Η λέπρα γίνεται ενδημική στη Φλόριντα, το Λονδίνο βρίσκεται αντιμέτωπο με δεκάδες χιλιάδες κρούσματα ιλαράς και η σύφιλη αυξάνεται κατά 50% τουλάχιστον στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Αυτό δεν είναι ένα απόσπασμα από βικτοριανό μυθιστόρημα, αλλά ένα αποθαρρυντικό στιγμιότυπο του δυτικού κόσμου το 2023.
Η πτώση των ποσοστών εμβολιασμού της παιδικής ηλικίας, οι αλλαγές στις συμπεριφορές και στις διατροφικές συνήθειες – και, φυσικά, η κλιματική αλλαγή – συνέβαλαν σε μια τέλεια «καταιγίδα» όπου οι επικίνδυνες ασθένειες, που πιστεύεται ότι ανήκαν σε μια περασμένη εποχή, επέστρεψαν σε χώρες που προηγουμένως τις είχαν πρακτικά εξαλείψει, σημειώνει το Politico.
Επιπλέον, τα βακτήρια γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μας, που σημαίνει ότι ένα από τα πιο σημαντικά φάρμακα των τελευταίων 100 ετών πλέον απειλείται.
Ενώ τα πλούσια έθνη μπόρεσαν να εξαλείψουν πολλές από τις επιδημίες των προηγούμενων αιώνων μέσα από συντονισμένες εκστρατείες εμβολιασμού, έξυπνα μηνύματα για τη δημόσια υγεία και την κυκλοφορία αποτελεσματικών σύγχρονων φαρμάκων, ο 21ος αιώνας βιώνει μια αντιστροφή της τύχης. Με την πανδημία της COVID-19 και την εποχή της υπερθέρμανσης να έχει μπει στο μείγμα, τα συστήματα υγείας αντιμετωπίζουν ορισμένες από τις παλαιότερες ασθένειες. Ακολουθούν πέντε ασθένειες που επανήλθαν:
Ιλαρά
Η ιλαρά είναι μια από τις πιο μεταδοτικές ανθρώπινες ασθένειες και συνήθως εμφανιζόταν σε επιδημίες κάθε δύο έως τρία χρόνια, προκαλώντας περισσότερους από 2 εκατομμύρια θανάτους. Όλα άλλαξαν όταν ο λεγόμενος πατέρας των σύγχρονων εμβολίων, ο John Franklin Enders, ανέπτυξε ένα εμβόλιο. Το σκεύασμα λαβε άδεια χρήσης το 1963 και ακολούθησε εκτεταμένος εμβολιασμός. Αλλά επειδή η ασθένεια είναι τόσο μολυσματική, η ανοσία στις κοινότητες πρέπει να είναι πολύ υψηλή – στο 95%- για να σταματήσει η εξάπλωση της νόσου.
Σήμερα, αυτοί οι αριθμοί δεν επιτυγχάνονται και το αποτέλεσμα ήταν κρούσματα σε όλη την Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ελλάδα, η Τσεχία και η Αλβανία έχουν επενεμφανίσει ιλαρά. Μόλις δύο μήνες μετά το 2023 υπήρχαν ήδη 900 κρούσματα ιλαράς στην ευρωπαϊκή περιοχή, ξεπερνώντας τον συνολικό αριθμό από το 2022.
Η Ολλανδία έχει προειδοποιήσει ότι η μείωση της κάλυψης στη χώρα σημαίνει ότι η ιλαρά είναι πιο πιθανό να επανεμφανιστεί. Στο Λονδίνο, η Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας δήλωσε τον Ιούλιο ότι η πρωτεύουσα είναι έτοιμη για δεκάδες χιλιάδες κρούσματα λόγω των χαμηλότερων επιπέδων εμβολιασμού για αρκετά χρόνια, κάτι που επιδεινώθηκε από την πανδημία. Τα δεδομένα από το Λονδίνο παρουσιάζουν «μια οδυνηρή εικόνα», δήλωσε ο Andrew Pollard, διευθυντής του Oxford Vaccine Group. «Δεν πρέπει να υποτιμούμε τη σοβαρότητα αυτού του μηνύματος», είπε τότε.
Σύφιλη
Η σύφιλη, επίσης γνωστή ως αφροδίσια νόσος (VD), είναι μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη βακτηριακή ασθένεια που μπορεί να αντιμετωπιστεί με πενικιλίνη εάν διαγνωστεί έγκαιρα. Εάν όχι, εξελίσσεται σε στάδια, με το πρώτο να είναι μια ανώδυνη πληγή, το δεύτερο ένα εξάνθημα με άλλα συμπτώματα όπως πυρετός ή κόπωση και το τρίτο ένα λανθάνον στάδιο όπου τα βακτήρια παραμένουν στο σώμα αλλά δεν προκαλούν προβλήματα. Το τελικό στάδιο μπορεί να συμβεί δεκαετίες μετά την πρώτη μόλυνση και μπορεί να βλάψει τα όργανα και να οδηγήσει σε θάνατο.
Στα τέλη του 18ου αιώνα, υπολογίζεται ότι πάνω από ένας στους πέντε Λονδρέζους είχε σύφιλη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’30. Τώρα, ο Οργανισμός Ασφάλειας Υγείας της χώρας βλέπει ξανά τεράστια έξαρση, με τον αριθμό των κρουσμάτων το 2022 — 8.692 — να είναι ο μεγαλύτερος ετήσιος αριθμός από το 1948.
Και δεν είναι μόνο το Η.Β. Η πιο πρόσφατη ετήσια επιδημιολογική έρευνα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων δείχνει ότι τα κρούσματα σε όλη την ΕΕ και τον ΕΟΧ βρίσκονται σε ανοδική τροχιά. Το υψηλότερο ποσοστό το 2019 ήταν στη Μάλτα, ακολουθούμενη από την Ιρλανδία.
Οι περιστασιακές σεξουαλικές συναντήσεις είναι πιο εύκολες από ποτέ, με τις πανταχού παρούσες εφαρμογές γνωριμιών. Αλλά δεν είναι μόνο οι πιο επικίνδυνες συμπεριφορές που έχουν οδηγήσει την αύξηση. Οι περικοπές στις υπηρεσίες σεξουαλικής υγείας – για παράδειγμα 1 δισεκατομμύριο λίρες που περικόπηκαν στην Αγγλία – πιστεύεται επίσης ότι ευθύνονται για την άνοδο.
Αρθρίτιδα
Η «ασθένεια των βασιλιάδων» επιστρέφει και αυτή τη φορά δεν πλήττονται μόνο οι βασιλιάδες που γλεντούν με κόκκινο κρέας και αλκοόλ.
Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένας επώδυνος τύπος αρθρίτιδας όπου σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι γύρω από τις αρθρώσεις, συχνά το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Τα κρούσματα αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, με τις ΗΠΑ και τον Καναδά να έχουν τις υψηλότερες αυξήσεις στις εκτιμήσεις επιπολασμού της ουρικής αρθρίτιδας μεταξύ 1990 και 2017.
Οι παράγοντες κινδύνου για την ουρική αρθρίτιδα αυξάνονται στους άνδρες, ενώ η παχυσαρκία, τα προβλήματα υγείας όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης και η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη, επιδεινώνουν τη νόσο που εντείνεται επίσης ανάλογα με την κατανάλωση αλκοόλ.
Καθώς τα ποσοστά παχυσαρκίας στην ευρωπαϊκή περιοχή δεν δείχνουν σημάδια επιβράδυνσης, φαίνεται ότι η ασθένεια των βασιλιάδων μπορεί να μην εξαφανιστεί σύντομα.
Λέπρα
Η σοβαρή δερματοπάθεια που προκαλείται από ένα βακτήριο που οδηγεί σε νευρική βλάβη και απώλεια της αίσθησης στο δέρμα, τα μάτια και τη μύτη είναι κάτι που λίγοι άνθρωποι που ζουν στις δυτικές χώρες θα είχαν δει ποτέ. Μέχρι τώρα.
Μια νέα αναφορά δείχνει ότι η λέπρα μπορεί να έχει γίνει ενδημική στη Φλόριντα στις Η.Π.Α. Ο αριθμός των αναφερόμενων περιπτώσεων έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία στις νοτιοανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ, ενώ οι ανθυγιεινοί τρόποι ζωής έχουν κατηγορηθεί για την αύξηση, οι ερευνητές έχουν επίσης επισημάνει στην κακή διαχείριση της κατάστασης.
Ιστορικά, η πολιτική ήταν να στέλνονται τα άτομα με την ασθένεια σε απομακρυσμένα νησιά καραντίνας, γνωστά ως αποικίες λεπρών. Τώρα, μπορεί να θεραπευτεί με μήνες θεραπείας πολλαπλών φαρμάκων και η έγκαιρη σύλληψή του μπορεί να αποφύγει την αναπηρία.
Η ελονοσία δεν ήταν πάντα μια ασθένεια που εμφανιζόταν μόνο σε τροπικές περιοχές στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Κρούσματα παρατηρήθηκαν στις ελώδεις περιοχές του Παρισιού και κατά μήκος του ποταμού Τάμεση του Λονδίνου, με τη Σαρδηνία της Ιταλίας να έχει 300 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους στα τέλη του 1800. Όμως η Ευρώπη κατάφερε να εξαλείψει την ελονοσία μέσω ενός τεράστιου μεταπολεμικού προγράμματος ψεκασμού εντομοκτόνων, αποστράγγισης βάλτων και φαρμακευτικής θεραπείας.
Ενώ η ελονοσία δεν έχει ακόμη επιστρέψει πλήρως στην περιοχή – εκτός από μερικά τοπικά μεταδιδόμενα κρούσματα – η άνοδος άλλων ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια, όπως ο δάγκειος πυρετός και ο ιός του Δυτικού Νείλου, θα πρέπει να θεωρείται ως ένα προειδοποιητικό σημάδι. Πέραν του Ατλαντικού, τον Ιούνιο τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ εξέδωσαν προειδοποίηση για πολλά τοπικά επίκτητα κρούσματα ελονοσίας.
Όσον αφορά τη μοίρα της Ευρώπης, ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Ταμείου για την Καταπολέμηση του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας Peter Sands είπε ότι με τα ακραία καιρικά φαινόμενα να αυξάνονται στην περιοχή, η Ευρώπη «μπορεί να δει την ελονοσία να επιστρέφει».
