Στην από κοινού ανάπτυξη έργων, συμπεριλαμβανομένων της υδροηλεκτρικής ενέργειας και των δικτύων συμφώνησαν το Μαυροβούνιο, η Σερβία και η Δημοκρατία της Σέρπσκα (η σερβική δημοκρατία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης).
Σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι, οι υπουργοί ενέργειας και εξόρυξης του Μαυροβουνίου, της Σερβίας και της Δημοκρατίας της Σέρπσκα εστίασαν επίσης στο υδροηλεκτρικό έργο Buk Bijela και στο ζήτημα της λίμνης Bileća.
Το Buk Bijela κατασκευάζεται από κοινού από τη Δημοκρατία της Σέρπσκα, μια από τις δύο οντότητες που απαρτίζουν τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, και τη Σερβία. Αλλά το Μαυροβούνιο και η Ομοσπονδία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης , η άλλη οντότητα, αμφισβήτησαν την επένδυση.
Το Μαυροβούνιο μάλιστα αναζητούσε εδώ και καιρό τα δικαιώματα σε νερό και υδροηλεκτρική ενέργεια από τη λίμνη Bileća, που βρίσκεται στη Δημοκρατία της Σέρπσκα.
Ενεργειακές προκλήσεις
Όπως αναφέρει το Balkanenergynews, η υπουργός της Σερβίας Dubravka Đedović Handanović είπε ότι οι 3 υπουργοί συζήτησαν τις ενεργειακές προκλήσεις που είναι παρόμοιες για όλα τα μέρη, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου αύξησης της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, της επιτάχυνσης της ανάπτυξης του δικτύου μεταφοράς και της ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας.
Σύμφωνα με την ίδια, πολλά ενεργειακά έργα έχουν διασυνοριακό αντίκτυπο, επομένως και οι τρεις πλευρές και τα άλλα κράτη της περιοχής πρέπει να συνεργαστούν. Η Đedović Handanović υπογράμμισε μάλιστα, ότι αυτή και οι ομόλογοί της συμφώνησαν να εργαστούν για τη σύνδεση των δικτύων τους και ότι ο Διαβαλκανικός Ηλεκτρικός Διάδρομος είναι μια από τις πιο σημαντικές επενδύσεις.
Σύμφωνα με την Σέρβα υπουργό, το έργο θα συνδέσει τις αγορές της Ρουμανίας και της Σερβίας με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και την Ιταλία και επιτρέπει στον προτεινόμενο υδροηλεκτρικό σταθμό της Bistrica να συνδεθεί στο δίκτυο.
«Είτε θα επωφεληθούμε όλοι από τις νέες δυνατότητες και τη σύνδεση των συστημάτων μεταφοράς ή θα είμαστε σε ζημία, γιατί θα εξαρτόμαστε όλο και περισσότερο από την ενέργεια και θα είμαστε λιγότερο ενεργειακά ασφαλείς», είπε.
Πρέπει να ολοκληρωθούν οι μελέτες εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το έργο Buk Bijela και στη συνέχεια θα επιλεγεί ο κύριος ανάδοχος, επεσήμανε η Đedović Handanović.
«Συζητήσαμε πώς μπορούν να αρθούν τα εμπόδια στο έργο και να καταλήξουμε σε μια βιώσιμη λύση», είπε.
Κοινές κατασκευές
Η ίδια η Đedović Handanović τόνισε ότι υπάρχει πιθανότητα η Σερβία και το Μαυροβούνιο να κατασκευάσουν από κοινού τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς Komarnica και Kruševo .
Από την πλευρά του ο υπουργός Ενέργειας και Εξόρυξης του Μαυροβουνίου Saša Mujović είπε ότι ολόκληρη η περιοχή βρίσκεται στο ίδιο τρένο της ενεργειακής μετάβασης και ότι θα πρέπει να περάσει «από χαράδρες και φαράγγια» για πολλά ακόμη χρόνια προκειμένου να φτάσει στο σημείο όπου όλες οι χώρες έχουν επαρκείς ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας και θέσεις εργασίας «για όλους τους ανθρώπους από τους οποίους η ενεργειακή μετάβαση προσπαθεί να τους αρπάξει το καθημερινό ψωμί».
Και εξηγεί ότι η ενεργειακή μετάβαση στο Μαυροβούνιο θα σημάνει το κλείσιμο του εργοστασίου παραγωγής ενέργειας από άνθρακα Pljevlja. Υποστήριξε μάλιστα ότι είναι δύσκολο να ληφθεί μια τέτοια απόφαση, επικαλούμενος ενεργειακό, οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Αλλά η χώρα έχει δυναμικό πράσινης ενέργειας και οι επενδυτές ενδιαφέρονται, κάτι που αρκεί για να βρεθεί μια εναλλακτική λύση για τον θερμοηλεκτρικό σταθμό, είπε ο Mujović.
Όσο πιο ενωμένοι είμαστε, τόσο πιο δυνατοί θα είμαστε
«Όσο πιο ενωμένοι είμαστε και όσο περισσότερο ενεργούμε από κοινού σε σχέση με την Ενεργειακή Κοινότητα και υπερασπιζόμαστε τους στόχους μας, τόσο πιο δυνατοί θα είμαστε», πρόσθεσε.
Η ανάπτυξη του δικτύου είναι ιδιαίτερα σημαντική και για τα τρία μέρη, διότι θα επιτρέψει την αξιοποίηση του δυναμικού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, υποστήριξε ο υπουργός.
Επεσήμανε παράλληλα, ότι υποστηρίζει μια λύση που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του Μαυροβουνίου σε σχέση με τη λίμνη Bileća, αλλά όχι σε βάρος των γειτόνων του. «Ο Υπουργός Μεταλλείων και Ενέργειας της Δημοκρατίας της Σέρπσκα Πέταρ Τζόκιτς επέδειξε καλή θέληση για την επίλυση αυτού του ζητήματος και τώρα περιμένουμε την προσφορά τους», πρόσθεσε ο Mujović.
Και τόνισε ότι το Μαυροβούνιο δεν θα μπλοκάρει ούτε την κατασκευή του HPP Buk Bijela, αλλά ότι ζητά τη γνώμη εμπειρογνωμόνων για το εάν θα τεθεί σε κίνδυνο το εθνικό πάρκο Durmitor. «Εάν όχι, δεν έχουμε τίποτα εναντίον του», υπογράμμισε χαρακτηριστικά ο Mujović.
Ο υπουργός Petar Đokić επιβεβαίωσε ότι η Δημοκρατία της Σέρπσκα θα προτείνει στο Μαυροβούνιο ένα μοντέλο αντιστάθμισης για τη λίμνη Bileća, παρόμοιο με αυτό που εφαρμόζει στους δήμους του. Συμφώνησε με τον Mujović ότι οι ειδικοί πρέπει να αποφασίσουν για το σχέδιο Buk Bijela.
Ισχυρίστηκε μάλιστα, ότι οι άνθρωποι που προσπάθησαν να σταματήσουν το υδροηλεκτρικό έργο Upper Drina (Gornja Drina), το οποίο θα αποτελείται από εγκαταστάσεις υδροηλεκτρικής ενέργειας Buk Bijela, Foča και Paunci, δεν είχαν στο μυαλό τους ανάπτυξη, αλλά πολιτικές ατζέντες.
Η κατασκευή του Buk Bijela δεν έχει σταματήσει
Η Δημοκρατία της Σέρπσκα έχει διαθέσει όλα τα έγγραφα για τον HPP Buk Bijela στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και η μελέτη εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα ολοκληρωθεί σύντομα, είπε.
«Η επένδυση δεν έχει σταματήσει», ισχυρίστηκε ο Đokić και πρόσθεσε ότι οι προπαρασκευαστικές εργασίες βρίσκονται στο τελικό στάδιο.
Επανέλαβε ότι η Δημοκρατία της Σέρπσκα είχε το δικαίωμα να εγκρίνει παραχώρηση για το έργο της Άνω Δρίνας. “Εάν οι αρχές της Β-Ε τερματίσουν το έργο, θα ξεκινήσουμε μια διαιτησία και θα την κερδίσουμε”, είπε ο Τζόκιτς.
Ο Διαβαλκανικός Διάδρομος
Υπενθυμίζεται ότι στο τέλος του περασμένου Ιανουαρίου ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς της Σερβίας Elektromreža Srbije (EMS) έλαβε επιχορήγηση 8,5 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή του τέταρτου τμήματος του Διαβαλκανικού Διαδρόμου.
Η δωρεά θα επιταχύνει την ολοκλήρωση του έργου, με στόχο τη σύνδεση των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Β-Ε και του Μαυροβουνίου και την αύξηση της διαμετακόμισης ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Jelena Matejić, διευθύντρια του EMS, δήλωσε ότι η επιχορήγηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) στο πλαίσιο του Επενδυτικού Πλαισίου των Δυτικών Βαλκανίων (WBIF) είναι ένα μεγάλο βήμα στην ανάπτυξη του τέταρτου τμήματος του Διαβαλκανικού Διαδρόμου για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Διαβαλκανικός Διάδρομος , τον οποίο αποκάλεσε τον μεγαλύτερο στην ιστορία του EMS, αξίζει 200 εκατομμύρια ευρώ, με δύο τμήματα να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι στιγμής, ενώ η κατασκευή του τρίτου πρόκειται να ξεκινήσει μέσα στον επόμενο χρόνο.
Το τέταρτο τμήμα θα χρηματοδοτηθεί από δάνειο της KfW
Το τέταρτο τμήμα περιλαμβάνει την κατασκευή μιας γραμμής διασύνδεσης 400 kV από τον υποσταθμό Bajina Bašta μέχρι τα σύνορα με τη Β-Ε και το Μαυροβούνιο. Η έναρξη των εργασιών αναμένεται το πρώτο εξάμηνο του 2025 και η ολοκλήρωση το 2027, ανέφερε η EMS.
Η Matejić τόνισε τη σημασία του διαδρόμου για τη Σερβία, την περιοχή και την ΕΕ και υπενθύμισε ότι στις 30 Δεκεμβρίου πέρυσι υπογράφηκε δανειακή σύμβαση για τη χρηματοδότηση του τέταρτου τμήματος με τη γερμανική τράπεζα ανάπτυξης KfW ύψους 30 εκατ. ευρώ.
