Μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου 2023 θα βρίσκεται σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το σχέδιο νόμου με τίτλο «Ρυθμίσεις για τα κατεχόμενα ακίνητα του Δημοσίου και άλλες διατάξεις», το οποίο ανοίγει «παράθυρο» για την εξαγορά καταπατημένων ακινήτων δημοσίου από ιδιώτες, με «έκπτωση» έως και 80% της αντικειμενικής αξίας.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου της διαδικασίας εξαγοράς των ακινήτων αυτών από πρόσωπα που διεκδικούν εκτάσεις επί 30 χρόνια. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται η καταβολή αντιτίμου να είναι περιορισμένη, ακόμα και στο 20% της αντικειμενικής αξίας.
Σημειώνεται πως το ελάχιστο χρονικό διάστημα καταπάτησης ορίζεται στα 30 χρόνια, δηλαδή όσοι διεκδικούν δημόσια έκταση μέχρι το τέλος του 1991 ή παλαιότερα, ενώ ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται, εάν πρόκειται για αυθαίρετα κτίσματα επί των καταπατημένων δημοσίων εκτάσεων, όπως επίσης και για τις περιπτώσεις που υπάρχουν περισσότεροι του ενός καταπατητές ή πρόκειται για δασικές εκτάσεις και για εκτάσεις που βρίσκονται σε παραμεθόριες περιοχές, ή ανήκουν στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Πώς γίνεται ο προσδιορισμός τιμήματος εξαγοράς
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, το τίμημα εξαγοράς αντιστοιχεί σε ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%) της αντικειμενικής αξίας του οικοπέδου ή γηπέδου, κατά περίπτωση.
Όπου δεν ισχύει το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού, το τίμημα εξαγοράς καθορίζεται σύμφωνα με το καθεστώς περί υπολογισμού βάσει συγκριτικών στοιχείων από την αρμόδια υπηρεσία της Φορολογικής Διοίκησης.
Ωστόσο, εάν στην περιοχή όπου βρίσκεται το προς εξαγορά δημόσιο ακίνητο δεν υφίστανται συγκριτικά στοιχεία, το τίμημα εξαγοράς υπολογίζεται βάσει της μεγαλύτερης αξίας ομοειδούς οικοπέδου ή γηπέδου, κατά περίπτωση, της πλησιέστερης περιοχής για την οποία ισχύει η ίδια πολεοδομική νομοθεσία.
Σημειώνεται πως αν επί του οικοπέδου ή γηπέδου, κατά περίπτωση, υφίστανται κτίσματα ανεγερθέντα από τον αιτούντα ή τους δικαιοπαρόχους του, το ποσό του τιμήματος εξαγοράς της παρ. 1 προσαυξάνεται κατά ποσοστό είκοσι πέντε τοις εκατό (25%). Αν το κτίσμα έχει ανεγερθεί από το Δημόσιο ή τρίτο, το τίμημα εξαγοράς αντιστοιχεί σε ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Πότε εφαρμόζονται εκπτώσεις
Το τίμημα εξαγοράς μειώνεται, προκειμένου για δημόσια ακίνητα, κατά 1% ανά έτος κατοχής μετά την πάροδο 30 ετών και 40 ετών κατοχής, αντίστοιχα, με ανώτατο όριο έκπτωσης που ανέρχεται συνολικά σε ποσοστό 50% επί του ποσού του τιμήματος εξαγοράς.
Επίσης, το ποσό που προκύπτει από τον προσδιορισμό του τιμήματος εξαγοράς μειώνεται, εφόσον ο αιτών εμπίπτει σε μία από τις παρακάτω περιπτώσεις, ως εξής:
- Κατά 30%, εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία και, συγκεκριμένα, με ποσοστό αναπηρίας ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω, καθώς και εάν είναι πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από 1 έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ.
- Κατά 20%, εάν είναι άτομο με αναπηρία και, συγκεκριμένα, με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, ή πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από 1 έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ.
- Κατά 20%, εάν είναι παλιννοστών ομογενής, ο οποίος έχει εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμος κάτοικος παραμεθόριων περιοχών,
- Κατά 20%, εάν είναι πολύτεκνος, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ.
- Κατά 15%, εάν είναι τρίτεκνος με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ. Το ποσοστό αυτό εφαρμόζεται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.
- Κατά 15%, εάν είναι μακροχρόνια άνεργος.
- Κατά 20%, εάν είναι δικαιούχος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, του άρθρου 235 του ν. 4389/2016 (Α΄ 94), σύμφωνα με τη νομοθεσία.
- Κατά 15%, εάν εντός του δημοσίου ακινήτου υφίσταται κτίσμα και το κτίσμα αυτό αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του αιτούντος. Εφόσον ο αιτών εμπίπτει σε περισσότερες της μίας των περ. α΄ έως και η΄, εφαρμόζεται μόνο η περίπτωση που προβλέπει τη μεγαλύτερη έκπτωση.
Το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή των παρ. 1 και 2 δεν μπορεί να υπολείπεται του 20% του τιμήματος εξαγοράς κατά το άρθρο 5.
Οι εκπτώσεις των παρ. 1 και 2 δεν ισχύουν προκειμένου για δημόσια ακίνητα της περ. β’ της παρ. 4 του άρθρου 3 με επιφάνεια άνω των 10 στρεμμάτων.
Σε περίπτωση μεταβίβασης του εξαγορασθέντος δημοσίου ακινήτου από τον αιτούντα με επαχθή αιτία, πριν την παρέλευση 10 ετών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης εξαγοράς, το ποσό που αντιστοιχεί στις εκπτώσεις που παρέχονται, κατά τις παρ. 1 και 2, κατόπιν καταλογισμού υπέρ του Δημοσίου από τον συμβολαιογράφο, βεβαιώνεται και εισπράττεται ως δημόσιο έσοδο, σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν. 4978/2022, Α΄ 190), με αναφορά των προϋποθέσεων του παρόντος στην απόφαση εξαγοράς.
Ειδικές περιπτώσεις
1. Αν ο αιτών έχει αναγνωρισθεί δυνάμει απόφασης πρωτοβάθμιου δικαστηρίου ως κύριος του δημοσίου ακινήτου έναντι του Δημοσίου, δικαιούται να υποβάλει αίτηση εξαγοράς, με τίμημα εξαγοράς που αντιστοιχεί, κατά παρέκκλιση του άρθρου 5, σε 50% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
2. Αν ο αιτών έχει αναγραφεί ως κύριος του δημοσίου ακινήτου στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης αγωγής, κατά την παρ. 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 (Α’ 275), δικαιούται να υποβάλει αίτηση εξαγοράς, χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις των περ. α’ και β’ της παρ. 1 του άρθρου 3, με τίμημα εξαγοράς που αντιστοιχεί, κατά παρέκκλιση του άρθρου 5, σε 50% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
3. Αν ο αιτών, μέχρι την 31η.12.2022, έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης σε δίκη που αφορά στην αναγνώριση της κυριότητάς του προς εξαγορά δημοσίου ακινήτου, δικαιούται να υποβάλει αίτηση εξαγοράς, με τίμημα εξαγοράς που αντιστοιχεί, κατά παρέκκλιση του άρθρου 5, σε 70% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
4. Σε περίπτωση εξαγοράς δημοσίου ακινήτου, κατά την παρ. 3, ο αιτών, εντός προθεσμίας 1 μηνός από την κοινοποίηση προς αυτόν του πιστοποιητικού αποδοχής, υποβάλλει στο αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Οικονομικών αντίγραφο της παραίτησής του από τα ένδικα μέσα κατά της δικαστικής απόφασης σε δίκη που αφορά στην αναγνώριση της κυριότητας του προς εξαγορά δημοσίου ακινήτου. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία του πρώτου εδαφίου, δεν εκδίδεται απόφαση εξαγοράς.
5. Εάν στο πρόσωπο του αιτούντος συντρέχουν οι προϋποθέσεις των παρ. 1, 2 και 3 του παρόντος, δεν είναι δυνατή η εφαρμογή των εκπτώσεων της παρ. 1 του άρθρου 6.