Η μυστηριώδης λάμψη ενός πολύ μακρινού γαλαξία συνδέεται με το ξαφνικό ξύπνημα μιας γιγάντιας μαύρης τρύπας, 1 εκατομμύριο φορές μεγαλύτερης από τον Ήλιο.
Δεκαετίες παρατηρήσεων δεν είχαν βρει τίποτα αξιοσημείωτο στον μακρινό γαλαξία που βρίσκεται στον αστερισμό της Παρθένου, αλλά αυτό άλλαξε στα τέλη του 2019, όταν οι αστρονόμοι παρατήρησαν μια δραματική αύξηση της φωτεινότητάς του που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Οι ερευνητές πιστεύουν τώρα ότι γίνονται μάρτυρες αλλαγών που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ στο παρελθόν, με τη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του γαλαξία να δίνει ένα «ακραίο κοσμικό σόου φωτός», καθώς τεράστιες ποσότητες υλικού πέφτουν μέσα της, αναφέρει ο Guardian.
«Ανακαλύψαμε αυτή την πηγή τη στιγμή που άρχισε να παρουσιάζει μεταβολές στη φωτεινότητα», δήλωσε η Δρ. Paula Sánchez-Sáez, αστρονόμος στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο. «Είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε αυτό σε πραγματικό χρόνο».
Ο γαλαξίας, ο οποίος φέρει την (όχι τόσο εύηχη) κωδική ονομασία SDSS1335+0728 και βρίσκεται σε απόσταση 300 εκατομμυρίων ετών φωτός, επισημάνθηκε στους αστρονόμους τον Δεκέμβριο του 2019, όταν ένα παρατηρητήριο στην Καλιφόρνια κατέγραψε μια ξαφνική αύξηση της φωτεινότητάς του. Το ακόλουθο βίντεο του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου μας ταξιδεύει στον μακρινό αυτό γαλαξία:
Ο συναγερμός προκάλεσε έναν καταιγισμό νέων παρατηρήσεων και ελέγχων των αρχειοθετημένων μετρήσεων από επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια για να κατανοήσουν περισσότερα για τον γαλαξία και τη συμπεριφορά του στο παρελθόν.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο γαλαξίας είχε πρόσφατα διπλασιάσει τη φωτεινότητά του στα υπέρυθρα μεσαία μήκη κύματος, είχε γίνει τέσσερις φορές φωτεινότερος στο υπεριώδες και τουλάχιστον 10 φορές φωτεινότερος στην περιοχή των ακτίνων Χ.
«Ενεργός γαλαξιακός πυρήνας»
Τι προκάλεσε την ξαφνική φωτεινότητα είναι ασαφές, αλλά γράφοντας στο Astronomy and Astrophysics, οι ερευνητές λένε ότι η πιο πιθανή εξήγηση είναι η δημιουργία ενός «ενεργού γαλαξιακού πυρήνα», όπου μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο ενός γαλαξία αρχίζει να καταναλώνει ενεργά το υλικό γύρω της.
Οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες εκπέμπουν ένα ευρύ φάσμα φωτός, καθώς το αέριο γύρω από τη μαύρη τρύπα θερμαίνεται και λάμπει, ενώ τα σωματίδια σκόνης που την περιβάλλουν απορροφούν ορισμένα μήκη κύματος και επανεκπέμπουν άλλα.
«Παλιρροϊκό συμβάν διάσπασης»
Αλλά δεν είναι η μόνη πιθανότητα. Η ομάδα δεν έχει αποκλείσει μια εξωτική μορφή «παλιρροϊκού συμβάντος διάσπασης», δηλαδή της διάλυσης ενός αστεριού που έχει πλησιάσει πολύ κοντά σε μια μαύρη τρύπα.
Τα παλιρροϊκά συμβάντα διάσπασης συνήθως φωτίζουν έναν γαλαξία για όχι περισσότερο από μερικές εκατοντάδες ημέρες, αλλά χρειάζονται περισσότερες μετρήσεις για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο. «Με τα δεδομένα που έχουμε αυτή τη στιγμή, είναι αδύνατο να ξεχωρίσουμε ποιο από αυτά τα σενάρια είναι πραγματικό», δήλωσε η Sánchez-Sáez. «Πρέπει να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την πηγή».