Σήμα προειδοποίησης για εκτεταμένες συνθήκες ξηρασίας στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες τους επόμενους μήνες εκπέμπει το Διεθνές Παρατηρητήριο Ξηρασίας του ευρωπαϊκού συστήματος για επείγουσες καταστάσεις «Κοπέρνικος».
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση (Μάρτιος 2023) οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες και θερμές καιρικές συνθήκες που επικράτησαν το χειμώνα σηματοδοτούν μία εκτεταμένη ξηρασία για τους επόμενους μήνες στη νότια και δυτική Ευρώπη. Εκτός και αν την άνοιξη υπάρξουν βροχοπτώσεις, σημειώνει στην έκθεση της η ερευνητική ομάδα.
Προειδοποίηση
Στις χώρες με ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή με βάση ειδικό δείκτη ο Κοπέρνικος περιλαμβάνει τη νότια Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Βόρεια Ιταλία, την Ελβετία, τα περισσότερα νησιά της Μεσογείου, περιοχές της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στη Μαύρη Θάλασσα και την Ελλάδα. Τις περιοχές αυτές ο «Κοπέρνικος» τις κατατάσσει σε εκείνες με το βαθμό «προειδοποίηση για εκτεταμένη ξηρασία».
Στο ίδιο report τονίζεται πως τα επίπεδα του νερού από το λιώσιμο των χιονιών των Άλπεων είναι σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα του χειμώνα 2021-2022 με αποτέλεσμα τη χαμηλή ροή υδάτων στα ποτάμια της περι-αλπικής ζώνης την άνοιξη και τις αρχές του καλοκαιριού.
Ξηρασία
Οι επιπτώσεις μίας επικίνδυνης ξηρασίας είναι ήδη ορατές, λέει ο Κοπέρνικος, στη Γαλλία, την Ισπανία και τη Βόρεια Ιταλία με αποτέλεσμα να εγείρονται ανησυχίες για τα αποθέματα νερού, την αγροτική παραγωγή και την παραγωγή ενέργειας.
Οι μετεωρολογικές προβλέψεις για μία θερμή άνοιξη σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα προκαλούν αβεβαιότητα ως προς τις υδάτινες πηγές, τονίζει το Διεθνές Παρατηρητήριο Ξηρασίας. Ο Κοπέρνικος κάνει λόγο για «σημαντικές ανωμαλίες στις συνθήκες υγρασίας του εδάφους και της στάθμης των ποταμών που προκλήθηκαν από έναν ιδαίτερα θερμό χειμώνα».
Ηλεκτρική ενέργεια
Η προαναφερόμενη έκθεση έχει σημάνει συναγερμό στον τομέα της ενέργειας.
Διεθνείς ενεργειακοί αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ένας εξ αυτών o CanerCan Ανώτατος Σύμβουλος Πολιτικής για θέματα Ενέργειας στο υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας τονίζει με ανάρτηση του στο LinkedIn τους κινδύνους στην παραγωγή ενέργεια από την ξηρασία: «Με την παραγωγή ενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια, άνθρακα, φυσικό αέριο και υδροηλεκτρική ενέργεια που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο νερό, πρέπει να διατηρήσουμε και να κατανείμουμε τους πόρους ανάλογα. Η έκθεση προβλέπει σπάνιες βροχοπτώσεις και πρέπει να αναλάβουμε δράση τώρα για να αποτρέψουμε μια καταστροφική έλλειψη ενέργειας το καλοκαίρι του 2023», τονίζει.
Επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις της ξηρασίας και της χαμηλής στάθμης του νερού στα ποτάμια είχαν φανεί από το περσινό καλοκαίρι, όταν στην κεντρική και δυτική Ευρώπη δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν αφενός τα πυρηνικά εργοστάσια, που χρειάζονται το νερό, αλλά και λιγνιτικές μονάδες. Για τις τελευταίες ήταν αδύνατο να ταξιδέψουν στα ποτάμια μεγάλα πλοία που μετέφεραν άνθρακα και λιγνίτη.
Το ένα τρίτο της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. προέρχεται από το νερό και την πυρηνική ενέργεια.
Σύμφωνα με τελευταία έκθεση του ενεργειακού think tank EMBER το 2022 οι υδροηλεκτρικοί και πυρηνικοί σταθμοί της Ευρώπης παρήγαγαν το 32% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών ων καταναλωτών.
Το 10% της παραχθείσας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη για την περσινή χρονιά προήλθε από το νερό και σχεδόν το 22% από την πυρηνική ενέργεια.
Στην Ελλάδα η συμμετοχή των υδροηλεκτρικών σταθμών στο ενεργειακό μίγμα της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος για το 2022, ήταν, σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, στο 7,9%.
Πυρηνικά εργοστάσια
Στη διαδικασία της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τα πυρηνικά εργοστάσια έχουν ανάγκη το νερό. Γιατί με ποσότητες του ψύχονται και έτσι είναι εφικτή τεχνικά καθώς και για λόγους ασφαλείας η παραγωγή ρεύματος.
Το 2022 ήταν από τις χειρότερες χρονιές στην παραγωγή ρεύματος από υδροηλεκτρικούς σταθμούς και πυρηνικά εργοστάσια. Η ξηρασία ιδίως στις χώρες της Βόρειας και της Κεντρικής Ευρώπης είχε ως αποτέλεσμα να βγουν εκτός λειτουργίας υδροηλεκτρικά και πυρηνικά εργοστάσια. Έτσι στην Ευρώπη η συμμετοχή των πυρηνικών στο ενεργειακό μίγμα έπεσε από το 25,4% το 2021 στο 22%. Μεγαλύτερα προβλήματα αντιμετώπισαν οι χώρες της Γαλλίας όπου το μερίδιο των πυρηνικών στο συνολικό ενεργειακό μίγμα της ηλεκτροπαραγωγής είναι πάνω από 63%, στο Βέλγιο 46,7%, στην Ουγγαρία 44,6%, στην Τσεχία 36,4%, στη Φινλανδία 34,5% κ.ο.κ.
Αλλά και στην υδροηλεκτρική παραγωγή χώρες όπως η Αυστρία μετρούν τη συμμετοχή της στο ενεργειακό μίγμα σε ποσοστό 55,8%, η Σουηδία σε 40,3%, η Ιταλία σε 10,7%.
Η υδροηλεκτρική παραγωγή έπεσε στην Ε.Ε. στο 10% το 2022 από 12% το 2021.
Επάρκεια και τιμές
Η έλλειψη νερού και πυρηνικής ενέργειας προκαλεί περιορισμό των αναγκαίων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται η Ε.Ε. για να καταναλώσει.
Το αποτέλεσμα είναι, όπως συνέβη και πέρυσι σε μία ιδιαίτερη δύσκολη χρονιά λόγω της ενεργειακής κρίσης, οι τιμές ρεύματος να ανέβουν.
Το ηλεκτρικό σύστημα της Ε.Ε. είναι διασυνδεδεμένο όπως και οι χρηματιστηριακές αγορές των χωρών. Το σβήσιμο πυρηνικών και υδροηλεκτρικών εργοστασίων πυροδοτεί ντόμινο ανοδικών τιμών στην ηλεκτρική ενέργεια από τη Σουηδία και τη Γαλλία μέχρι και την Ελλάδα.
