Ο Χαρίλαος Τρικούπης είναι ο πρωθυπουργός που πρώτος επιχείρησε τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας και θεωρείται ο εμπνευστής και θεμελιωτής του ελληνικού σιδηροδρόμου.
Παράλληλα με τα μεγάλα έργα για την εποχή του στην ανάπτυξη του οδικού δικτύου, ο Τρικούπης έδωσε μεγάλη έμφαση στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας.
Όταν ανέλαβε την εξουσία υπήρχε μόνο η γραμμή Αθήνα-Πειραιάς μήκους 8,5 χιλιομέτρων και μέσα σε λίγα χρόνια προώθησε σχέδιο ανάπτυξης 417 χιλιομέτρων σε όλη την Ελλάδα.
Για να δώσει έμφαση στη σημασία αυτού του εγχειρήματος ονόμασε την κοινοβουλευτική περίοδο από το 1887 έως το 1890 «Σιδηροδρομική Βουλή» και πολλά από τα μνημειώδη έργα στέκουν ακόμη στην ελληνική ενδοχώρα.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός της Λάρισας είχε εγκαινιαστεί το 1894 και στον ίδιο χώρο σε νέο κτίσμα που έγινε το 1961 σημειώθηκε την 28η Φεβρουαρίου 2023 το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην Ελλάδα μέχρι σήμερα.
Η προσπάθεια για την ανάπτυξη του σιδηροδρόμου συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια, ενώ το 1920 επί Ελευθερίου Βενιζέλου ιδρύθηκαν οι Σιδηρόδρομοι του Ελληνικού Κράτους και άρχισε σταδιακά η εξαγορά των οθωμανικών εταιρειών της Μακεδονίας και της Θράκης.
Στην πολεμική δεκαετία του 1940 διακόπηκε η εξέλιξή του σιδηροδρόμου και συνδέθηκε με την κορυφαία πράξη αντίστασης, την ανατίναξη το 1942 της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Οι εξελίξεις στην αγορά και την κυκλοφορία του αυτοκινήτου δεν βοήθησαν στην μεταπολεμική εποχή , όταν το ελληνικό κράτος αποφάσισε να ευνοήσει περισσότερο την ανάπτυξη των αυτοκινητόδρομων.
Η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα της περιόδου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνέδεσε το όνομά του ως πρωθυπουργός με το μεγάλο έργο της Εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης – Συνόρων την οποία εγκαινίασε ο ίδιος το έτος 1962.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα η αλλαγή προτεραιοτήτων άλλαξε οριστικά στην Ελλάδα και έτσι ο σιδηρόδρομος στο μεταπολεμικό μοντέλο ανάπτυξης δεν ακολούθησε ποτέ τους ρυθμούς του οδικού δικτύου.
Ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος ( Ο.Σ.Ε. ) ιδρύθηκε το 1970 ως δημόσια επιχείρηση με την μορφή ανώνυμης εταιρείας.
Στην φθίνουσα πορεία του Ο.Σ.Ε. μέχρι τις μέρες μας πολλές σιδηροδρομικές συνδέσεις έκλεισαν κρινόμενες ως ζημιογόνες προς όφελος των ΚΤΕΛ και πολλές φορές με ευθύνη των κυβερνήσεων της χώρας.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η υποεπένδυση, η κακοδιαχείριση , ο κακός εννοούμενος συνδικαλισμός, τα υπέρογκα χρέη, οδήγησαν τα τρένα στην χρεωκοπία και στην απαξίωση, μια κατάσταση που επιδεινώθηκε κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
«Η μεγάλη ληστεία του τρένου» είχε πλέον ολοκληρωθεί και δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κάποιος ότι αυτή οφείλονταν, σε κοινή συλλογική ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας, της Διοίκησης και του συνδικαλιστικού φορέα.
Μετά την πολύνεκρη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών που έχει συγκλονίσει ολόκληρη τη χώρα, αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι το υφιστάμενο σύστημα λειτουργίας – κυκλοφορίας των τρένων ήταν ανεπαρκές και αδυνατούσε να προστατέψει την ασφάλεια των επιβατών και οχημάτων.
Γιατί το δυστύχημα μπορεί να οφείλεται στο ανθρώπινο λάθος του σταθμάρχη, αλλά θεωρείται αδιανόητο η ασφάλεια τρένων και επιβατών να εξαρτάται αποκλειστικά από ένα εργαζόμενο, χωρίς δικλίδες ασφαλείας και άλλων ηλεκτρονικών συστημάτων, ελέγχου της κίνησης των αμαξοστοιχιών.
Είναι δυνατόν στη σημερινή ψηφιακή εποχή που με ένα απλό κινητό μπορούμε να κάνουμε τόσα πράγματα, να μην υπάρχει μια αυτόματη ψηφιακή παρακολούθηση που να παρακολουθεί να ειδοποιεί και να αποτρέπει την επικείμενη σύγκρουση δύο τρένων που κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση, στην ίδια σιδηροτροχιά;
Φαντάζει απίστευτο να λειτουργούν τα πάντα χειροκίνητα, όπως πριν από δεκαετίες.
Φαντάζει απίστευτο να μην υπάρχει κατάλληλος κεντρικός έλεγχος που θα εξασφαλίζει ότι δεν θα προκληθεί σε οποιαδήποτε σιδηροδρομική γραμμή κίνδυνος ατυχήματος.
Είναι βέβαιο ότι μετά από αυτή την τραγωδία θα ακούσουμε τα πάντα.
Θα πραγματοποιηθεί έρευνα από τους ειδικούς, θα γίνει ΕΔΕ, το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο και οι υπαίτιοι θα λογοδοτήσουν.
Ελπίζουμε αυτή τη φορά να γίνουν όλα όπως πρέπει και να μην ξεχαστούν μόλις περάσει λίγος καιρός και σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας του τραγικού περιστατικού.
Ευχόμαστε επίσης σε σύντομο χρόνο να οδηγηθούμε στην λειτουργία ενός σύγχρονου και ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου στην Ελλάδα, για να γλυτώσουμε από τους σιδηροδρόμους του… Χαριλάου Τρικούπη.