Για ακόμη χειρότερη και ταχύτερη εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής προειδοποιούν επιστήμονες με βάση μια νέα έρευνα.
Ειδικότερα, οι πρόσφατες κλιματικές προβλέψεις μπορεί να υποτιμούν τον ρυθμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε μια ατμόσφαιρα που έχει υποστεί ζημιά από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, επειδή η αλληλεπίδραση ισχυρών βρόχων κλιματικής ανάδρασης (climate feedback loops) που μπορούν να επιταχύνουν την αύξηση της θερμοκρασίας δεν αντιπροσωπεύεται καλά σε βασικά κλιματικά μοντέλα.
Σε αυτό το άκρως ανησυχητικό συμπέρασμα κατέληξε διεθνής ομάδα επιστημόνων σε μελέτη που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή στο περιοδικό One Earth. Τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι οι προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών απαιτούν επείγοντα μέτρα για να αποφευχθούν τα χειρότερα κλιματικά αποτελέσματα.
«Εάν οι ενισχυτικές ανατροφοδοτήσεις είναι αρκετά ισχυρές, το αποτέλεσμα είναι πιθανότατα τραγική κλιματική αλλαγή που κινείται πέρα από οτιδήποτε μπορούν να ελέγξουν οι άνθρωποι», δήλωσε ο εκ των συγγραφέων της έρευνας Bill Ripple, από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον και συνιδρυτής της Συμμαχίας Παγκόσμιων Επιστημόνων, η οποία έχει 26.000 μέλη σε 180 χώρες που παροτρύνουν για την αποφασιστική εφαρμογή πολιτικών περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη και την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που ανέλαβαν οι κυβερνήσεις στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015.
«Θα θέλαμε να δούμε μια ειδική έκθεση της IPCC που θα επικεντρώνεται στις πολλές επικίνδυνες κλιματικές ανατροφοδοτήσεις και στην πιθανή επιτάχυνση προς πλανητικά σημεία ανατροπής. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις, αλλά πρέπει επίσης να ενημερωθούμε για τα πιθανά χειρότερα σενάρια», όπως δήλωσε.
Χαμένοι και με εκπλήρωση των στόχων
Πρόσφατες αξιολογήσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, εάν οι χώρες επιτύχουν τους στόχους μείωσης των εκπομπών που έχουν θέσει για αυτές, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα ανέβει κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή έως το 2100, γεγονός που θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις για τους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα.
Αλλά αν μερικοί από τους «βρόχους ανάδρασης» που εμφανίζονται στη νέα έρευνα επιταχυνθούν, η αύξηση της θερμοκρασίας θα μπορούσε να ανέβει πολύ πάνω από αυτό το επίπεδο, προς τους 4 βαθμούς Κελσίου, μέχρι το τέλος του αιώνα.
Οι κλιματικές ανατροφοδοτήσεις είναι φυσικές, χημικές και βιολογικές διεργασίες στους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα και την ξηρά που, στις περισσότερες περιπτώσεις, ενισχύουν η μία την άλλη για να επιταχύνουν την αύξηση της θερμοκρασίας.
Ένα παράδειγμα είναι το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων που επιτρέπει στον ωκεανό να απορροφά περισσότερο ηλιακό φως, το οποίο θερμαίνει το νερό, με αποτέλεσμα να λιώνει περισσότερο πάγο.
Η έρευνα περιγράφει επίσης αρκετούς βρόχους ανάδρασης του κλίματος που θα μπορούσαν να έχουν ψυκτικό αποτέλεσμα, όπως όταν τα δέντρα που γονιμοποιούνται αυξάνοντας τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα αναπτύσσονται ταχύτερα, απορροφώντας έτσι περισσότερο CO2.
Οι ερευνητές εξέτασαν 41 βρόχους κλιματικής ανάδρασης και βρήκαν 27 που αυξάνουν σημαντικά την αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά μπορεί να μην λαμβάνονται πλήρως υπόψη στα κλιματικά μοντέλα.
Ο Ripple είπε ότι οι επιστήμονες κατανοούν γενικά τους βρόχους ανάδρασης ξεχωριστά, αλλά ότι τα μοντέλα συχνά παραβλέπουν το σωρευτικό αποτέλεσμα που μπορεί να έχουν όλα μαζί τα επόμενα 50 έως 80 χρόνια.
«Ανησυχούμε ιδιαίτερα για αρκετούς βιολογικούς βρόχους ανάδρασης, συμπεριλαμβανομένης της απόψυξης του μόνιμου παγετού, της καταστροφής των δασών, της απώλειας άνθρακα του εδάφους και των τυρφώνων που σιγοκαίνε. Αυτές οι ανατροφοδοτήσεις μπορεί να συμβάλουν σημαντικά στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του αιώνα» δήλωσε ο Ripple.
Η Αρκτική, που θερμαίνεται τώρα με τετραπλάσιο ρυθμό από τον παγκόσμιο μέσο όρο, δείχνει πώς μπορούν να αλληλεπιδράσουν οι βρόχοι ανάδρασης. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η απόψυξη του μόνιμα παγωμένου εδάφους απελευθερώνει αέρια του θερμοκηπίου.
Μια μελέτη του 2017 έδειξε τη δυνατότητα απελευθέρωσης άνθρακα από την αποσύνθεση μιας περιοχής μόνιμα παγωμένου εδάφους, μεγέθους όπως η Αλαμπάμα.
Άλλες κλιματικές ανατροφοδοτήσεις στον ωκεανό θα μπορούσαν επίσης να επιταχύνουν την υπερθέρμανση του πλανήτη, δήλωσε ο ερευνητής Johan Rockström, διευθυντής του Ινστιτούτου του Πότσνταμ για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων.
Τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των ευρέως αποδεκτών αυξήσεων της παγκόσμιας θερμοκρασίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, «μας δίνουν τα μονοπάτια προς τη διατήρηση του ορίου του 1,5 βαθμού Κελσίου», δήλωσε ο Rockström.
Τα μοντέλα υποθέτουν «ότι ο ωκεανός θα συνεχίσει να λειτουργεί λίγο πολύ με τον ίδιο τρόπο όπως σήμερα, όσον αφορά την πρόσληψη θερμότητας και τη διαλυτότητα του διοξειδίου του άνθρακα». Όμως ο ενισχυτικός κύκλος των ανατροφοδοτήσεων θα μπορούσε να το αλλάξει νωρίτερα από το αναμενόμενο.
Οι πιο πρόσφατες επιστημονικές εκθέσεις από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή εντοπίζουν μερικές από τις πιο σημαντικές ανατροφοδοτήσεις που θα μπορούσαν να ωθήσουν το κλίμα πέρα από τα σημεία καμπής, αλλά δεδομένου ότι εξακολουθούν να μην μπορούν να αξιολογηθούν επαρκώς, η διεθνής επιστημονική ομάδα δεν μπορεί να προσδιορίσει την πιθανότητα να συμβούν ή να προβλέψει με ακρίβεια πώς θα αλληλεπιδράσουν.
Το λιώσιμο των πάγων και το έλλειμμα χρηματοδότησης
Πέρα από όλα αυτά υπάρχει και έλλειμμα χρηματοδότησης σχετικά με τις έρευνες γύρω από το κλίμα.
Για παράδειγμα, οι πρώτες έρευνες που προσδιορίζουν την αποσύνθεση των θαλάσσιων βράχων πάγου ως πιθανό παράγοντα για την ταχεία άνοδο της στάθμης της θάλασσας εμφανίστηκαν περίπου το 2016. «Και τώρα, μετά από έξι, επτά χρόνια, δεν έχουμε προχωρήσει βαθιά στο πού μπορούμε να το λάβουμε αυτό υπόψη με έναν πιο κατανοητό τρόπο, που θα έδινε πιο ακριβείς προβλέψεις για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας» λένε οι επιστήμονες.
Η έρευνα για τα εντοπισμένα σημεία ανατροπής είναι ακόμη «στα σπάργανα» και αυτή η νέα ανακάλυψη επισημαίνει την ανάγκη για μια «μαζική διεθνή κινητοποίηση με στόχο την ταχεία αξιολόγηση των επιπτώσεων και των αλληλεπιδράσεων των ανατροφοδοτήσεων», όπως υποστηρίζουν.
«Αν συγκεντρώσετε τη χρηματοδότηση που σχετίζεται με την έρευνα για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, είναι σχεδόν… τίποτα σε σύγκριση με αυτό που διακυβεύεται» αναφέρουν χαρακτηριστικά.