Εντυπωσιακά στην εμφάνιση, με εξωτική «αύρα» και χωρίς φυσικούς θηρευτές στην ουσία, έχουν εγκατασταθεί για τα καλά στα ελληνικά νερά τις τελευταίες δεκαετίες τρώγοντας, αφήνοντας χωρίς διαθέσιμη τροφή ή εκτοπίζοντας άλλα εδώδιμα είδη ψαριών με αποτέλεσμα την αλλοίωση του θαλάσσιου οικοσυστήματος αλλά και τη μείωση των αλιευμάτων.
Η ονομασία «4Alien» μπορεί καταρχάς να παραπέμπει σε θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, πρόκειται όμως για ένα ερευνητικό πρόγραμμα που συντονίζει το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και τo WWF Eλλάς. Το χρηματοδοτεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας (ΕΠΑΛΘ) και αποσκοπεί στη μελέτη της εξάπλωσης, της βιολογίας, της διατροφικής αξίας, της πιθανής εμπορικής αξιοποίησης και των άγνωστων στο ευρύ κοινό γαστριμαργικών αρετών των τεσσάρων αυτών ξενικών ειδών.
Και είναι γεγονός ότι είτε πατέ, είτε καπνιστά, είτε γλασέ, είτε όπως αλλιώς δοκιμάσει να τα καταναλώσει κανείς –ήδη κυκλοφορούν στην αγορά κάποια σκευάσματα– δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από άλλα δημοφιλή βρώσιμα ψάρια. Καθώς μάλιστα δεν εντάσσονται στα απειλούμενα είδη, η αλίευση και η εμπορική τους αξιοποίηση ενθαρρύνονται από τους ειδικούς.
Δεν είναι βέβαια αυτοί οι μόνοι «εισβολείς» –υπολογίζεται ότι πάνω από 1.000 ξενικά είδη έχουν «κάνει κατάληψη» στη Μεσόγειο τις τελευταίες δεκαετίες, 214 από αυτά έχουν καταγραφεί στα ελληνικά νερά– είτε εξαιτίας ανθρωπογενών παρεμβάσεων, όπως η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ, είτε εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας της θάλασσας. Είναι, όμως, αυτοί που εμφανίζουν τη δυναμικότερη εξάπλωση.
Στην Ελλάδα τα συναντάμε κυρίως στις νότιες θάλασσες, όσο πάνε όμως επεκτείνονται και βορειότερα. Καθώς μάλιστα ψαράδες και καταναλωτές αγνοούν τη διατροφική αξία, τους τρόπους μαγειρέματος αλλά και τον τρόπο καθαρισμού των πιο «απαιτητικών» από αυτά, όπως το λεοντόψαρο, συμβαίνει ολόκληρες ψαριές να πετιούνται επειδή π.χ. μαζί με τον γαύρο έχει πιαστεί και σαρδελόγαυρος.
Τα δύο τελευταία είδη, ο σαρδελόγαυρος και το λεοντόψαρο, είναι τα περισσότερο γνωστά στο ευρύ κοινό και έρευνα δείχνει ότι επτά στους δέκα λάτρεις των ψαριών ευχαρίστως θα τα ενέτασαν στο διαιτολόγιό τους – ο υποφαινόμενος ανήκει σίγουρα σε αυτούς!
«Πρέπει να μάθουμε να λέμε “όχι” στην υπεραλίευση γνωστών ειδών που απειλούνται και “ναι” στην ένταξη τέτοιων επιβλαβών για τα ντόπια ξενικών ειδών στη διατροφή μας», σημειώνει η βιολόγος-ιχθυολόγος Παρασκευή Καραχλέ, με τον σεφ Γιώργο Τσούλη, που τυγχάνει και πρεσβευτής του προγράμματος «4Alien», να συμπληρώνει ότι τα εν λόγω είδη αποτελούν «μια εξαιρετική πρώτη ύλη και εντάσσοντάς τα στη διατροφή μας συμβάλλουμε στη μείωση των πιέσεων που δέχονται οι θάλασσές μας και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος».
Αξίζει, τέλος, να υπογραμμιστεί ότι και οι τέσσερις αυτοί «εισβολείς» αποτελούν πλούσιες πηγές πρωτεΐνης και ωφέλιμων λιπαρών οξέων Ω3, διαθέτουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και λιπαρά, ενώ ο γερμανός και η αγριόσαλπα διαθέτουν επιπλέον αραχιδονικό οξύ, βασικό δομικό χαρακτηριστικό των νευρικών κυττάρων και ιδιαίτερα ωφέλιμο τόσο για την καρδιά όσο και για το ανοσοποιητικό σύστημα – άλλος ένας λόγος να τους βάλουμε μετά χαράς στο πιάτο μας.
