Η πυρόσφαιρα, είναι ένα από τα θέματα που έχουν απασχολήσει πολύ την κοινή γνώμη σε σχέση με την τραγωδία στα Τέμπη κατά την οποία έχασαν την ζωή τους 57 άνθρωποι και έχει προκαλέσει και πολιτικές εξελίξεις.
Στο πόρισμα των 178 σελίδων του ΕΟΔΑΣΑΑΜ περιγράφεται με βάση τα στοιχεία που είχαν στα χέρια τους οι ειδικοί όλο το χρονικό της φωτιάς. Το newsit.gr σας παρουσιάζει μεταφρασμένο όλο το απόσπασμα από το πόρισμα των 178 σελίδων.
Η έκθεση 180 σελίδων παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ Χρήστο Παπαδημητρίου, τον κ. Κώστα Καπετανίδη, προϊστάμενο μονάδας διερευνήσεων ΕΟΔΑΣΑΑΜ καθώς και τα μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης και στελέχη της ERA, Bart Accou, Fabrizio Carpinelli.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση σε σχέση με την έκρηξη, οι ερευνητές είπαν πως έλαβαν υπόψη τους όλα τα δεδομένα, συνέκριναν τα στοιχεία και θεωρούν «εξαιρετικά απίθανο» τα έλαια σιλικόνης να προκάλεσαν την πυρόσφαιρα, ενώ έχει ζητηθεί περαιτέρω διερεύνηση από εγκεκριμένα πανεπιστήμια.
Τι αναφέρει το πόρισμα
Τα πλάνα από τρεις κάμερες που έχουν καταγράψει το ατύχημα φαίνεται να είναι τα μόνα διαθέσιμα στοιχεία στα οποία μπορεί να βασιστεί η κατανόηση της πυρκαγιάς που σχεδόν αμέσως ακολούθησε τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών IC-62 και 63503. Η προσεκτική εξέταση αυτού του βίντεο δίνει ενδείξεις ότι αυτό που αρχικά θεωρήθηκε ως ένα μεμονωμένο γεγονός μπορεί στην πραγματικότητα να χωριστεί σε τρία διακριτά στάδια που πρέπει να εξεταστούν ξεχωριστά: ανάφλεξη και δημιουργία πυρόσφαιρας, τροφοδοσία της πυρόσφαιρας και διαδοχικές πυρκαγιές.
Ένα πρώτο στάδιο που μπορεί να παρατηρηθεί, η ανάφλεξη και η δημιουργία πυρόσφαιρας, αρχίζει περίπου 0,6 δευτερόλεπτα μετά την αρχική επαφή μεταξύ των μηχανών των δύο αμαξοστοιχιών, όταν ένα πρώτο ηλεκτρικό τόξο καταγράφεται σε βίντεο. Δημιουργείται βραχυκύκλωμα με έντονο φλας λόγω του ηλεκτρικού τόξου. Kαι άλλες 2 αναλαμπές εμφανίζονται γρήγορα μετά, η καθεμία με διαφορά περίπου 0,1 δευτερολέπτου. Αυτές οι 3 φωτεινές αναλαμπές σταματούν μετά από συνολική διάρκεια περίπου 0,3 δευτερολέπτων, γεγονός που συνάδει με τον αναμενόμενο χρόνο ενεργοποίησης της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη.
Ταυτόχρονα, οι ίδιες οι αλυσοειδείς γραμμές (και οι δύο γραμμές, μία για κάθε κατεύθυνση ταξιδιού) έχουν αποκοπεί λόγω της σύγκρουσης, αλλά η ισχύς είχε ήδη κοπεί μέσα σε 0,2-0,3 δευτερόλεπτα από το βραχυκύκλωμα. Περίπου 0,3 δευτερόλεπτα μετά το τέλος του τόξου, μια πύρινη σφαίρα αρχίζει να σχηματίζεται από το επίπεδο του εδάφους και πολύ γρήγορα επεκτείνεται προς τα πάνω σε μέγεθος περίπου 42 μέτρων σε διάμετρο, η οποία καίει για περίπου 2 δευτερόλεπτα.
Περίπου 2 δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη, αρχίζει ένα δεύτερο στάδιο, όταν μπορεί να παρατηρηθεί ένα νέο νέφος πυρκαγιάς, κινούμενο προς βορρά, μακριά από την πύρινη σφαίρα του 1ου σταδίου. Αυτό το νέο νέφος φωτιάς τροφοδοτεί την αρχική πύρινη σφαίρα μέχρι να φτάσει σχεδόν στο διπλάσιο μέγεθος (80 μέτρα) περίπου 4 δευτερόλεπτα μετά την ανάφλεξη (Εικόνα 28, Εικόνα 29, Εικόνα 30).
Στη συνέχεια, περίπου 6,5 δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη, η πύρινη σφαίρα εισέρχεται στη φάση καύσης της και τελικά σβήνει περίπου 12 δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη. Όπως μπορεί να παρατηρηθεί στη βιντεοκάμερα του Αυτοκινητόδρομου Αιγαίου που ακολουθεί την ίδια κίνηση, η φωτιά δεν σβήνει με το σβήσιμο της μπάλας φωτιάς, αλλά συνεχίζει να καίει ως φωτιά πισίνας που βάζει φωτιά στο αυτοκίνητο του εστιατορίου σε επόμενο στάδιο (Εικόνα 33, Εικόνα 34).
Δύο ξεχωριστές πυρκαγιές συνεχίζουν να καίνε στο επίπεδο του εδάφους αφού οι πύρινες σφαίρες του 1ου και 2ου σταδίου έχουν σβήσει, υποδεικνύοντας την έναρξη ενός νέου, τρίτου σταδίου.
Η φωτιά φαίνεται να καίει έντονα, κοντά στις μηχανές της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας, για περίπου 30 δευτερόλεπτα. Μετά από αυτό, συνεχίζει για άγνωστο χρονικό διάστημα να καίει με μικρότερες φλόγες που φαίνονται από τα βίντεο των επιβατών, αλλά όχι αρκετά μεγάλες για να καταγραφούν από τις απομακρυσμένες κάμερες που βλέπουν τη σκηνή. Τα αποδεικτικά στοιχεία βίντεο δείχνουν ισχυρότερες φλόγες για 20 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια μείωση του μεγέθους της φλόγας που κρύβει τη φωτιά από το οπτικό πεδίο, οπότε δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί με ακρίβεια η διάρκεια αυτής της πυρκαγιάς.
Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή η πυρκαγιά σε κάποιο σημείο θερμαίνει το λάδι σιλικόνης μέσα στον μετασχηματιστή της πρώτης εμπορευματικής ατμομηχανής 120-022 και μικρότερες ποσότητες λαδιού σιλικόνης έχουν ήδη χυθεί στην περιοχή και μια επιπλέον ποσότητα αποστραγγίζεται από τις ρωγμές της θήκης του μετασχηματιστή. Αυτό δημιουργεί μια μικρότερη δευτερογενή φωτιά του ελαίου σιλικόνης που μπορεί να παρατηρηθεί σε βίντεο επιβατών 20-30 λεπτά μετά τη σύγκρουση και η θέση και το μέγεθός του μπορεί να ανιχνευθεί από το λευκό υπόλειμμα (SiO2) που υποδηλώνει καύση λαδιού σιλικόνης όπως παρατηρείται στην περιοχή μετά τη φωτιά.
Η φωτιά καίει με πολύ ισχυρή φλόγα για τουλάχιστον 60 δευτερόλεπτα πριν προστεθούν άλλα εύφλεκτα υλικά (αλλαγή χρώματος φλόγας), γεγονός που έκανε τη φωτιά να συνεχίσει να καίει ισχυρότερη για τουλάχιστον 60 λεπτά μετά τη σύγκρουση. Αυτή η φωτιά έχει γίνει τόσο ισχυρή στα πρώτα 30 λεπτά που η πρώτη προσπάθεια πυρόσβεσης στις 00:02 (43 λεπτά μετά την έναρξη της πυρκαγιάς) από ένα μόνο πυροσβεστικό όχημα που αντλούσε νερό από τις σιδηροδρομικές γραμμές στη φωτιά κάτω, είχε ελάχιστη έως αμελητέα επίδραση.
Δεν υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες και βίντεο για να παρακολουθήσουν την αποσύνθεση αυτής της πυρκαγιάς μέχρι τις 02:09 να φαίνεται να καίγεται με μικρότερη φλόγα και στη συνέχεια στις 03:28 που μπορεί να δει σχεδόν σβησμένη (χωρίς ορατές φλόγες από έξω). Υπέρυθρα πλάνα drone από περίπου τις 05:30 δείχνουν μια θερμή περιοχή μέσα στα υπολείμματα του βαγονιού του εστιατορίου, γεγονός που δείχνει μια μικρή φωτιά που σιγοκαίει απαρατήρητη από έξω (Εικόνα 32).
Έξι ώρες αργότερα, στις 11:33 το πρωί της 1ης Μαρτίου, καπνός φαίνεται να βγαίνει από τα ερείπια του βαγονιού του εστιατορίου όταν ένας γερανός προσπαθεί να σηκώσει ένα τμήμα σε αυτό ακριβώς το σημείο, υποδεικνύοντας ότι μια φωτιά σιγοκαίει μέσα στο βαγόνι του εστιατορίου για 12 ώρες.
Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή η πυρκαγιά σε κάποιο σημείο θερμαίνει το λάδι σιλικόνης μέσα στον μετασχηματιστή της πρώτης εμπορευματικής ατμομηχανής 120-022 και μικρότερες ποσότητες λαδιού σιλικόνης έχουν ήδη χυθεί στην περιοχή και μια επιπλέον ποσότητα αποστραγγίζεται από τις ρωγμές της θήκης του μετασχηματιστή. Αυτό δημιουργεί μια μικρότερη δευτερογενή φωτιά του ελαίου σιλικόνης που μπορεί να παρατηρηθεί σε βίντεο επιβατών 20-30 λεπτά μετά τη σύγκρουση και η θέση και το μέγεθός του μπορεί να ανιχνευθεί από το λευκό υπόλειμμα (SiO2) που υποδηλώνει καύση λαδιού σιλικόνης όπως παρατηρείται στην περιοχή μετά τη φωτιά.
Η φωτιά στην καίει με πολύ ισχυρή φλόγα για τουλάχιστον 60 δευτερόλεπτα πριν προστεθούν άλλα εύφλεκτα υλικά (αλλαγή χρώματος φλόγας), γεγονός που έκανε τη φωτιά να συνεχίσει να καίει ισχυρότερη για τουλάχιστον 60 λεπτά μετά τη σύγκρουση. Αυτή η φωτιά έχει γίνει τόσο ισχυρή στα πρώτα 30 λεπτά που η πρώτη προσπάθεια πυρόσβεσης στις 00:02 (43 λεπτά μετά την έναρξη της πυρκαγιάς) από ένα μόνο πυροσβεστικό όχημα που αντλούσε νερό από τις σιδηροδρομικές γραμμές στη φωτιά κάτω, είχε ελάχιστη έως αμελητέα επίδραση.
Άσχετη με την προηγούμενη πυρκαγιά, μια τρίτη πυρκαγιά ξεκίνησε από μια άγνωστη μικρή πηγή ανάφλεξης στο μπροστινό μέρος του βαγονιού Β2. Αυτή η φωτιά, που ξεκίνησε από το επίπεδο του εδάφους και ανέβηκε προς τα πάνω για να αρχίσει να καίει το βαγόνι Β2 από τη μία άκρη στην άλλη, ήταν αρχικά πολύ μικρή και θεωρήθηκε ότι δεν απειλούνταν από τους επιβάτες που διέφευγαν. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που καταγράφηκε με ακρίβεια από φωτογραφίες και βίντεο, αυτή η πυρκαγιά έκαψε διαδοχικά το συνολικό μήκος του βαγονιού Β2, διαμερίσματα 3 έως 10, για μήκος περίπου 16 μέτρων, σε περίπου 40 λεπτά.
Στις 02:12 μια φωτογραφία (Εικόνα 34) του τόπου του ατυχήματος δείχνει τη μεγάλη φωτιά στο Restaurant Car να μειώνεται, με ακόμα φωτιά και πυκνό καπνό να βγαίνει από τα ερείπια του Restaurant Car και με άλλες δύο μικρές φλόγες να παραμένουν στο μπροστινό και πίσω μέρος του B2coach. Μια προσπάθεια πυρόσβεσης που καταγράφηκε στις 02:32 δείχνει αφρό να αντλείται προς το βαγόνι, χωρίς να είναι σαφές αν έπαιξε ρόλο στην πραγματική κατάσβεση της φωτιάς που είχε ήδη καταναλώσει όλο το μήκος του βαγονιού.
Από το έργο της ομάδας ερευνητών του EDAPO, περισσότερες λεπτομέρειες και μια ανακατασκευή του χρονοδιαγράμματος των πυρκαγιών είναι διαθέσιμες, με χρονική σήμανση στις φωτογραφίες (Εικόνα 35, επόμενη σελίδα). Αυτό το χρονοδιάγραμμα περιγράφει την εξέλιξη και την αποσύνθεση της πυρκαγιάς (πηγή: EDAPO).
