στο κείμενό του αναφέρει:
«Αναμφίβολα ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ειρηναίος δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Είναι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ο επικεφαλής της Εκκλησίας στην Κρήτη. Ενας άνθρωπος με αγιότητα βίου, με αγάπη προς όλους, δίχως προϋποθέσεις ή εξαιρέσεις· ευγενής, αρχοντικός, αυθεντικά ταπεινός και με απόλυτο σεβασμό απέναντι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Γι’ αυτό, εξάλλου, επιλέχθηκε ως ο καταλληλότερος για τη διαδοχή του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Τιμοθέου, όταν εκείνος κοιμήθηκε το 2005.
Φέτος, στις 30 Αυγούστου, συμπληρώθηκαν δεκαπέντε έτη από την εκλογή του στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο της Κρήτης. Δεκαπέντε έτη θυσιαστικής ανιδιοτελούς διακονίας. Και αντί οποιασδήποτε τιμής για την προσφορά του στην Εκκλησία και στον άνθρωπο, ξεκίνησε, σύμφωνα με το δελτίο τύπου που εξέδωσε η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Κρήτης, η διαδικασία για την αντικατάστασή του και, μάλιστα, με πιστοποίηση της ανικανότητάς του από τριμελή επιτροπή γιατρών.
Στεκόμενος στο παραπάνω γεγονός θα ήθελα να καταθέσω κάποιες σκέψεις ή καλύτερα κάποιους καλοπροαίρετους προβληματισμούς, με αφορμή τα όσα κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Είναι ερωτήματα τα οποία ζητούν απαντήσεις. Όσο κι αν προσπάθησα, δεν τα κατάφερα να βρω μόνος μου τις απαντήσεις που ζητούσα.
Γιατί άραγε επιλέχθηκε αυτός ο τρόπος; Ήταν ηθικά σωστό οι Ιεράρχες μας να καταλήξουν στην ενεργοποίηση του σχετικού άρθρου για την παραίτηση του Αρχιεπισκόπου λόγω ανικανότητας, μετά από ιατρική εξέταση; Μήπως δημιουργείται ένα προηγούμενο, το οποίο απουσίαζε από την Κρήτη όλα αυτά τα χρόνια;
Γιατί δεν ενεργοποιήθηκε η παραίτηση που ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ειρηναίος επέδωσε στον Οικουμενικό Πατριάρχη τη μέρα που αποδέχτηκε την εκλογή του ως Αρχιεπισκόπου Κρήτης στο Οικουμενικό Πατριαρχείο; Όπως πολλοί γνώριζαν και πρόσφατα δημοσιεύτηκε, ο Αρχιεπίσκοπος Ειρηναίος ξεκίνησε τη νέα διακονία του επιδίδοντας την παραίτησή του με ανοιχτή ημερομηνία. Και ο λόγος; Να αποφύγει η Εκκλησία τη στερούμενη νομικής κατοχύρωσης διαδικασία στην οποία μόλις εισήλθε. Και τούτο το έπραξε διότι, ως Ιεράρχης της Κρήτης από το 1975, βίωσε τη δυσκολία των τελευταίων χρόνων της Αρχιεπισκοπείας του μακαριστού Τιμοθέου και το νομικό αδιέξοδο (το οποίο παραδόξως τότε υπήρχε και τώρα δεν υπάρχει) γύρω από την εφαρμογή του σχετικού άρθρου για την αναγκαστική αντικατάσταση του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου λόγω ανικανότητας. Δύο μέτρα και δύο σταθμά;
Γιατί τότε δεν ενεργοποιήθηκε το ίδιο άρθρο; Ίσως από σεβασμό στο πρόσωπο του μακαριστού Τιμοθέου. Εάν ισχύει αυτό, ο Κρήτης Ειρηναίος δεν είναι άξιος ίδιου σεβασμού; Γιατί τέτοια βιασύνη; Αν υπήρχε τότε νομικό ζήτημα και κενό, το ίδιο υφίσταται και σήμερα, μιας και δεν έχει αλλάξει ο Καταστατικός Χάρτης. Μήπως η στερούμενη απόλυτης νομιμότητας διαδικασία που μόλις ξεκίνησε, ανοίξει τον ασκό του Αιόλου; Αν κάποιος προσβάλει τη διαδικασία; Τι θα γίνει τότε; Νέες περιπέτειες. Αυτό που ακριβώς απευχόταν ο Κρήτης Ειρηναίος. Γι’ αυτό και ήδη από το 2005 είχε οικειοθελώς παραιτηθεί με ανοιχτή ημερομηνία.
Υπάρχει και η άποψη ότι ο νόμος καλύπτει και την περίπτωση ανάγκης αντικατάστασης του Αρχιεπισκόπου. Σίγουρα η επιτροπή των ιατρών θα εξετάσει πέραν των άλλων και την κατάσταση της νοητικής του λειτουργίας. Είναι αδύνατον ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, ο οποίος πρόσφατα με χαρά υποδέχθηκε τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών στην έδρα της Συνόδου της Κρήτης (σύμφωνα και με τις σχετικές φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν) να μην μπορεί να προεδρεύσει και στις εργασίες της Συνόδου. Οπότε, όπως έχει διαρρεύσει από εκκλησιαστικούς κύκλους, το μείζον ζήτημα είναι αυτό του ποσοστού άνοιας από την οποία πάσχει τελικά ή όχι ο Αρχιεπίσκοπος Ειρηναίος.
Και αυθόρμητα τίθεται το ερώτημα: Αν από την ιατρική εξέταση αποδειχθεί ότι πάσχει από άνοια σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην μπορεί να συνεχίσει να επιτελεί τα καθήκοντά του, τότε από πότε έχει πάψει να έχει ουσιαστική ισχύ η υπογραφή του; Πόσες πληρωμές, διοικητικές μεταβολές κ.λπ. φέρουν την υπογραφή του μέχρι και σήμερα; Πόσες και τι είδους ενέργειες θα πρέπει να ανακληθούν; Από πότε και εξής; Αυτά θα κληθεί να απαντήσει η επιτροπή των ιατρών που θα συσταθεί υπό την εποπτεία Πρωτοδίκη. Θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το περιεχόμενο του σχετικού πορίσματος, το οποίο θα πρέπει να είναι στον απόλυτο βαθμό ιατρικά κατοχυρωμένο και νομικά απρόσβλητο. Δεν πρέπει να παραθεωρείται το γεγονός ότι ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης είναι ο Πρόεδρος μίας Τοπικής Εκκλησίας και επικεφαλής της μεγαλύτερης Μητρόπολης της Κρήτης.
Άξιο παρατήρησης είναι επίσης το γεγονός ότι, όπως σχολιάστηκε ήδη σε πολλά ενημερωτικά μέσα, η Σύνοδος στην Κρήτη ενεργεί σύμφωνα με τα δεδομένα μιας Αυτοκέφαλης Εκκλησίας. Μέχρι σήμερα, τουλάχιστον, η Κρήτη αποτελεί Ημιαυτόνομη Εκκλησία. Όπως δεν εκλέγει τον Προκαθήμενό της έτσι δεν μπορεί και να τον παύσει. Γι’ αυτό ίσως δεν υπάρχει ξεκάθαρη σχετική πρόβλεψη στον Καταστατικό της Χάρτη, σε αντίθεση με τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες όπως π.χ. στην Ελλάδα. Θα είναι ίσως ολέθριο λάθος να εφαρμοστεί μία λάθος τακτική, έξω από τα δεδομένα του Καταστατικού Χάρτη, η οποία ενδέχεται να δυσκολέψει αρκετά τις σχέσεις της Κρήτης με το Φανάρι.
Κλείνοντας, στέκομαι στο σχετικό ανακοινωθέν της Συνόδου της Κρήτης. Διερωτώμαι γιατί έπρεπε να δοθεί στη δημοσιότητα, εφόσον ακόμα οι ιατροί δεν έχουν αποφανθεί για την ανικανότητα ή μη του Αρχιεπισκόπου Ειρηναίου. Πέραν του γεγονότος ότι διαπνέεται από την απόλυτη βεβαιότητα ότι η αντικατάσταση είναι δεδομένη και η διαδικασία απλά τυπική, παρουσιάζει τον Αρχιεπίσκοπο ως έναν άνθρωπο ο οποίος δεν επιθυμεί να αποχωρήσει οικειοθελώς από τη θέση του, παρόλο που εδώ και πολύ καιρό αδυνατεί να συνεχίσει να επιτελεί τα καθήκοντά του. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί τώρα; Γιατί όχι νωρίτερα; Γιατί όχι αργότερα; Ποιοι λόγοι επιβάλλουν την έναρξη της σχετικής διαδικασίας κατά την παρούσα χρονική συγκυρία; Ήδη η αναστάτωση και ο σκανδαλισμός του ποιμνίου λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Και οι διαστάσεις αυτές θα γίνονται μεγαλύτερες μέρα με τη μέρα.
Μου κάνει επίσης μεγάλη εντύπωση το τέλος του ανακοινωθέντος. Θυμίζει τακτική Ποντίου Πιλάτου. Είναι σαν να λέει η Ιεραρχία της Κρήτης στον λαό της Κρήτης και της Αρχιεπισκοπής ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης επέβαλε την εδώ και τώρα αντικατάσταση του αγαπητού σε όλους Αρχιεπισκόπου Ειρηναίου, πάση θυσία. Ισχύει άραγε κάτι τέτοιο; Και αν ναι, ο Πατριάρχης ζήτησε την ενεργοποίηση του άρθρου 39, το οποίο εφαρμοζόμενο στην περίπτωση του Αρχιεπισκόπου δίδει, όπως πολλοί υποστηρίζουν, δικαιώματα Αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην Κρήτη; Μου είναι δύσκολο να το δεχτώ από τη στιγμή που στα χέρια του Πατριάρχη υπάρχει η παραίτηση του Αρχιεπισκόπου Ειρηναίου. Μήπως πίσω από αυτήν την ενέργεια κρύβονται σκοπιμότητες εκκλησιαστικών προσώπων, οι οποίοι επιθυμούν να διαμορφώσουν τις εξελίξεις προς όφελός τους καί όχι προς όφελος της Μητέρας Εκκλησίας και της Εκκλησίας της Κρήτης; Γιατί άραγε δεν προκρίθηκε κάποια άλλη λύση, άσχετη με τη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 39; Στη Μητέρα Εκκλησία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στα τριάντα χρόνια της πατριαρχείας του έχει αποδείξει ότι βρίσκει πάντα την καλύτερη λύση, ακόμα και στην πιο δύσκολη περίπτωση.
Νομίζω, τέλος, ότι το ερώτημα το οποίο πρέπει διαρκώς να απασχολεί όλους όσοι εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα (ιεραρχία, νομικούς, ιατρούς, ποίμνιο) στη διαδικασία που μόλις ξεκίνησε είναι ένα: Αξίζει στον Κρήτης Ειρηναίο τέτοια μεταχείριση;