Σοκολάτα Nτουμπάι, τσάι μάτσα, κινόα: πρόκειται για τρία από τα πιο… hot food trend των τελευταίων ετών, τα οποία όμως πίσω από τη γλυκύτητα και τα οφέλη υγείας τους κρύβουν και μια «σκοτεινή» πραγματικότητα.
Και αυτό γιατί η υψηλή ζήτηση αλλάζει τις καλλιέργειες, τη δυναμική της αγοράς και καταστρέφει αγροτικές εκτάσεις.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2024, οι εισαγωγές φιστικιών -απαραίτητο συστατικό για τη σοκολάτα Ντουμπάι- τριπλασιάστηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την αξία της αγοράς να αγγίζει για πρώτη φορά το 1 δισ. ευρώ.
«Τα φιστίκια είναι ένας ενδιαφέροντας καρπός αναφορικά με την κλιματική αλλαγή και θα μπορούσε να είναι μια καλή επιλογή για τους παραγωγούς» λέει στη Deutsche Welle o Stig Tanzmann, σύμβουλος καλλιεργειών για την οργάνωση Bread for the World.
Παρότι όμως οι φιστικιές είναι προσαρμοστικές, οι ειδικοί εξηγούν ότι η μεγάλες καλλιέργειες μπορεί τελικά να κάνουν κακό στο περιβάλλον των χωρών που τις παράγουν.
Και αυτό γιατί απαιτούνται 10.000 λίτρα νερού για να παραχθεί μόλις ένα κιλό του ξηρού καρπού -το περισσότερο εκ των οποίων προέρχεται όχι από τη βροχή, αλλά από έξτρα πότισμα.
Σε ξηρές περιοχές του κόσμου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα προβλήματα επάρκειας νερού.
Αντίθετα, η καλλιέργεια αράπικων φιστικιών απαιτεί κάτω από 2.800 λίτρα νερού για την παραγωγή ενός κιλού καρπού, με το 90% των αναγκών να καλύπτεται από το βρόχινο νερό.
Οι φιστικιές αντέχουν στη ζέστη του καλοκαιριού, ωστόσο τους επηρεάζουν οι θερμοί χειμώνες που φέρνει η κλιματική αλλαγή.
Τα δέντρα χρειάζονται τις χαμηλές θερμοκρασίες για να βγάλουν άνθη -και χωρίς λουλούδια δεν υπάρχουν καρποί.
Η μανία με το τσάι μάτσα και οι αρνητικές επιπτώσεις
Την ίδια ώρα, η παγκόσμια… μανία με το μάτσα τσάι, οδηγεί σε σοβαρές ελλείψεις και θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τις τιμές -κάτι που θα έχει αντίκτυπο σε μικρούς εμπόρους τσαγιού και αγρότες της Ιαπωνίας.
Η πικρή σκόνη του τσαγιού μάτσα, που «γεννήθηκε» στην Κίνα αλλά πλέον καλλιεργείται κυρίως στην Ιαπωνία, χρησιμοποιείται για διάφορα ιαπωνικά τελετουργικά.
Επειδή όμως περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά και βιταμίνες, το μάτσα έχει μετατραπεί σε ένα superfood, που καταναλώνεται όχι μόνο ως τσάι αλλά χρησιμοποιείται και σε σοκολάτες ή μπάρες.
Η εταιρεία Marukyu Koyamaen, μια εκ των μεγαλύτερων εξαγωγέων της Ιαπωνίας, λέει ότι όλα τα προϊόντα μάτσα είναι πλέον περιορισμένα.
Η τιμή του τσαγιού στην ιαπωνική αγορά έχει τριπλασιαστεί μέσα σε ένα χρόνο, επηρεάζοντας σημαντικά μικρούς εμπόρους και όσους πραγματοποιούν τελετουργικά.
Παράλληλα, ειδικοί του χώρου ανησυχούν ότι οι φτωχοί αγρότες τσαγιού της Ιαπωνίας, που δεν έχουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν νέο εξοπλισμό, δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση και θα βρεθούν χωρίς δουλειά.
Εκτοξεύτηκε η τιμή της κινόα
Σημαντική αύξηση έχει παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια και η τιμή της κινόα, με αποτέλεσμα πολλοί από τους κατοίκους των δύο χωρών που την παράγουν -το Περού και η Βολιβία- να μην μπορούν πλέον να αγοράσουν ένα παραδοσιακό τους φαγητό.
Υποφέρει επίσης και η αγροτική γη των Άνδεων, που κανονικά θα έπρεπε να «ξεκουράζεται» για επτά χρόνια μεταξύ των καλλιεργειών αλλά τώρα μένει μόνο ένα χρόνο χωρίς σπορά.
Ο Markus Wolter, ειδικός σε αγροτικά και διατροφικά ζητήματα της οργάνωσης Misereor, αποκαλύπτει παράλληλα ότι έγιναν καλλιέργειες σε περιοχές που δεν ενδείκνυνται. Ένα παράδειγμα είναι μια περιοχή της Βολιβίας, που θυμίζει έρημο, όπου παλαιότερα ζούσαν τα λάμα.
«Είναι πολύ ξηρό το κλίμα εκεί για να καλλιεργηθεί η κινόα. Η λύση αυτή λειτούργησε για μερικά χρόνια γιατί έτυχε να βρέξει την κατάλληλη εποχή για να ξεκινήσει η ανθοφορία. Για αρκετά χρόνια όμως η βροχές αυτές δεν έχουν πέσει» λέει ο ειδικός.
Εξηγεί δε, πως το όργωμα του χώματος για τη σπορά έχει και αυτό αρνητικό αντίκτυπο:
«Σε αυτό το κλίμα, με τους ισχυρούς ανέμους, δεν πρέπει να οργώνεται το χώμα, γιατί το όποιο γόνιμο χώμα θα το πάρει γρήγορα ο αέρας».
