Η εκδημία του Κώστα Σημίτη ήταν γεγονός αιφνίδιο. Όχι λόγω της ηλικίας τους ανδρός (διέδραμε το 89 έτος της ζωής του), αλλά λόγω της αδιάλειπτης παρουσίας του. Από τη στιγμή που αφυπηρέτησε από την πολιτική, ιδίως από τον πρωθυπουργικό θώκο, δεν σταμάτησε να εκδίδει βιβλία, να αρθρογραφεί να συναντά φίλους. Όχι με διάθεση παραπολιτικής ή μανιπιουλαρίσματος στελεχών ή κοινωνίας, αλλά με γνήσια διάθεση συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο. Πρόσφατη, άλλωστε, ήταν η ομιλία του στους εορτασμούς για τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ (του οποίου, άλλωστε, υπήρξε συνιδρυτής). Ομιλία μεστή και με μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες.
Για την περίοδο Σημίτη έχουν γραφεί πολλά. Χρόνος πολιτικά πυκνός. Ευμεγέθης καταγραφή στις σελίδες της νεότερης πολιτικής ιστορίας. Η Ελλάδα επί διακυβέρνησής του μπήκε στην ΟΝΕ, υιοθετώντας – από τις πρώτες χώρες – το ευρώ. Ήταν χώρα ενταγμένη στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι χώρα – παρίας όπως κατάντησε μερικά χρόνια μετά. Πέτυχε την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς «να ανοίξει μύτη» (να θυμηθούμε ότι η Τουρκία το ενδεχόμενο ένταξης το θεωρούσε αιτία πολέμου – casus belli). Διεισδύσαμε οικονομικά στα Βαλκάνια (πάμπολλες Ελληνικές επιχειρήσεις απέκτησαν ισχυρή παρουσία). Πραγματοποιήθηκαν τα μεγαλύτερα έργα στη χώρα από εποχής Χαρίλαου Τρικούπη (Εγνατία Οδός, Διώρυγα Ρίου – Αντιρρίου, Αττική Οδός, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, Αττικό Μετρό, περιφερειακά νοσοκομεία, νέα δικαστικά μέγαρα κλπ). Εξαρθρώθηκε η τρομοκρατία που ταλάνιζε τη χώρα επί 30 περίπου έτη. Προετοιμάστηκε η διεξαγωγή των επιτυχημένων Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα μας. Ακόμη και η συμφωνία του Ελσίνκι – που τόσο λοιδορήθηκε από την αντιπολίτευση – ήταν μια επωφελής εθνικά συμφωνία, καθώς εξαρτούσε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας από την επίλυση των διαφορών της με τη χώρα μας. Και όλα αυτά μέσα σε οκτώ χρόνια και ένα μήνα.
Προφανώς υπήρξαν υστερήσεις, λάθη και παραλείψεις (αδυναμία μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος, υπερίσχυση της οικονομικής εξουσίας έναντι της πολιτικής, λούμπεν ημεδαπή επιχειρηματικότητα κλπ). Ωστόσο, φαίνεται ότι στο μυαλό του πάντα ηχούσαν τα λόγια του Κλαούζεβιτς. «Τακτική είναι η τέχνη να χρησιμοποιείς τα στρατεύματα για να κερδίσεις τη μάχη. Στρατηγική είναι η τέχνη να χρησιμοποιείς τις μάχες για να κερδίσεις τον πόλεμο». Κέρδισε και τις μάχες (δύο εσωκομματικές για να αναδειχθεί πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και δύο εθνικές αναμετρήσεις). Κέρδισε και τον πόλεμο. Η χώρα πήγε μπροστά. Το χρέος της χώρας το 2004 βρισκόταν στο 99,8% του ΑΕΠ. To 2010, τη χρονιά που η χώρα μπήκε στο πρώτο μνημόνιο, το χρέος ανέρχονταν στο 144,9% του ΑΕΠ. Στη λίστα των πλουσιότερων χωρών του πλανήτη που καταρτίζει ετησίως από την Παγκόσμια Τράπεζα (με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ) η Ελλάδα βρισκόταν το 2004 στην 43η θέση παγκοσμίως, πιο ψηλά από χώρες όπως η Ρουμανία (99η θέση) και η Τουρκία (101 θέση). Στην ίδια κατάταξη το 2023 η Ελλάδα βρισκόταν στην 66η θέση, πέντε θέσεις κάτω από τη Ρουμανία (61η θέση) και με την Τουρκία να ανεβαίνει στην 71η θέση.
Εξαιρετικά σημαντική, όμως, ήταν και η παρουσία του μετά τη λήξη της πρωθυπουργικής του θητείας. Δεν υπονόμευσε τους διαδόχους του. Δεν διατήρησε ομάδες και φέουδα. Δεν ζήτησε μερίδιο συμμετοχής στη νομή της εξουσίας. Προτίμησε να έχει δημόσια παρουσία νουθετώντας, συμφωνώντας ή διαφωνώντας, υποστηρίζοντας πάντοτε ιδεολογικά το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα. Και προειδοποιώντας: όπως έκανε το 2018 όταν εγκαίρως προειδοποίησε ότι ο αλόγιστος δανεισμός μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε χρεοκοπία και στις αγκάλες του ΔΝΤ.
Για ποιο λόγο κάποιοι, πριν ακόμη ταφεί, αποπειράθηκαν να αμαυρώσουν το έργο του; Πρώτον, για να κερδίσουν «πολιτικό μπόι» οι ανύπαρκτοι. Δεύτερον, γιατί μας αρέσει να βρίζουμε ό,τι δεν κατανοούμε. Και προφανώς δεν μπόρεσαν να καταλάβουν πως γίνεται κάποιος που δεν ήταν δημεγέρτης, λαϊκιστής και λαοπλάνος να εκφράσει μια ευρεία κοινωνική συμμαχία που πήγε τη χώρα μπροστά.