Ποικίλες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠ.ΕΝ.), σχετικά με την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας δήλωσης των αυθαιρέτων.
Ειδικότερα, το ΥΠ.ΕΝ. αρνήθηκε να δώσει παράταση στην υποβολή των δηλώσεων για τα αυθαίρετα «κατηγορίας 5», τα οποία αφορούν ακίνητα με βαριές αυθαιρεσίες (σε υπέρβαση τουλάχιστον κατά 40% στην κάλυψη και στη δόμηση ή κατά 20% καθ’ ύψος, χωρίς οικοδομική άδεια κ.ά.), ορίζοντας καταληκτική ημερομηνία αιτήσεων την 30η Σεπτεμβρίου 2020.
Ωστόσο, η ανακοίνωση του ΥΠ.ΕΝ., η οποία χαρακτηρίζει την διαδικασία αιτήσεων ως «απλή», πυροδότησε αντιδράσεις, τόσο από πλευράς μηχανικών, όσο και από πλευράς ιδιοκτητών ακινήτων. Ο λόγος, έγκειται στο γεγονός ότι η σχετικά «απλή» διαδικασία, γίνεται αρκετά περίπλοκη δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν αυτή τη στιγμή στη χώρα.
Ο Στέλιος Ξεζωνάκης, τοπογράφος μηχανικός και ειδικός σύμβουλος του Δήμου Ρεθύμνης, ανάφερει στο Creta24 τα ακόλουθα:
«Η παράταση για τις δηλώσεις των αυθαιρέτων επανέρχεται στο προσκήνιο για
πολλοστή φορά και πάντως όχι με ευθύνη των μηχανικών και του ΤΕΕ.
Το ΥΠ.ΕΝ. θεωρεί τους μηχανικούς –από δηλώσεις που γίνονται τελευταία-μέρος
του προβλήματος της επί δεκαετίας πλέον περιόδου ρύθμισης των αυθαιρέτων.
Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε ότι βρισκόμαστε στον τέταρτο νόμο ρύθμισης
αυθαιρέτων. Ο Ν. 3843/2010 ξεκίνησε να υλοποιείται μέσω των Υ.ΔΟΜ. και σύντομα
διαπιστώθηκε η αδυναμία τους να διεκπεραιώσουν τη διαδικασία. Έκτοτε, την ευθύνη ανέλαβε το ΤΕΕ μέσω της πλατφόρμας που δημιούργησε με βάση το νέο νόμο 4014/2011. Ο νόμος κρίθηκε αντισυνταγματικός δύο χρόνια αργότερα και αντικαταστάθηκε με τον 4178/2013, ο οποίος με τη σειρά του, 4 χρόνια αργότερα, λόγω σοβαρών ελλείψεων και αστοχιών, αντικαταστάθηκε με τον 4495/2017. Ούτε το ΤΕΕ ούτε οι μηχανικοί, όμως, νομοθετούν. Νομοθετεί η εκάστοτε κυβέρνηση και η εκάστοτε ηγεσία του ΥΠ.ΕΝ., το οποίο και φέρει την ευθύνη τελικά για την δεκαετή διαδικασία ρύθμισης των αυθαιρέτων».
Πιο συγκεκριμένα, το ξέσπασμα της πανδημίας – εκτός από τα επιδημιολογικά προβλήματα- έχει δημιουργήσει γενικές καθυστερήσεις και κωλυσιεργίες στην εξυπηρέτηση πελατών. Αυτόματα, έχει δυσχεράνει και η εξυπηρέτηση των μηχανικών από το προσωπικό της πολεοδομίας, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ολοκληρωθούν βασικές ενέργειες που απαιτούνται για την τελική δήλωση των αυθαιρέτων. Μάλιστα, οι μηχανικοί υποχρεώνονται, εν μέσω πανδημίας, να εισέλθουν σε άγνωστες κατοικίες, προκειμένου να αποτυπώσουν τον εκάστοτε χώρο, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την υγεία τους, αλλά και την υγεία των ιδιοκτητών.
Ακόμη, η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με την εμφάνιση της πανδημίας, έχουν οδηγήσει σε οικονομική εξάντληση των περισσότερων οικογενειών, οι οποίες αδυνατούν να αναλάβουν τα έξοδα για τις νομικές, συμβολαιογραφικές, φορολογικές επιβαρύνσεις που απαιτούνται. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι παράλληλα με τις αιτήσεις αυθαιρέτων “τρέχουν” και αιτήσεις για αδήλωτα τετραγωνικά, δασικούς χάρτες και κτηματολόγιο, εντείνοντας έτσι το άγχος και τα διαδικαστικά έξοδα των ενδιαφερόμενων. Ο κ. Ξεζωνάκης, αναρωτιέται:
«Υπάρχει κάποιος που θεωρεί ότι μέσα στη συγκεκριμένη δεκαετία, η οποία
περιλαμβάνει τη μεγάλη οικονομική κρίση, αλλά και την πανδημία του covid-19,
είναι ικανός χρόνος να δηλωθούν οι αυθαιρεσίες 60 και πλέον ετών; Είναι εφικτό
για τους πολίτες αυτής της χώρας να ανταποκρίνονται σε συνεχή deadlines σε
στιγμές όπως η τωρινή;»
Βέβαια τα προβλήματα δε σταματούν εκεί, Τα ψιλά γράμματα είναι πολλά και αφορούν, αποδικωποίηση 4 ΓΟΚ (του 55, του 73 του 85 και τον ΝΟΚ), 6 προηγούμενων νόμων ρύθμισης αυθαιρέτων (Ν. 410/68, Ν720/77, Ν.1337/83,Ν.3775/09, Ν.3843/10, Ν.4014/11 Ν.4178/13) πλέον του τρέχοντος Ν4495/17, αλλά και ρύθμιση των οικονομικών αδειών των ακινήτων. Όλα αυτά τα προαπαιτούμενα, μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν προβλήματα στη διεξαγωγή της διαδικασίας, αν κάτι παραληφθεί καταλάθος.
Τέλος, δυσαρέσκεια έχει παρατηρηθεί και από πλευρά τραπεζών, αφού η συγκεκριμένη απόφαση δημιουργεί επιπλέον κόστη για τα τραπεζικά ιδρύματα και σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ο πλειστηριασμός διότι ο νέος ιδιοκτήτης δεν θα μπορεί να το νομιμοποιήσει και να το μεταβιβάσει ή τράπεζα που θέλει να το πουλήσει. Με αυτά τα δεδομένα, οι τράπεζες θα βρεθούν με μία νέα κατηγορία ακινήτων τα οποία δεν θα είναι σε θέση να τα εκποιήσουν και θα παραμείνουν στα χαρτοφυλάκια τους αναξιοποίητα.
Η λύση στα προβλήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ανοιχτού συστήματος, το οποίο βάσει νόμου, θα επιτρέπει στον εκάστοτε ενδιαφερόμενο να ρυθμίζει την ακίνητη περιουσία του, όποτε επιθυμεί και όποτε έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Μάλιστα, ο κ. Ξεζωνάκης, περιγράφει εκτενέστερα την προτεινόμενη λύση, προτρέποντας ΥΠ.ΕΝ. και μηχανικούς να συνεργαστούν για την άμεση υλοποίησή της.
«Η μέχρι τώρα εμπειρία για το μεγάλο αυτό ζήτημα δείχνει τη μία και μοναδική
λύση. Αυτή δεν είναι άλλη από την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, η οποία θα
είναι ανοιχτή, χωρίς χρονικούς περιορισμούς, ώστε σε βάθος χρόνου και με
καθορισμένες τις προϋποθέσεις που είναι απολύτως αναγκαίες (μεταβιβάσεις,
οικοδομικές άδειες, πρόγραμμα εξοικονομώ), να ρυθμιστούν όλες οι αυθαιρεσίες.
Ο κλάδος των μηχανικών έχει διεκπεραιώσει, μέσω της πλατφόρμας του ΤΕΕ
εκατοντάδες χιλιάδες ρυθμίσεις αυθαιρέτων, με σεβασμό τόσο στον πολίτη όσο και
στο κράτος, το οποίο έχει ήδη εισπράξει και ρυθμίσει πρόστιμα ύψους 4,8 δις ευρώ.
Το ΥΠΕΝ θα πρέπει να μιλήσει με τους μηχανικούς και το ΤΕΕ ώστε να βρεθεί μια
βιώσιμη λύση προς όφελος της κοινωνίας και των πολιτών».
Εμμανουέλα Φωτάκη