«Σας υπενθυμίζουμε ότι, την Κυριακή 30 Μαρτίου 2025, λήγει η εφαρμογή του μέτρου της χειμερινής ώρας, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/84 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19/01/2001, σχετικά με τις διατάξεις για τη χειμερινή ώρα. Οι δείκτες των ρολογιών πρέπει να μετακινηθούν μία ώρα μπροστά, δηλαδή από 03:00 π.μ. σε 04:00 π.μ.», αναφέρει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σε ανακοίνωσή του.
Η «θερινή ώρα» θα παραμείνει σε ισχύ έως την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 όταν και θα αλλάξει ξανά στη «χειμερινή»… μέχρι νεοτέρας. Μέχρι, δηλαδή, να εγκριθεί – αν εγκριθεί – η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για κατάργηση της αλλαγής ώρας και διατήρηση της χειμερινής ώρας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Πότε και γιατί εφαρμόστηκε το μέτρο της αλλαγής ώρας;
Η αλλαγή της ώρας δύο φορές τον χρόνο, το φθινόπωρο και την άνοιξη, είναι μία πρακτική που προϋπάρχει της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το μέτρο εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1916, στη Γερμανία, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος για την αύξηση της παραγωγής πολεμικού υλικού, ενώ τη δεκαετία του ’70 εν μέσω πετρελαϊκής κρίσης, το μέτρο επανεισήχθη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες που αναζητούσαν τρόπους να αξιοποιήσουν καλύτερα το φυσικό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η πρώτη σχετική νομοθετική πράξη της ΕΕ χρονολογείται πίσω στο 1980 και πρόκειται για μια οδηγία που συντόνιζε τις εθνικές πρακτικές προκειμένου να εξασφαλισθεί η ομαλή λειτουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.
Από το 2001, όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – πλην της Ισλανδίας – την τελευταία Κυριακού κάθε Μαρτίου προσαρμόζουν τα ρολόγια τους στη «θερινή ώρα» και την τελευταία Κυριακή κάθε Οκτωβρίου τα επαναφέρουν μία ώρα πίσω, δηλαδή στη «χειμερινή ώρα».
Η πρόταση της Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, παρουσίασε σχέδιο οδηγίας για τις εποχικές αλλαγές της ώρας προτείνοντας κατάργηση της ανά εξάμηνο αλλαγής της ώρας σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Ωστόσο, η πρόταση δεν έχει αποκτήσει νομική ισχύ και εναπόκειται στο εκάστοτε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αν θα αλλάξει ώρα ή αν θα επιλέξει σταθερά τη χειμερινή ή τη θερινή ώρα.
Κι αυτό, διότι προκειμένου να εγκριθεί η νομοθεσία για τον τερματισμό των αλλαγών της ώρας, θα πρέπει να συμφωνήσουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το Ευρωκοινοβούλιο υιοθέτησε την πρόταση της Κομισιόν τον Μάρτιο του 2019, ωστόσο εκκρεμεί η έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο οποίο μάλιστα απαιτείται ειδική πλειοψηφία.
Ζητούμενο η εξοικονόμηση ενέργειας
Η αλλαγή της ώρας εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες με βασικό επιχείρημα την εξοικονόμηση ενέργειας.
Μελέτες τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ καταλήγουν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα, καθιστώντας αδιέξοδη τη λήψη απόφασης για κατάργηση της αλλαγής ώρας.
Η Ιταλική Υπηρεσία Ενέργειας, το 2022, ανέφερε ότι εξοικονομήθηκαν 420 εκατομμύρια κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας εκείνο το έτος χάρη στην υιοθέτηση της θερινής ώρας, κάτι που αντιστοιχεί σε 190 εκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, η χαμηλότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που σχετίζεται με τη μετάβαση στη θερινή ώρα υπολογίστηκε σε 10 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες, με εξοικονόμηση συνολικά 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η διατήρηση της θερινής ώρας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους στην Ιταλία θα είχε ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 500 εκατομμύρια ευρώ ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας (με τις τιμές του φυσικού αερίου εκείνης της περιόδου) και μείωση των εναλλασσόμενων κλιματικών εκπομπών που υπολογίζεται σε 200.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κάθε χρόνο, όφελος που αντιστοιχεί σε 6 εκατομμύρια δέντρα ετησίως (λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε δέντρο απορροφά 10-30 κιλά CO2/έτος), με θετικές συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία.
Με τη σειρά του ο Αλεσάντρο Μιάνι, πρόεδρος της Ιταλικής Εταιρείας Περιβαλλοντικής Ιατρικής είπε ότι η χρήση της θερινής ώρας όλο το χρόνο θα είχε ως αποτέλεσμα ετήσια εξοικονόμηση 500 εκατομμυρίων ευρώ για τη χώρα με τις τιμές του φυσικού αερίου εκείνης της περιόδου και μείωση των εκπομπών κατά 200.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.
Από την άλλη, μια έκθεση του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ (2008) διαπίστωσε ότι η θερινή ώρα εξοικονόμησε μόλις 0,5% στη συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά ημέρα, ενώ την ίδια χρονιά μελέτη του Γραφείου Εθνικών Οικονομικών Ερευνών διαπίστωσε ότι η αλλαγή στη θερινή ώρα αύξησε την οικιακή ζήτηση σε ηλεκτρική ενέργεια κατά περίπου 1% αυξάνοντας τόσο τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ιντιάνα κατά 9 εκατομμύρια δολάρια ετησίως όσο και τις εκπομπές ρύπων.
Από τις μελέτες συνάγεται ότι οι χώρες του νότου επωφελούνται περισσότερο από τη μετάβαση στη θερινή ώρα, ενώ είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μόνο ένας παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται σε ορισμένες περιπτώσεις δεν ισχύουν απαραίτητα σε άλλες.
Ανησυχία για τις επιπτώσεις στην υγεία
Κατά καιρούς, μελέτες έχουν δείξει ότι η αλλαγή της ώρας μπορεί να διαταράξει το βιολογικό μας ρολόι, τον λεγόμενο κιρκάδιο ρυθμό, αυξάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα ή εγκεφαλικό) ιδίως στους ηλικιωμένους και τους καρκινοπαθείς.
Μελέτη του Πανεπιστημίου Goethe της Φρανκφούρτης ανέλυσε δεδομένα από το 2006 έως το 2015 και διαπίστωσε σημαντική αύξηση των νεκροψιών την πρώτη εβδομάδα μετά τη μετάβαση στη θερινή ώρα, με έντονη αύξηση στους θανάτους από καρδιαγγειακά επεισόδια, αυτοκτονίες και τροχαία ατυχήματα.
Το βιολογικό ρολόι του ανθρώπου χρησιμοποιεί το φως της μέρας για να συγχρονίζεται με το περιβάλλον. Η αλλαγή, λοιπόν, της ώρας διαταράσσει απότομα αυτόν τον συγχρονισμό, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται περίπου μια μέρα προκειμένου να προσαρμοστεί στην αλλαγή αυτή, εξ ου και η αλλαγή γίνεται Κυριακή προκειμένου να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος προσαρμογής.
Άλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η αλλαγή στην ώρα διαταράσσει και τον ύπνο.
Όπως εξηγεί η Κατερίνα Βλάμη, Διευθύντρια ΕΣΥ Πνευμονολογίας με εξειδίκευση στην Ιατρική του Ύπνου και υπεύθυνη της Μονάδας Μελέτης Ύπνου στη Β’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΑΤΤΙΚΟΝ, εξηγεί: «Οι βραδινοί τύποι επηρεάζονται περισσότερο από τη θερινή ώρα, καθώς έχουν μακρύτερο κιρκάδιο ρυθμό και δυσκολεύονται να κοιμηθούν και να ξυπνήσουν νωρίτερα. Αντίθετα, οι πρωινοί τύποι ξυπνούν φυσικά πιο νωρίς και προσαρμόζονται πιο εύκολα στη θερινή ώρα, αν και η μετάβαση παραμένει δύσκολη».
Η ειδικός τονίζει, παράλληλα, ότι η ασυμφωνία μεταξύ βιολογικού ρολογιού και κοινωνικών υποχρεώσεων το λεγόμενο “κοινωνικό jet lag” επιδεινώνει τη διάθεση, την εγρήγορση και την υγεία των ανθρώπων.
