Όποιος έχει γυρίσει την Κρήτη πέρα από τα πολύ γνωστά μέρη, όσα προσελκύουν συνήθως τα φώτα της δημοσιότητας, δεν παύει να εντυπωσιάζεται από τις διαρκείς γωνιές που προσφέρονται προς εξερεύνηση και ανακάλυψη. Οι οποίες δεν αφορούν μόνο το εσωτερικό της ή τα πιο δύσβατα παραλιακά μέρη της νότιας πλευράς –όπου αφθονούν διάφορες ειδυλλιακές, ανοργάνωτες ακτές– μα και τα μικρονήσια που βρίσκονται διάσπαρτα γύρω της.
Ανάμεσα στα τελευταία βρίσκεται και το σύμπλεγμα δύο μικρών νησίδων που είναι γνωστά ως «Τα Θοδωρού», στα ανοιχτά της γνωστής παραλίας του παραθαλάσσιου χωριού Αγία Μαρίνα. Η οποία κάθε καλοκαίρι βουλιάζει από κόσμο, όντας εδώ και χρόνια ένα από τα πιο γνωστά θέρετρα της Κρήτης στην πλευρά των Χανίων που βλέπει προς το Αιγαίο, διαθέτοντας μεγάλα ξενοδοχεία και σταθερή ροή διεθνών επισκεπτών.
Λόγω αυτού του προφίλ, το Θοδωρού (το μεγάλο νησάκι) και το Γλαράκι ή Θοδωροπούλα (το πολύ μικρότερο), που επισήμως λέγονται Άγιοι Θεόδωροι και Μικρός Άγιος Θεόδωρος, είναι πολύ αναγνωρίσιμες και οικείες παρουσίες για τους ντόπιους και τους επισκέπτες της περιοχής. Λίγοι γνωρίζουν όμως τη σημαντική τους ιστορία ή το ξεχωριστό καθεστώς που τα διέπει: παρά την τοποθεσία τους στα ανοιχτά ενός τόσο πολυσύχναστου προορισμού, είναι ένα από τα πιο απρόσιτα κομμάτια της Ελλάδας, αφού μπορεί να πάει κανείς στο μεγαλύτερο νησί μόνο μία φορά τον χρόνο.
Το Θοδωρού όπως φαίνεται από τον Πλατανιά. Photo: Shutterstock
Ένα μικρό μέρος με μεγάλη ιστορία
Για το Θοδωρού έχουμε γραπτές αναφορές ήδη από τα αρχαία χρόνια, όταν ονομαζόταν Ακοίτιον (αλλά και Λητώα, καθώς και Τούλλουρος). Σώζεται μάλιστα και σχετική μυθολογική διήγηση, η οποία θέλει το νησί να δημιουργείται όταν ο Ποσειδώνας μετέτρεψε ένα τεράστιο θαλάσσιο κήτος με το μικρό του σε βράχους. Ωστόσο το όνομα Ακοίτιον δεν σχετίζεται με το κήτος –αντιθέτως, υποδηλώνει μια έκταση που έχει μείνει ακατοίκητη.
Το Θοδωρού δεν ήταν πάντοτε ακατοίκητο, όμως. Πριν την αρχαιότητα, λ.χ., κατά τη μινωική εποχή της Κρήτης, ήταν έδρα λατρευτικού χώρου. Το σημερινό του όνομα, από την άλλη, το οφείλει στα πρώιμα βυζαντινά χρόνια, όταν χτίστηκε εκεί τρίκλιτο εκκλησάκι παλαιοχριστιανικού τύπου, αφιερωμένο στον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη. Στις δικές μας ημέρες στέκεται πια μισοερειπωμένη, στον χώρο της όμως έχει οικοδομηθεί νεότερος ναός, μικρότερος σε μέγεθος.
Αναπαράσταση της νησίδας και της απέναντι ακτής από τον Francesco Basilicata (1618), όπου ξεχωρίζουν και τα δύο βενετικά φρούρια που χτίστηκαν το 1574. Photo: Wikipedia Creative Commons
Το 1574 οι Βενετοί κυρίαρχοι της Κρήτης κατασκεύασαν δύο φρούρια στο Θοδωρού, με στόχο την προστασία της απέναντι ακτής του Πλατανιά σε περίπτωση ναυτικής επίθεσης από εχθρούς. Εκείνο που βρισκόταν πιο χαμηλά, προς την ακτή, το είπαν Άγιος Φραγκίσκος, ενώ αυτό που έχτισαν στην κορυφή της νησίδας –σε υψόμετρο 165 μέτρων– ονομάστηκε Άγιος Θεόδωρος ή Τουρλουρού.
Στα οχυρά αυτά ζούσαν συνολικά 70 στρατιωτικοί, οι οποίοι έδωσαν σφοδρή μάχη με τους Οθωμανούς Τούρκους το 1645. Βλέποντας δε ότι τη χάνουν, οι εναπομείναντες προτίμησαν να βάλουν φωτιά στην πυριτιδαποθήκη τους και να ανατιναχτούν, μαζί με όσους εχθρούς είχαν ήδη αποβιβαστεί. Από τότε τα φρούρια δεν ξαναχρησιμοποιήθηκαν και το Θοδωρού παρέμεινε ακατοίκητο. Το 1897 καταλήφθηκε για λίγο από τον ελληνικό στρατό, για να γίνει οριστικά τμήμα της χώρας μας το 1913, μετά την ένωση με την αυτόνομη Κρητική Πολιτεία.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα της νησίδας είναι η μεγάλη τοξωτή σπηλιά, για την οποία οι ντόπιοι λένε ότι θυμίζει τέρας που έχει ανοιχτό το στόμα. Photo: Wikipedia Creative Commons
Το προφίλ του Θοδωρού
Το Θοδωρού απέχει (περίπου) μισό ναυτικό μίλι από το λιμάνι της Αγίας Μαρίνας και έχει έκταση 697 στρεμμάτων, η οποία καλύπτεται από φρύγανα –υπάρχει όμως και μικρή συστάδα πεύκων, φυτεμένα σε νεότερα χρόνια. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της νησίδας είναι η μεγάλη τοξωτή σπηλιά στο νότιο τμήμα της, για την οποία οι ντόπιοι λένε ότι θυμίζει τέρας που έχει ανοιχτό το στόμα του.
Σύμφωνα άλλωστε με έναν λαϊκό θρύλο της περιοχής (στον οποίον απηχείται η προαναφερόμενη αρχαία διήγηση), το Θοδωρού ήταν κάποτε ένα τεράστιο θαλάσσιο τέρας, το οποίο άρχισε να πλησιάζει απειλητικά την ακτή, μαζί με το μικρό του. Τα βέλη και τα δόρατα των κατοίκων της τελευταίας δεν αποδείχθηκαν αρκετά για να το σταματήσουν, οπότε άρχισαν να προσεύχονται. Κάτι που έπιασε τόπο, καθώς το τέρας πέτρωσε θαυματουργά ενώ είχε ανοιχτό το στόμα του, πράγμα το οποίο εξηγεί και την τοξωτή σπηλιά που βλέπουμε σήμερα.
Το Θοδωρού απέχει (περίπου) μισό ναυτικό μίλι από το λιμάνι της πολυσύχναστης Αγίας Μαρίνας, στα Χανιά. Photo: Shutterstock
Πώς θα πάτε στο νησάκι
H πρόσβαση στο Θοδωρού απαγορεύεται, λόγω της ανακήρυξής του σε ειδικά προστατευόμενη περιοχή, οικολογικά ευαίσθητη, η οποία έχει και επισήμως ενταχθεί στο δίκτυο NATURA 2000. Κύρια αιτία γι’ αυτό είναι ότι αποτελεί καταφύγιο και σταθμό αναπαραγωγής για τα απειλούμενα με εξαφάνιση κρι-κρι, τα περίφημα δηλαδή αγριοκάτσικα της Κρήτης, που είναι τα μοναδικά του είδους τους σε όλη την Ευρώπη. Δευτερευόντως, το νησί θεωρείται σημαντικό και για είδη πτηνών που ζουν σε θαλάσσιους γκρεμούς, σαν π.χ. τον θαλασσοκόρακα.
Παρά την απαγόρευση, όμως, υφίσταται μία και μοναδική εξαίρεση, η οποία καθιστά δυνατή την επίσκεψη σε αυτό το ιδιαίτερο μέρος. Μία φορά τον χρόνο, δηλαδή, επιτρέπεται να πάρετε καραβάκι είτε από την Αγία Μαρίνα, είτε από τον Πλατανιά και να έρθετε εδώ. Η ημερομηνία, βέβαια, δεν είναι σταθερή, γιατί συμπίπτει με την κινητή γιορτή των Αγίων Θεοδώρων –οι οποίοι δεν πρέπει να μπερδεύονται με τον Άγιο Θεόδωρο (ένα πολύ συχνό λάθος), καθώς τιμώμενο πρόσωπο δεν είναι ο τελευταίος, αλλά ο Άγιος Θεόδωρος Τήρων και ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης.
Στην εκκλησία λοιπόν του τελευταίου τελείται λειτουργία, οπότε τα καραβάκια σας αφήνουν στη μοναδική παραλία του νησιού, ώστε να πάτε να την παρακολουθήσετε και να περιηγηθείτε τριγύρω (παρουσία δασοφυλάκων), μέχρι την ώρα της επιστροφής. Συνήθως, ο Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Αγίας Μαρίνας «Τα Θοδωρού» προσφέρει δωρεάν νερό στους επισκέπτες. Η θέα από τον σύγχρονο ναό των Αγίων Θεοδώρων προς τα Λευκά Όρη και τη βόρεια ακτογραμμή δυτικά των Χανίων θεωρείται μαγευτική.
