Με λαμπρότητα έγιναν σήμερα στα Χανιά οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της 111ης επετείου της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα παρουσία του Υπουργού Επικρατείας Μάκη Βορίδη, του Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρνοαυτάκη, τοπικών αρχών και φορέων.
Η επίσημη δοξολογία τελέστηκε το πρωί στον Μητροπολιτικό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Χανίων, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου, Αμφιλόχιου.
Ακολούθησε πομπή έως το Φρούριο Φιρκά όπου μετά την ομιλία του Δημάρχου Χανίων Παναγιώτη Σημανδηράκη έγινε η έπαρση της σημαίας από τον Υπουργό Επικρατείας Μάκη Βορίδη, τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, τον Αντιπεριφερειάρχη Χανίων Νίκο Καλογερή, τον Δήμαρχο Χανίων Παναγιώτη Σημανδηράκη και τον Γενικό Διευθυντή του του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Νίκο Παπαδάκη.
Αναλυτικά o πανηγυρικός λόγος του Δημάρχου Χανίων:
«Την 1η Δεκεμβρίου του 1913, 111 χρόνια πριν, το ιστορικό φρούριο του Φιρκά αποτέλεσε μια και για πάντα το σημείο ένωσης. Της ένωσης του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον, της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Έγινε σύμβολο ακατάλυτο, ορόσημο για την πολυχιλιετή ιστορία του νησιού.
Ήταν η μέρα, που όπως γράφει ο αθηναϊκός τύπος: «Η Κρήτη απεδόθη εις την μητέρα της»∙ είχαν προηγηθεί αιώνες κατακτήσεων, σημαδεμένοι από μικρές ή μεγάλες εξεγέρσεις και επαναστάσεις, ανυπολόγιστες θυσίες, διωγμούς και εκπατρισμούς, που όμως δεν πτόησαν το αδούλωτο φρόνημα των αγωνιστών.
Ήδη, από τα τέλη του 18ου αιώνα και το 1821, ίσως όλοι εκείνοι οι μικροί και μεγάλοι ήρωες: ο Δασκαλογιάννης, η Χρυσή Τσεπέτη, ο Μιχαήλ Κόρακας, οι Χάληδες, οι μάρτυρες του Αρκαδίου, ο Καγιαλές και τόσοι άλλοι, αμέτρητοι ήρωες, καθοδηγούνταν από την υποσυνείδητη γνώση του ελληνικού ιδεώδους και τις εντυπωμένες στο γενετικό υλικό τους αρχές για την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Ανήκαν και αυτοί στον μακρύ κατάλογο των Κρητικών, που θυσιάστηκαν και αφανίστηκαν ανά τους αιώνες για τον ιερό σκοπό.
Εκεί, όμως ανάμεσα στις αιματοβαμμένες σελίδες της ιστορίας της Κρήτης γεννήθηκε και η «ελπίδα», ο άνθρωπος που θα οδηγούσε την Κρήτη στην ένωση με τον εθνικό κορμό και θα πραγματοποιούσε την 1η Δεκεμβρίου του 1913 την έπαρση της γαλανόλευκης στο φρούριο του Φιρκά: ο εθνάρχης μας Ελευθέριος Βενιζέλος.
Μετά το 1830 όταν η Κρήτη είχε μείνει εκτός των ορίων της εξαιρετικά μικρής και περιορισμένης σε έκτασης Ελλάδας, το νησί ήταν ένα ενεργό ηφαίστειο με συνεχείς εκρήξεις, που ταλάνιζαν τον ντόπιο πληθυσμό για τις επόμενες δεκαετίες. Η μία επανάσταση διαδεχόταν την άλλη.
Είχαν προηγηθεί η επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770 και η μεγάλη επανάσταση του 1821, που κράτησε σχεδόν μια δεκαετία. Μετά το 1830 καταγράφονται διαδοχικές εξεγέρσεις για παραχώρηση προνομίων, για λευτεριά, για ένωση με την Ελλάδα με σημαντικούς σταθμούς το 1833, το 1841, το 1858, τη μεγάλη επανάσταση του 1866-69, το 1878, το 1895 και το 1897.
Ένα επαναστατικό συνεχές, όπου το σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος» είχε αντικατασταθεί από το «ένωσις ή θάνατος», με γεγονότα συγκλονιστικά.
Τα γεγονότα του 1897 και του 1898, οι πυρπολήσεις των πόλεων και οι σφαγές από τους Οθωμανούς λειτούργησαν ως καταλύτης εξελίξεων. Παρότι η Ελλάδα βρισκόταν σε δεινή θέση μετά την ταπεινωτική ήττα στον ατυχή πόλεμο με την Τουρκία, η συγκυρία αποδείχθηκε ευνοϊκή και έγινε το πρώτο βήμα για την ένωση. Οι Μεγάλες Δυνάμεις παραχώρησαν καθεστώς αυτονομίας και ξεκίνησε η περίοδος της Κρητικής Πολιτείας, της «πρώτης λευτεριάς», σύμφωνα με τον Πρεβελάκη.
Το νησί πέρασε σε μια νέα εποχή, που πολύ σύντομα ωστόσο, η γενική ευφορία και το κλίμα κατάνυξης που πλανιόνταν στην ατμόσφαιρα με την άφιξη του Πρίγκηπα Γεώργιου στην Κρήτη, μετετράπη σε απογοήτευση. Η ένωση δεν ερχόταν, ο Ύπατος αρμοστής, Πρίγκιπας Γεώργιος, ήταν αυταρχικός και αποδείχθηκε κατώτερος των περιστάσεων, χωρίς αντίληψη των διπλωματικών ισορροπιών.
Η σύγκρουσή με τον Βενιζέλο, που ως υπουργός Δικαιοσύνης του Πρίγκιπα είχε αποφασιστική συμβολή στη διαμόρφωση του πρώτου κρητικού συντάγματος, υπήρξε σφοδρή. Ήταν η στιγμή, που δύο διαφορετικοί κόσμοι συγκρούονταν. Μόνη διέξοδος ήταν και αυτή τη φορά η επανάσταση. Με ορμητήριο το Θέρισο, ηγετική τριανδρία τους Βενιζέλο, Μάνο και Φούμη, πλαισιωμένους από εκατοντάδες αγωνιστές από ολόκληρο το νησί, η επανάσταση οδήγησε στην κατάλυση της απολυταρχίας του Πρίγκιπα και συνέβαλε αποφασιστικά στη διεθνοποίηση του κρητικού ζητήματος, φέρνοντας ακόμα πιο κοντά την πολυπόθητη ένωση.
Ταυτόχρονα, ανέδειξε και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έναν πολιτικό οραματιστή, έναν άνθρωπο με ατσάλινη θέληση, με ηγετικό ταλέντο και μεταρρυθμιστική τόλμη, που διέθετε διπλωματικές δεξιότητες και ρητορικό χάρισμα. Η φήμη του ξεπέρασε τα όρια της Κρήτης και λίγα χρόνια αργότερα ήταν η αυτονόητη επιλογή των επαναστατών του Στρατιωτικού Συνδέσμου για να αναλάβει Πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1910 και να δρομολογήσει την ανόρθωση και την εδαφική ολοκλήρωση του ελληνικού κράτους.
Το 1908 οι Κρητικοί κηρύσσουν μονομερώς την ένωση. Η ελληνική κυβέρνηση, παρότι ενθάρρυνε την κίνηση αυτή, δεν προχώρησε σε επίσημη αναγνώριση για να αποφύγει την αντίδραση της Τουρκίας και τις διεθνείς περιπλοκές.
Τον Μάιο του 1912 ο Βενιζέλος δεν δίστασε να συγκρουστεί ακόμα και με τους φίλους και τους συνοδοιπόρους του στις κρητικές επαναστάσεις, όταν αυτοί θέλησαν να μετάσχουν στη συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων. Ο Βενιζέλος τους εμποδίζει, τους απωθεί με δυνάμεις στρατού και χωροφυλακής. Είναι προσηλωμένος στον μεγάλο σκοπό και γνωρίζει τον κίνδυνο πολεμικής εμπλοκής με την Τουρκία, όπως εξίσου καλά γνώριζε ότι η Ελλάδα δεν ήταν ακόμη έτοιμη.
Το επόμενο διάστημα, με τις συντονισμένες κινήσεις του και χάρη στη στρατιωτική και διπλωματική προετοιμασία, που έφερε τη δική του σφραγίδα, δημιουργούνται νέα δεδομένα.
Με το τέλος των βαλκανικών πολέμων η Ελλάδα βρέθηκε στην πλευρά των νικητών. Το φοβικό και διεθνώς ανυπόληπτο κρατίδιο του 1910 είναι πλέον μία υπολογίσιμη περιφερειακή δύναμη, διπλάσια σε έκταση και πληθυσμό. Σε αυτό το πλαίσιο εντάχθηκε και η οριστική επίλυση του κρητικού ζητήματος.
Και ήταν απολύτως καθοριστικής σημασίας το γεγονός, ότι σε αυτήν την κρίσιμη τελευταία φάση του Κρητικού ζητήματος, ο άνθρωπος που κλήθηκε να το χειριστεί, ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Πριν 111 χρόνια, την 1η Δεκεμβρίου 1913, το όνειρο έγινε πραγματικότητα∙ η γαλανόλευκη υψώθηκε με κάθε επισημότητα και άρχισε να κυματίζει περήφανη, επισφραγίζοντας την Ένωση ανάμεσα στο ξέφρενο από χαρά πλήθος και στους δύο ζωντανούς θρύλους των κρητικών επαναστάσεων, τον Χατζημιχάλη Γιάνναρη και τον Αναγνώστη Μάντακα.
Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα ο κόσμος μας μεταβάλλεται ταχύτατα και γεγονότα, όπως η 1η Δεκεμβρίου 1913, μας καλούν να αναστοχαστούμε και να αναλογιστούμε τη σημασία των πολιτικών ηγεσιών και την αξία του αγώνα από τον απλό λαό.
Γιατί η παρακαταθήκη των προγόνων μας είναι βαριά και για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στο μέλλον με ελπίδα, δεν μπορούμε παρά να έχουμε ως πλοηγό τους αγώνες τους, την ακατάβλητη πίστη τους στην ελευθερία, την αυταπάρνηση και την ανιδιοτέλεια, με την οποία υπερασπίστηκαν το ιδεώδες της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας.
Αυτήν την ιερή παρακαταθήκη οφείλουμε να την αναδείξουμε -το οφείλουμε σε εκείνους αλλά και στους εαυτούς μας- να τη φέρουμε στο σήμερα, να αντλήσουμε έμπνευση για τους σημερινούς αγώνες, ακόμα και αν αυτοί έχουν διαφορετικό περιεχόμενο.
Οφείλουμε κυρίως, έχοντας κατακτήσει βαθύτερο επίπεδο κατανόησης σε συλλογικό αλλά και σε προσωπικό επίπεδο, να σταθούμε δίπλα στους λαούς, που αγωνίζονται για την ελευθερία, σε μια πρωτοφανή κρίση, που ταλανίζει την ανθρωπότητα και αφήνει μικρά περιθώρια αξιόπιστης πρόβλεψης, στη γειτονιά της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Στην παγκόσμια, σύγχρονη και σύνθετη πραγματικότητα, καμία ισορροπία δεν μπορεί να επέλθει αν δεν παραμεριστούν οι εθνικισμοί, αν δεν επικρατήσει η συναδέλφωση και αν δεν βρεθούν τα τολμηρά μέσα και οι τρόποι, ακολουθώντας το παράδειγμα του Εθνάρχη μας, Ελευθερίου Βενιζέλου, ώστε να μπορούν να επιβάλλονται απαρέγκλιτα οι επιταγές του διεθνούς δικαίου και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σας ευχαριστώ!».
Ακολούθησε ξενάγηση στους χώρους του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης.
«Ύστερα από ηρωικές επαναστάσεις, μετά από χρόνια αγώνων, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα το 1913, σηματοδότησε το τέλος του κρητικού ζητήματος. Ο Ελευθέριος Bενιζέλος σφράγισε την ελευθερία και ταυτίστηκε με τη συλλογική μνήμη του κρητικού λαού», δήλωσε ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.
«Σήμερα, 111 χρόνια μετά, κανείς δεν μπορεί να διαχωρίσει την υπόθεση της ελευθερίας και της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, από την πορεία και τα οράματα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τιμώντας και φέτος αυτή την ιστορική επέτειο, ανακαλούμε στη μνήμη μας όλους τους Αγωνιστές της Κρήτης, που θυσιάστηκαν για την ενσωμάτωση του νησιού μας στον εθνικό κορμό. Το Φρούριο Φιρκά, με την ελληνική σημαία υψωμένη, έχει καταστεί σύμβολο ελευθερίας, διατηρώντας ισχυρή την ελπίδα για ένα μέλλον ευημερίας για όλους», υπογράμμισε στη δήλωσή του ο Περιφερειάρχης Κρήτης.
