Σε καθεστώς πολύ αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης μπάινουν έξι παρθένα βουνά της χώρας και συγκεκριμένα, τα Λευκά Όρη, ο Ταΰγετος, το Σάος στη Σαμοθράκη, η Τύμφη και ο Σμόλικας στην Πίνδο και το όρος Χατζή στη Θεσσαλία. Όπως έγραψε στο ethnos.gr η Μαρία Λιλιοπούλου, η απόφαση αυτή πρακτικά σημαίνει και την ακύρωση των αδειών για αιολικά πάρκα και ένα υδροηλεκτρικό που έχουν εκδοθεί τρία βουνά από αυτά τα βουνά. Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος Κώστα Σκρέκα, η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα, η οποία θεσμοθετεί ειδικό καθεστώς αυστηρής προστασίας για τους σημαντικούς ορεινούς όγκους.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την παρουσίαση της πρωτοβουλίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφέρθηκε σε αυτή την απόφαση σχολιάζοντας ότι στα έξι «Απάτητα Βουνά, θα απαγορεύεται ουσιαστικά κάθε παρέμβαση η οποία θα αλλοιώνει τον χαρακτήρα τους. Θα βοηθήσουμε με αυτό τον τρόπο τη χλωρίδα και την πανίδα να αναπτυχθούν, αλλά πιστεύω ότι θα προσανατολίσουμε και τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε νέους τρόπους γνωριμίας με το βουνό».
Δεν θα υπάρξουν νέοι δρόμοι και ανεμογεννήτριες
Ο πρωθυπουργός στην παρουσίαση της πρωτοβουλίας τόνισε: «Στις περιοχές αυτές δεν θα μπορεί πλέον να κατατμηθεί γη, δεν θα μπορούν να ανοιχτούν νέοι δρόμοι, δεν θα μπορούν να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες. Θα μπορούν να συντηρηθούν ιστορικά μονοπάτια, θα αναβαθμιστεί η σήμανσή τους, θα προσφέρονται ακόμα περισσότερο για εκδρομή, πεζοπορία, αθλητισμό και δράσεις οικοτουρισμού. Εδώ θα έλεγα ότι πρόκειται για την άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος, που σε πείσμα των κινδυνολόγων δεν βλέπει το περιβάλλον σαν κάποιο απόμακρο σκηνικό, σαν μία ζωγραφική νεκρή φύση, αλλά ως βασικό συστατικό των εκφράσεων της καθημερινής μας ζωής. Και θέλω, επίσης, να επισημάνω ότι αυτή η πρωτοβουλία σε καμία περίπτωση δεν θέτει σε αμφισβήτηση τον παράλληλο πυλώνα της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας»
Ο κ. Μητσοτάκης απευθυνόμενος στους συμμετέχοντες στη συνάντηση εργασίας ευχαρίστησε για όλη την επιστημονική υποστήριξη και επισήμανε: «Νομίζω ότι και σε επίπεδο του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και τις νέες δουλειές οι οποίες μπορούν να δημιουργηθούν γύρω από τον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και ενός τουρισμού ο οποίος σέβεται το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα, ότι ανοίγουμε έναν νέο δρόμο και σε νέα παιδιά που μπορεί να αντιλαμβάνονται διαφορετικά την παραμονή τους στον τόπο τους».
Πολιτική εφαρμογή που βασίζεται στην επιστημονική έρευνα
Ξεκινώντας την παρουσίαση, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Αμυράς, ανέφερε: «Μας είχατε δώσει εντολή, στην ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον Κώστα τον Σκρέκα και σε εμένα, να φροντίσουμε τη βιοποικιλότητα. Διότι, όπως μας είχατε πει, η προστασία της βιοποικιλότητας είναι η απάντηση, η καλύτερη απάντηση, απέναντι στην κλιματική κρίση. Όσο κρατάμε τα ενδιαιτήματα οργανωμένα, συγκροτημένα και άφθαρτα τόσο περισσότερο βοηθάμε τους τόπους να αναπτυχθούν, τη χλωρίδα και την πανίδα. Έτσι, λοιπόν, ξεκινούμε με τα “Απάτητα Βουνά”, 6 βουνά σε όλη τη χώρα, από το βορρά μέχρι το νότο».
«Τέτοιου είδους ενέργειες θα βοηθήσουν πάρα πολύ τον αγροτουρισμό και κυρίως ένα τουρισμό που θεωρείται ποιοτικός τουρισμός και ο οποίος έχει ανακαλύψει την Ελλάδα πολύ πριν εμείς οι ίδιοι ανακαλύψουμε αυτού του είδους τουρισμό. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν θα συνεχίσουν μέσα από αυτές τις αποφάσεις που παίρνετε και τα βουνά που θα μείνουν απάτητα. Είναι σίγουρο και εγγυάται μελλοντικά αυτού του είδους τον ποιοτικό τουρισμό ότι θα συνεχίσει και θα έρχεται στα βουνά μας και γιατί όχι και στις παραλίες όπως θέλετε να το επεκτείνετε», σημείωσε ο Οδηγός Βουνού και Διαχειριστής του Καταφυγίου Αστράκα στην Τύμφη Γιώργος Ρoκάς.
«Αυτό είναι ένα από τα λαμπρά παραδείγματα που η πολιτική εφαρμογή βασίζεται στην επιστημονική έρευνα, γιατί αυτός είναι πάντα ο μαγικός κανόνας που είναι πάντα επιτυχής όταν υπάρχουν τεκμηριωμένες επιστημονικά πολιτικές αποφάσεις. Να σας συγχαρώ προσωπικά και για το πολιτικό θάρρος που δείχνετε και προχωράτε και ξεκινάτε και θα εμπνεύσετε και την Ευρώπη είμαι σίγουρη μέσα από αυτή την πρωτοβουλία. Να πω ότι υπάρχει παγκόσμια τάση πάνω σε αυτό», επεσήμανε η καθηγήτρια, επικεφαλής Εργαστηρίου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας, Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών & Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Βασιλική Κατή.
«Οι πρώτες συζητήσεις που έχω κάνει με συναδέλφους μου που είναι σε άλλες οργανώσεις, είναι ότι αποτελεί ευχάριστη έκπληξη» επισήμανε η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ, Μαρία Γανωτή. «Θυμάμαι από την αρχή ότι προσπαθούσαμε να πούμε ότι οι δρόμοι είναι πρόβλημα και αυτό αντιμετωπιζόταν απαξιωτικά, η φοβερή αυτή τοποθέτηση, γιατί ο δρόμος από χιλιάδες χρόνια πριν έχει ταυτιστεί με τον πολιτισμό με την πρόσβαση, με την ανάπτυξη και είναι πάρα πολύ δύσκολο οι άνθρωποι να αλλάξουν στάση απέναντι σε αυτό. Πάντα η ανάπτυξη ερχόταν με το δρόμο και πάντα ο δρόμος έφερνε και όλα τα υπόλοιπα κακά. Και είναι πραγματικά πάρα πολύ ευχάριστο ότι έξι βουνά τώρα, και πιστεύω να γίνουν πενηνταέξι, και αυτό θα θέλαμε να φτάσουμε σε ένα ποσοστό γύρω στο 2% της Ελληνικής γης που να είναι απάτητο», προσέθεσε η κυρία Γανωτή η οποία υπενθύμισε και ένα διάλογο που είχε κάποτε ο πατέρας τού πρωθυπουργού, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με κτηνοτρόφο στα ορεινά της Κρήτης.
«Χαίρομαι που κάνατε την αναφορά στον πατέρα μου και νομίζω θα ήταν χαρούμενος σήμερα αν ήταν μαζί μας διότι πολλές φορές έχοντας περπατήσει μαζί του στα βουνά των Λευκών Ορέων, είχαμε ακριβώς αυτή τη συζήτηση και δεν δίσταζε να πηγαίνει τότε κόντρα σε φίλους του και ψηφοφόρους του κτηνοτρόφους, εξηγώντας τους ότι το μέλλον δεν είναι να πηγαίνει πάντα ένας δρόμος στο σημείο που ο κτηνοτρόφος ήθελε να βρεθεί. Ήδη αν πας να περπατήσεις σήμερα και να ανέβεις στις Πάχνες, που είναι η ψηλότερη κορυφή των Λευκών Ορέων θα δεις έναν δρόμο ο οποίος φτάνει στα 2.100 μέτρα. Το αμέσως επόμενο ήταν να φτάσει και στην κορυφή. Βάζουμε λοιπόν ένα τέλος, ό,τι έγινε, έγινε, αλλά από δω και στο εξής θα πρέπει να δούμε τα πράγματα μέσα από μία διαφορετική ματιά. Οπότε ευχαριστούμε και πάλι πάρα πολύ που είστε εδώ και έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμα», απάντησε ο πρωθυπουργός.
Στην σύσκεψη εργασίας συμμετείχαν επίσης, οι υπουργοί Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και Άκης Σκέρτσος.
1.000 παρθένες παραλίες για τις επόμενες γενιές
Εκτός του project των απάτητων βουνών, στο υπουργείο Περιβάλλοντος ήδη προχωρούν πρόγραμμα και για …απάτητες θάλασσες, ενώ ταυτόχρονα προετοιμάζουν δίχτυ προστασιας για 1.000 παρθένες παραλίες, στις οποίες θα απαγορευτεί κάθε τύπου παρέμβαση.
Οπως σημείωσε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα τεθεί υπό προστασία περίπου το 30% των θαλασσίων ζωνών της χώρας και το 1/3 εξ αυτών ή το 10% του συνόλου θα τεθεί σε καθεστώς απόλυτης προστασίας, πράγμα που σημαίνει ότι δε θα επιδέχεται καμία δραστηριότητα. Για το ζήτημα έχει ξεκινήσει η συνεργασία με όλα τα συναρμόδια υπουργεία.
Παράλληλα στο υπουργείο βρίσκονται ήδη σε επαφή με την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να προχωρήσουν και στην ένταξη περίπου 1.000 παραλιών σε ένα ιδιαίτερα αυστηρό καθεστώς προστασίας ώστε σε αυτές να μην μπορεί να τοποθετηθούν οργανωμένες ή μη εγκαταστάσεις, beach bars, κλπ: «Παραλίες όπως τις βρήκαμε και τις χαιρόμαστε από το παρελθόν ανέγγιχτες από τον άνθρωπο, έτσι θα τις αφήσουμε και στις επόμενες γενιές. Το μελετάμε, είμαστε σε επικοινωνία με την επιστημονική κοινότητα ώστε να το παρουσιάσουμε στο μέλλον» τόνισε ο κ. Αμυράς.
Η πρωτοβουλία Απάτητα Βουνά
Τα έξι «απάτητα βουνά», στα οποία θα απλωθεί το δίχτυ προστασίας αποτελούν το 1% του ορεινού ογκου της Ελλάδας. Ως «Απάτητα Βουνά» ορίζεται η Περιοχή Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) με την περιμετρική ζώνη ενός χιλιομέτρου της (ΠΑΔ + ακτίνα 1 χλμ). Σε αυτές τις περιοχές απαγορεύεται η διάνοιξη νέων δρόμων και η δημιουργία άλλων τεχνητών επεμβάσεων, που μεταβάλλουν ή αλλοιώνουν το φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, υπάγονται σε καθεστώς υψηλής προστασίας.
Οι περιοχές, οι οποίες θα ενταχθούν στα Απάτητα Βουνά είναι:
- Λευκά Όρη (Ρέθυμνο και Χανιά) – Έκταση: 382,06 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 0-2.453 μ.
- Σάος (Σαμοθράκη)- Έκταση: 97,30 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 0-1.611 μ.
- Σμόλικας (Γρεβενά και Ιωάννινα) – Έκταση: 102,89 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 782-2.637 μ.
- Τύμφη (Ιωάννινα) – Έκταση: 202,75 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 460-2.497 μ.
- Ταΰγετος (Λακωνία και Μεσσηνία) – Έκταση: 143,23 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 432-2.407 μ.
- Χατζή (Τρίκαλα) – Έκταση: 45,61 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 598-2.038 μ.
Οπως εξήγησε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Αμυράς με υπουργικές αποφάσεις για την κάθε περιοχή θα οριστεί ότι:
- Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, η επέκταση των υφιστάμενων ανεξαρτήτως κατηγορίας, καθώς και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
- Δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρηση τους.
- Επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.
- Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
- Εξαιρούνται των απαγορεύσεων έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.) εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.
Ακολουθεί ολόκληρη η τοποθέτηση του πρωθυπουργού:
Χαίρομαι πραγματικά πάρα πολύ που σας υποδεχόμαστε σήμερα στο Μέγαρο Μαξίμου για να ανακοινώσουμε και επίσημα, πιστεύω, μία πολύ σημαντική πρωτοβουλία, τουλάχιστον για εμάς που αγαπάμε ιδιαίτερα τα βουνά, θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό αυτό το πρόγραμμα των «Απάτητων Βουνών», το οποίο και εγκαινιάζουμε σήμερα.
Θα θυμάστε ότι είναι ένα πρόγραμμα το οποίο είχα προαναγγείλει όταν είχα μιλήσει στην διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή στη Γλασκώβη, πριν από κάποιους μήνες και είμαστε τώρα στην ευχάριστη θέση να μπορούμε να το υλοποιήσουμε. Και για να το πούμε με απλά λόγια να το καταλάβουν όλοι, θέτουμε ουσιαστικά σε ένα καθεστώς πολύ αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης έξι παρθένα βουνά: Τα Λευκά Όρη, τον Ταΰγετο, το Σάος στη Σαμοθράκη, την Τύμφη και τον Σμόλικα στην Πίνδο και το όρος Χατζή στη Θεσσαλία. Και εκεί θα απαγορεύεται ουσιαστικά κάθε παρέμβαση η οποία θα αλλοιώνει τον χαρακτήρα των βουνών αυτών. Θα βοηθήσουμε με αυτό τον τρόπο τη χλωρίδα και την πανίδα να αναπτυχθούν, αλλά πιστεύω ότι θα προσανατολίσουμε και τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε νέους τρόπους γνωριμίας με το βουνό.
Στις περιοχές αυτές δεν θα μπορεί πλέον να κατατμηθεί γη, δεν θα μπορούν να ανοιχτούν νέοι δρόμοι, δεν θα μπορούν να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες. Θα μπορούν να συντηρηθούν ιστορικά μονοπάτια, θα αναβαθμιστεί η σήμανσή τους, θα προσφέρονται ακόμα περισσότερο για εκδρομή, πεζοπορία, αθλητισμό και δράσεις οικοτουρισμού. Εδώ θα έλεγα ότι πρόκειται για την άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος, που σε πείσμα των κινδυνολόγων δεν βλέπει το περιβάλλον σαν κάποιο απόμακρο σκηνικό, σαν μία ζωγραφική νεκρή φύση, αλλά ως βασικό συστατικό των εκφράσεων της καθημερινής μας ζωής. Και θέλω, επίσης, να επισημάνω ότι αυτή η πρωτοβουλία σε καμία περίπτωση δεν θέτει σε αμφισβήτηση τον παράλληλο πυλώνα της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Έχουμε επαρκή χώρο στην Ελλάδα για να τοποθετήσουμε τις ανεμογεννήτριες που χρειαζόμαστε προκειμένου να πετύχουμε τους φιλόδοξους στόχους τους οποίους έχουμε θέσει στα πλαίσια και του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα αλλά και της συνολικής μας δέσμευσης να μετακινηθούμε προς ένα μοντέλο παραγωγής ενέργειας το οποίο θα προέρχεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Απλά αυτές οι ανεμογεννήτριες δεν θα τοποθετηθούν στα «Aπάτητα Βουνά» και πιστεύω ότι αυτή είναι μία πρωτοβουλία η οποία ισορροπεί μεταξύ των διαφόρων εκφάνσεων της πράσινης ανάπτυξης αλλά και της ανάγκης να προστατεύσουμε αυτά τα βουνά τα οποία τόσο ξεχωριστά είναι και τα οποία σιγά-σιγά αρχίζουν και αποκτούν και την παγκόσμια αναγνωρισιμότητα που τους αξίζει.
Έβλεπα πριν από λίγο ένα ρεπορτάζ του Reuters με φωτογραφίες του Μπεχράκη, που δυστυχώς μας άφησε πολύ πρόωρα, και είναι και αυτός ένας τρόπος να γνωρίσουν όλοι τον πλούτο των ελληνικών βουνών και να διαπιστώσουμε ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο ήλιος και θάλασσα, είναι και βουνά. Και μάλιστα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, είδα -ίσως το είδατε- ένα άρθρο στους Νew Υork Τimes πού αναδεικνύουν την Κρήτη ως τον καλύτερο ίσως προορισμό στον κόσμο για ανοιξιάτικο ορειβατικό σκι. Και βέβαια, δεν μπορώ να μην θυμηθώ, ίσως δεν το γνωρίζετε, ότι η δική μου πρώτη εξοικείωση μετά βουνά της Ηπείρου ήταν όταν 14 χρόνων συμμετείχα σε μία εκδρομή την οποία είχε οργανώσει με σκηνές τότε η ΧΑΝΘ και είχαμε διασχίσει το Βίκο, αλλά είχαμε ανέβηκε στη και Τύμφη και στο Σμόλικα.
Οπότε έχω αυτές τις πολύ δυνατές αναμνήσεις μέσα μου και χαίρομαι που μετά από κάποιες δεκαετίες μου δίνεται η δυνατότητα, μας δίνεται η δυνατότητα, μαζί με τον Υπουργό να κάνουμε κάτι ουσιαστικό για να προστατεύσουμε αυτά τα βουνά και βέβαια να εξετάσουμε και με ποιον τρόπο το πρόγραμμα αυτό μπορεί να επεκταθεί και σε άλλους ορεινούς όγκους. Αλλά σήμερα κάνουμε μία σημαντική αρχή και πιστεύω ότι είναι μία πρωτοβουλία η οποία θα αναγνωριστεί και διεθνώς. Και θέλω να ευχαριστήσω για όλη την επιστημονική υποστήριξη την οποία έχουμε και νομίζω ότι και σε επίπεδο του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και τις νέες δουλειές οι οποίες μπορούν να δημιουργηθούν γύρω από τον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και ενός τουρισμού ο οποίος σέβεται το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα, ότι ανοίγουμε έναν νέο δρόμο και σε νέα παιδιά που μπορεί να αντιλαμβάνονται διαφορετικά την παραμονή τους στον τόπο του.
Πηγή: ethnos.gr