Θάνατος Σινουάρ: Γιατί οι φατρίες της Χαμάς αποτελούν ανάχωμα στην αντεπίθεση

Μιλάει για έναν 62χρονο βετεράνο, που σκοτώθηκε μαχόμενος στην πρώτη γραμμή μέχρι την τελευταία του πνοή, φορώντας την παραδοσιακή μαντήλα του. Και θυμίζει ότι η Χαμάς πήρε σάρκα και οστά πριν από 37 χρόνια και κατάφερε να επιβιώσει παρά το σφυροκόπημα των ισραηλινών και τις δολοφονίες σειράς ηγετών της.

Σε δήλωσή του, ο Μπασέμ Ναΐμ, ένας εκ των εκπροσώπων της Χαμάς και μέλος του ανώτερου συμβουλίου, παραδέχτηκε ότι είναι «οδυνηρό να χάνεις αγαπημένους ανθρώπους, ιδιαίτερα εξαιρετικούς ηγέτες» αλλά υπογράμμισε παράλληλα πως «αυτό είναι το τέλος για όλους τους ανθρώπους που πολεμούν για την ελευθερία τους».

Αυτό συνέβη άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά τόνισε, όταν δολοφονήθηκαν ο σεΐχης Αχμέντ Γιασίν -ο κληρικός που ίδρυσε τη Χαμάς- και ο διάδοχός του Αμπντέλ αζίζ Αλ Ραντίσι.

«Κάθε φορά (σ.σ. η Χαμάς) γινόταν πιο δυνατή και λαοφιλής» είπε ο Ναΐμ, αποφεύγοντας να αναφερθεί τον κατακερματισμό των ηγετικών στελεχών της Χαμάς τον τελευταίο χρόνο.

Όπως εξηγεί σε ανάλυσή της η βρετανική εφημερίδα Guardian, η ρητορική αυτή δεν μπορεί να αποκρύψει, όμως, την πραγματικότητα.

Από την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου του 2023, το Ισραήλ έχει επιδοθεί σε αγώνα εντοπισμού ηγετικών στελεχών της οργάνωσης και έχει καταφέρει να σκοτώσει σειρά εξ αυτών.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Ισμαήλ Χανίγια, ο προκάτοχος του Σινουάρ, που έπεσε νεκρός μετά από επίθεση σε κτήριο στην Τεχεράνη τον περασμένο Ιούλιο.

Το Ισραήλ έχει επίσης «εξολοθρεύσει», όπως τακτικά αναφέρει σε ανακοινώσεις του, αρκετούς ακόμη βετεράνους της οργάνωσης, χιλιάδες χαμηλόβαθμους αξιωματούχους, διαχειριστές, διοικητές αλλά και απλούς μαχητές.

Και παρότι είναι δύσκολο να υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός των νεκρών, ο απολογισμός είναι βαρύς -ακόμη και αν οι ισραηλινές δυνάμεις υπερβάλλουν στις εκτιμήσεις τους.

Πρόβλημα η απώλεια ελέγχου της Γάζας

Την ίδια ώρα, η Χαμάς έχει χάσει τον έλεγχο της Γάζας και των δύο εκατομμυρίων πολιτών της.

Για 17 ολόκληρα χρόνια, η οργάνωση χρησιμοποιούσε τη Γάζα σαν «δεξαμενή» επιστράτευσης νέων, φανατισμένων μαχητών ενώ η περιοχή αποτελούσε και το «στρατηγείο» της, όπου είχαν κατασκευαστεί δαιδαλώδη υπόγεια τούνελ που επέτρεπαν την διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων και αποτελούσαν μια κρυφή αποθήκη για τις ρουκέτες της οργάνωσης.

Όλα αυτά έχουν πλέον καταστραφεί. Η Χαμάς διατηρεί ακόμη μια παρουσία στη Γάζα, επιχειρώντας μέσω μιας σκιώδους κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το χάος και τη βία που αφήνουν πίσω τους οι ισραηλινές επιχειρήσεις αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει τη δύναμη που είχε κάποτε.

Δεν ελέγχει, όμως, ούτε τη Δυτική Όχθη, που επίσης δέχεται σφοδρό σφυροκόπημα από τις ισραηλινές δυνάμεις.

Αναζητείται ηγέτης

Είναι ξεκάθαρο πως άμεση προτεραιότητα για τη Χαμάς είναι να επιλέξει έναν ηγέτη -ή τουλάχιστον να δημιουργήσει έναν βιώσιμο μηχανισμό, που να της δώσει έστω και μια στοιχειώδη κατεύθυνση.

Παλαιότερα, η Χαμάς είχε διενεργήσει μυστικές ψηφοφορίες στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη, τις ισραηλινές φυλακές αλλά και στο εξωτερικό για να επιλέξει πολιτικό αρχηγό -κάτι που σήμερα φαντάζει μάλλον αδύνατο.

Φυσικός διάδοχος της οργάνωσης είναι ο μικρότερος αδελφός του Σινουάρ, ο 49χρονος Μοχάμεντ, ο οποίος είναι ένα πρόσωπο με σημαντική επιρροή εντός της οργάνωσης.

Ο Μοχάμεντ είναι στρατιωτικός διοικητής στη Γάζα αλλά αναλυτές αναφέρουν ότι δύσκολα θα καταφέρει να συσπειρώσει τα μέλη της οργάνωσης ενώ σίγουρα θα μπει στο στόχαστρο των ισραηλινών, που θα κινήσουν γη και ουρανό για να τον εξουδετερώσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται.

Υπάρχουν όμως και τρία ακόμη πρόσωπα που θα μπορούσαν να αναλάβουν τα ηνία της οργάνωσης: ο αναπληρωτής ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα Χαλίλ Αλ-Χάγια, ο Χάλεντ Μασάλ, πρώην πολιτικός ηγέτης της Χαμάς και ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς.

Πρόβλημα οι φατρίες

Διεθνείς αναλυτές τονίζουν επίσης ότι είναι ζωτικής σημασίας για τη Χαμάς να έχει στήριξη από το εξωτερικό.

Οι φατρίες διαφωνούν επί μακρόν για το αν θα ευθυγραμμιστούν με το Ιράν ως μέρος του περιφερειακού άξονα αντίστασης της Τεχεράνης ή θα έρθουν πιο κοντά στα σουνιτικά κράτη του Κόλπου.

Ο Σινουάρ είχε στραφεί προς το Ιράν αλλά μετά το θάνατό του οι συζητήσεις αναμένεται να φουντώσουν εκ νέου.

Την ίδια ώρα, οι διαχασμοί εντός της Χαμάς αναμένεται να διευρυνθούν περαιτέρω, καθώς περιφερειακοί «παίκτες» θα προσπαθήσουν να επιβάλλουν τη δική τους ατζέντα.

Οι πολλές υπάρχουσες διασπάσεις εντός της οργάνωσης μπορεί να διευρυνθούν. καθώς οι περιφερειακές δυνάμεις καταστρατηγούν την κατάσταση για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα και το Ισραήλ συνεχίζει τη στρατιωτική πίεση στη Γάζα, κυνηγώντας τα ανώτερα στελέχη της Χαμάς εκεί και αλλού.

Αντί λοιπόν για τη δημιουργία μιας Χαμάς 2.0, η οργάνωση δεν αποκλείεται να διασπαστεί σε πολλές φατρίες, που θα λειτουργούν πιο ανεξάρτητα.

Αυτή η διαδικασία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στη Γάζα, όπου προηγουμένως καλά οργανωμένα «τάγματα» έχουν αποσυντεθεί σε μικρές, χαοτικές και σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές ομάδες μαχητών και συχνά άπειρων.

Παρατηρητές κοντά στην οργάνωση λένε ότι «έχει πάψει να υπάρχει» και έτσι θα χρειαστούν δεκαετίες για να ξαναχτιστεί.