Η προωθούμενη τεκμαρτή φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών αποτελεί την πρώτη ουσιαστική ανακολουθία της σημερινής κυβέρνησης. Τίποτα σχετικό δεν υπήρχε στο προεκλογικό πρόγραμμά της. Αντιθέτως, η μείζονα και ελάσσονα αντιπολίτευση λοιδορήθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά την προεκλογική περίοδο για «κρυφή» ή «φορολατρική», αντίστοιχα, ατζέντα.
Τελικά, όμως, μήπως η κυβέρνηση έχει δίκαιο; Υπάρχει φοροδιαφυγή στο χώρο των ελεύθερων επαγγελματιών; Προφανώς και υπάρχει. Ίσως όχι τόσο μεγάλη όσο πιστεύει. Για παράδειγμα το εισόδημα των μαχόμενων δικηγόρων φορολογείται σε μεγάλο βαθμό στην πηγή μέσω της παρακράτησης στα γραμμάτια προείσπραξης που υποχρεωτικά συνοδεύουν κάθε παράσταση δικηγόρου ενώπιον δικαστικού σχηματισμού. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι δικηγόροι το 2022 προκατέβαλαν (μέσω των ανωτέρω γραμματίων) 30.040.525€ για φόρο εισοδήματος, 42.391.509€ για ασφαλιστικές εισφορές και 48.908.146€ για ΦΠΑ.
Εφόσον, όμως, συμφωνούμε ότι υπάρχει φοροδιαφυγή (μικρή ή μεγάλη, υπάρχει) στο χώρο των ελεύθερων επαγγελματιών και εν γένει των αυτοαπασχολούμενων γιατί να μην γίνει δεκτός ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης; Για πολλούς λόγους.
Πρώτα πρώτα, γιατί είναι κοινωνικά άδικος. Δίνει έμφαση στην αύξηση της φορολόγησης των μικρών και μεσαίων στρωμάτων δίχως να εξετάζει την πραγματική φοροδοτική ικανότητά τους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τα ζευγάρια ελευθέρων επαγγελματιών κινδυνεύουν με διπλή υπερφορολόγηση (στις περιπτώσεις που ένας τιμολογεί και ο άλλος υποβοηθάει), δεν προσμετράται το εισόδημα από τη μίσθωση ακινήτων, ενώ αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο ατομικές επιχειρήσεις που βίωσαν έκτακτα γεγονότα (λχ πλημμύρα, πυρκαγιά ή καταστήματα που μειώθηκε ουσιαστικά η πελατεία τους λόγω της εκτέλεσης έργων Μετρό ή άλλων δημοσίων έργων που εμπόδισαν την πρόσβαση του καταναλωτικού κοινού).
Δεύτερον, διότι θέτει στο απυρόβλητο όσους πραγματικά έχουν υψηλά εισοδήματα. Θέτοντας ως οροφή τα 50.000€, όσοι κερδίζουν περισσότερα, ουσιαστικά τίθενται στο απυρόβλητο. Από τη στιγμή που θα φορολογούνται και οι ίδιοι με τεκμαρτό τρόπο δεν έχουν λόγο να ανησυχούν. Θα είναι εκτός της βάσης του φορολογικού ελέγχου. Αντί να μειωθεί η φοροδιαφυγή θα αυξηθεί στα ρετιρέ των αυτοαπασχολούμενων.
Τρίτον, διότι το τεκμαρτό εισόδημα έρχεται να προστεθεί στα ήδη υφιστάμενα τεκμήρια διαβίωσης. Να μην λησμονούμε και τον «κατά κεφαλήν φόρο», ήτοι το τέλος επιτηδεύματος (εμμέσως τεκμαρτός φόρος από τη στιγμή που επιβάλλεται ακόμη και στα μηδενικά εισοδήματα) που μολονότι μειώνεται, παραμένει.
Τέταρτον, γιατί υπονομεύουμε την κουλτούρα φορολογικής συμμόρφωσης που με κόπο οικοδομήσαμε την τελευταία δωδεκαετία. Το να θεσπίζεις τεκμήρια και «περαιώσεις» είναι εύκολο και εισπρακτικά αποδοτικό σε σύντομο χρόνο. Ωστόσο, στέλνεις λάθος μήνυμα στην κοινωνία. Δε φοβάται τους φορολογικούς ελέγχους ούτε νιώθει την ανάγκη συμμόρφωσης με τους φορολογικούς νόμους. Πληρώνει ένα από πριν καθορισμένο ποσό και «ξεμπερδεύει». Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεις τη φοροδιαφυγή και δεν τη μειώνεις. Δεν είναι τυχαίο ότι στα πέτρινα μνημονιακά χρόνια, το καθεστώς διεθνούς εποπτείας της χώρας (τρόικα, άλλως θεσμοί) δεν ήθελε με τίποτα να ακούει για περαιώσεις και αντικειμενικά τεκμήρια, μολονότι πρόσκαιρα θα γέμιζαν τα ταμεία του κράτους. Το ζητούμενο ήταν να αλλάξει η σχέση του φορολογούμενου με το κράτος και να ξεφύγει από ένα ιδιότυπο «παζάρι» που τροφοδοτούσε μια υποβόσκουσα φορολογική παραβατικότητα. Τώρα που η ανωτέρω πολιτική άρχισε να αποδίδει (σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει ετησίως η ΑΑΔΕ) επιστρέφουμε στην πεπατημένη. Χαμένα χρόνια.
Υπήρχε άλλη λύση; Προφανώς. Να συνεχίζαμε στο δρόμο που ξεκινήσαμε την περασμένη δεκαετία. Ουσιαστικούς φορολογικούς ελέγχους και χρήση των νέων τεχνολογιών (τεχνητή νοημοσύνη, mydata, ηλεκτρονική διασύνδεση ταμειακών μηχανών και POS κλπ). Υπάρχει η δυνατότητα εμβάθυνσης των φορολογικών ελέγχων μέσω της χρήσης των ήδη θεσπισμένων «έμμεσων τεχνικών ελέγχου». Κοντολογίς, υπάρχουν λύσεις. Εμείς προτιμήσαμε να γυρίσουμε στα γνωστά από τη δεκαετία του 1970 τεκμήρια εισοδήματος. Οδεύουμε ολοταχώς στο παρελθόν!