Η διαχείριση του υφιστάμενου ηλεκτρικού χώρου και η επέκτασή του είναι η πρώτη προτεραιότητα του υπουργείου Ενέργειας που ετοιμάζει ένα νέο πλαίσιο παρεμβάσεων για να εξορθολογήσει το περιβάλλον ανάπτυξης των επενδύσεων στις ΑΠΕ στην Ελλάδα. «Στόχος της κυβέρνησης είναι η αύξηση του ενεργειακού χώρου στην Ελλάδα και σκοπός είναι η κατάθεση νομοθετικής ρύθμισης στην αρχή του 2024», έχει πει ο κ. Σκυλακάκης, ο οποίος καλείται να βρει τους τρόπους διαχείρισης του δημόσιου αγαθού του ηλεκτρικού χώρου με τρόπο δίκαιο και αποδοτικό.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι για την εξασφάλιση ηλεκτρικού χώρου θα χρησιμοποιηθούν τρία εργαλεία, το overbooking, οι ενισχυμένες περικοπές και η προσθήκη μπαταριών σε έργα.
Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα ξεκάθαρο περιβάλλον με ένα χρονοδιάγραμμα, το οποίο θα είναι σαφές και ξεκάθαρο για τους επενδυτές που θα γνωρίζουν τί διαγωνισμοί θα γίνουν το 2024, το 2025 και το 2026, τι ισχύ θα βγαίνει, αν θα είναι κοινοί διαγωνισμοί (σ.σ. όλων των τεχνολογιών), διαγωνισμοί ΑΠΕ με μπαταρία κλπ. και με τι ενισχύσεις, ώστε να μπορεί να υπολογιστεί η βιωσιμότητα και η αποδοτικότητα των έργων
Το πρόβλημα
Τα έργα ΑΠΕ που είναι σήμερα σε λειτουργία και τα έργα που έχουν λάβει Όρους Σύνδεσης έχουν δεσμεύσει ηλεκτρικό χώρο που υπερκαλύπτει τον στόχο του ΕΣΕΚ για το 2030. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ στη χώρα έχει ξεπεράσει τα 11,5 GW, εκ των οποίων περίπου 5 GW είναι συνδεδεμένα στο σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας του ΑΔΜΗΕ και τα υπόλοιπα στο δίκτυο διανομής του ΔΕΔΔΗΕ.
Συνολικά έχουν δοθεί Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης σε νέα έργα ΑΠΕ ισχύος 15,5 GW 2 GW από τον ΔΕΔΔΗΕ και 13,5 GW από τον ΑΔΜΗΕ από τα οποία τα 11 GW δόθηκαν από το 2021 έως σήμερα.
Τα έργα που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο, αν υλοποιηθούν, θα εκτοξεύσουν την εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ από 11 σε 27 GW, ακόμη και πριν το 2030 και μαζί με τα 2 GW από Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα, η συνολική δέσμευση ηλεκτρικού χώρου θα φτάσει στα 29 GW. Ο ηλεκτρικός χώρος για ΑΠΕ το 2030 θα είναι της τάξης των 29 GW, ο οποίος με τα σημερινά δεδομένα έχει ήδη καλυφθεί.
Μόνο στον ΑΔΜΗΕ τα αιτήματα για προσφορά σύνδεσης για ΑΠΕ αντιστοιχούν σε ισχύ 30 GW.
Με τα παραπάνω δεδομένα τα προβλήματα είναι δύο. Το εμφανές η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου για την υλοποίηση επενδύσεων και το αφανές, ο κίνδυνος να μην υλοποιηθούν τα έργα των 15,5 GW που έχουν πάρει Όρους Σύνδεσης, με αποτέλεσμα και να μην προχωρήσει η διείσδυση των ΑΠΕ.
Μέτρα σε τρεις κατευθύνσεις
Στόχος του υπουργού είναι να λύσει το γρίφο, αντιμετωπίζοντας τον ηλεκτρικό χώρο σαν ένα δημόσιο αγαθό σε ανεπάρκεια, του οποίου η διάθεση θα πρέπει να γίνεται βάσει των αρχών της ισότητας και της διαφάνειας, χωρίς αυθαίρετες και άδικες ρυθμίσεις και κυρίως, συνυπολογίζοντας του στόχους επενδύσεων με τις συνθήκες ώστε να είναι βιώσιμες και τις πραγματικές ανάγκες της ζήτησης.
Για το σκοπό αυτό πληροφορίες αναφέρουν ότι ετοιμάζεται μια σειρά παρεμβάσεων, που θα λειτουργήσουν παράλληλα και συμπληρωματικά.
Overbooking και ξεκαθάρισμα. Όπως αναφέρουν πηγές, εκτιμάται ότι μέρος των έργων που έχουν πάρει όρους σύνδεσης δεν θα γίνουν και επομένως ήδη ένα μέρος του ηλεκτρικού χώρου που φαίνεται δοσμένο δεν θα καταληφθεί. Ομάδα του ΥΠΕΝ εξετάζει, σύμφωνα με πληροφορίες, από τα έργα που έχουν πάρει όρους σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ των 15,5 GW, πόσα μπορούν να υλοποιηθούν, ώστε να κάνει μια εκτίμηση για τον ηλεκτρικό χώρο που θα μείνει αδιάθετος. Ακολούθως, εξετάζεται είτε να γίνει ένα μεγάλο ξεκαθάρισμα των 16 γιγαβάτ από τα βαλτωμένα έργα που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο, είτε χωρίς να ακυρώσει τους όρους σύνδεσης αυτών των έργων, να μπορεί να δώσει επιπλέον όρους σύνδεσης με overbooking. Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι θα μπορούσαν να δοθούν έτσι μέχρι 2 GW.
–Μπαταρίες. Διαγωνισμοί για «ώριμα» φωτοβολταϊκά με μπαταρίες «πίσω από τον μετρητή» (behind the meter). Δικαίωμα συμμετοχής σε αυτούς τος διαγωνισμούς θα έχουν οι επενδυτές που έχουν ήδη όρους σύνδεσης. Eνα φωτοβολταϊκό με μπαταρία «πίσω από τον μετρητή» καταλαμβάνει μικρότερο ηλεκτρικό χώρο από την εγκατεστημένη ισχύ του. Αν, για παράδειγμα, ένα φωτοβολταϊκό ισχύος 50 MW συνοδεύεται από μία μπαταρία διάρκειας 1 ώρας, τότε αντί για 50 MW, δεσμεύει μόνο το 50% του ηλεκτρικού χώρου, δηλαδή 25 MW. Και επομένως όσο μεγαλώνει το έργο, τόσο μεγαλώνει και ο ηλεκτρικός χώρος που απελευθερώνεται. Επομένως τα έργα 2 GW των νέων διαγωνισμών θα «καταλάβουν» δυναμικότητα μόνο 1 GW, εξοικονομώντας ηλεκτρικό χώρο άλλου 1 GW, προκειμένου να συνδεθούν νέα έργα.
Το ΥΠΕΝ έχει ήδη αναθέσει μελέτη-σε ποιο επίπεδο συνολικής δημοπρατούμενης ισχύος θα πρέπει να κινείται το χαρτοφυλάκιο έργων με μπαταρίες, για να απελευθερωθεί ο απαιτούμενος ηλεκτρικός «χώρος».
Περικοπές ισχύος
Το μέτρο αυτό, περικόπτει την ισχύ των έργων που θα μπουν στην αγορά ώστε να χωρέσουν περισσότερα. Όπως ανέφερε πρόσφατα η κυρία Σδούκου, «περίπου τα μισά από τα έργα με όρους σύνδεσης, ίσως είναι η δεξαμενή εκείνων που περιμένουν για να συμμετάσχουν στις διαγωνιστικές διαδικασίες». Όπως τόνισε, «αν θεσμοθετήσουμε μια διαδικασία να γίνονται μεν διαγωνισμοί για έργα ΑΠΕ, αλλά με μία παραπάνω περικοπή, αυτό σίγουρα αμέσως θα δημιουργήσει ένα καινούργιο ηλεκτρικό χώρο». «Φτιάχνουμε το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο και τις απαραίτητες υπουργικές αποφάσεις που χρειάζονται ώστε να συνεχίσουμε να κάνουμε διαγωνισμούς ΑΠΕ με μία ενισχυμένη περικοπή στα έργα, την οποία όμως θα γνωρίζει εκ των προτέρων ο επενδυτής. Αναφέρομαι κυρίως στα 16 GW έργων που έχουν όρους συνδέσεις στα χέρια τους», είχε πει χαρακτηριστικά.
Στις νέες ανταγωνιστικές διαδικασίες σχεδιάζεται να αυξηθεί η «ταρίφα» για τα έργα αυτά, ώστε παρά τις αυξημένες περικοπές, τελικά να βγαίνει το business plan των επενδυτών.
Η δυνατότητα οριζόντιων περικοπών στην ισχύ των ΑΠΕ θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 4951/2022 και με Υπουργική Απόφαση στις αρχές του 2023 προσδιορίστηκε το ύψος τους. Για παράδειγμα σε νέα φωτοβολταϊκά πάρκα, στις περισσότερες κατηγορίες έργων που λαμβάνουν όρους σύνδεσης με το σύστημα από τον ΑΔΜΗΕ, γίνεται οριζόντια περικοπή 20% της αιτούμενης ισχύος τους. Επιπλέον, τα έργα αυτά δεν επιτρέπεται να εγχέουν στο δίκτυο περισσότερο από το 72% της ισχύος για την οποία έλαβαν όρους σύνδεσης.
