Υπομονή για τουλάχιστον δύο εβδομάδες ακόμη συνιστούν οι επιστήμονες για να μπορούν να προβλέψουν με μεγαλύτερη ασφάλεια την εξέλιξη του φαινομένου στη Σαντορίνη. Από την πρώτη στιγμή της εκδήλωσης της σεισμικής δραστηριότητας διαμορφώθηκαν τρία σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί, με το δυσμενέστερο, να εκδηλωθεί δηλαδή σεισμός 6 ρίχτερ και οι δονήσεις που καταγράφονται να είναι η προσεισμική ακολουθία, πλέον να αποδυναμώνεται και να συγκεντρώνει τις μικρότερες πιθανότητες.
Οι επιστήμονες, με τον Αθανάσιο Γκανά, διευθυντή Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο της Αθήνας μεταξύ των πρώτων, εκτίμησαν ότι η πιθανότερη εκδοχή είναι να πρόκειται για σμηνοσειρά σεισμών. Οπως είπε στο «ΘΕΜΑ», η σεισμική δραστηριότητα έχει μετατοπιστεί πλέον στην Ανυδρο και δεν φαίνεται να προχωρά άλλο. Οπως επισημαίνει, η σεισμική ενέργεια που απελευθερώθηκε μέχρι και την Παρασκευή από τους 1.291 σεισμούς της σμηνοσειράς της Σαντορίνης ισοδυναμεί με σεισμό 6 ρίχτερ!
Σύμφωνα με τον κ. Γκανά, είναι καλό το ότι καταγράφονταν λιγότερες δονήσεις στην κλίμακα 4-5 ρίχτερ: την Παρασκευή έως το απόγευμα είχαν γίνει 6 δονήσεις μεταξύ 4,1- 4,8 ρίχτερ, ενώ την Πέμπτη είχαμε 28 σεισμούς μεταξύ 4,0- 4,6 ρίχτερ. «Χρειάζεται αναμονή για λίγες εβδομάδες για να μπορούμε να μιλήσουμε για αποκλιμάκωση του φαινομένου», λέει, και επισημαίνει ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί αφορούν την πρόνοια που πρέπει να λαμβάνεται για το χειρότερο σενάριο.
Οι σεισμικές δονήσεις, πάντως συνεχίζονται στις Κυκλάδες. Μετά από μια σχετική ηρεμία, νωρίς το βράδυ της Κυριακής σημειώθηκε μπαράζ σεισμικών δονήσεων με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο να καταγράφει σεισμική δόνηση των 5.0 Ρίχτερ στις 21:05 με επίκεντρο τον θαλάσσιο χώρο 21 χλμ ΝΔ της Αρκεσίνης Αμοργού σε απόσταση 226 χλμ. ΝΑ των Αθηνών. Η δόνηση έγινε αισθητή και στην Αθήνα. Νωρίτερα, στις 20:53, σημειώθηκε δόνηση 4.7 Ρίχτερ με επίκεντρο τον θαλάσσιο χώρο 21χλμ ΝΝΔ της Αρκεσίνης Αμοργού, σε απόσταση 230 χλμ. ΝΑ των Αθηνών.
Τα τρία σενάρια
Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμιος Λέκκας, περιγράφοντας τα τρία σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί, σημείωσε ότι στο πρώτο το φαινόμενο θα συνεχίζεται μέχρι να κάνει τον κύκλο του, με σεισμική δραστηριότητα ιδίων μεγεθών. Μικρών σε μέγεθος δονήσεων δηλαδή. Το δεύτερο είναι να υπάρξει εκτόνωση «με έναν σεισμό 5,5- 5,7 ρίχτερ που δεν θα προκαλέσει ζημιές». Και το τρίτο, στο οποίο δίνει και την πιο μικρή πιθανότητα, «να έχουμε έναν μέγιστο σεισμό 6 ρίχτερ, ενώ στην πρώτη συνεδρίαση (της Επιτροπής Σεισμικού και Ηφαιστειακού Κινδύνου) λέγαμε για μέγιστο σεισμό 6,2 ρίχτερ».
Η δραστηριότητα στην περιοχή της Σαντορίνης δεν ξεκίνησε την περασμένη Παρασκευή. Οπως λέει ο κ. Γκανάς, μιλάμε για νέα σεισμοηφαιστειακή κρίση που ξεκίνησε από τον περασμένο Αύγουστο, αλλά δεν είχε γίνει αντιληπτή από τους κατοίκους αφού εκδηλωνόταν με μικροσεισμούς.
Τόσο εκείνος όσο και ο ακαδημαϊκός, καθηγητής Φυσικών Καταστροφών, Κώστας Συνολάκης ανατρέχουν στη σεισμοηφαιστειακή κρίση που είχε ξεκινήσει μέσα στην Καλντέρα της Σαντορίνης στις 12 Φεβρουαρίου του 2011 και είχε ολοκληρωθεί στις 3 Μαΐου του 2012. «Η σμηνοσειρά τότε είχε μεγάλη διάρκεια και ήταν εντός της Καλντέρας», επισημαίνει ο κ. Συνολάκης, προσθέτοντας ότι «τώρα η σεισμική δραστηριότητα είναι πιο έντονη και εκτός της Καλντέρας.
Το πιθανότερο σενάριο είναι να έχουμε το φαινόμενο της σμηνοσειράς, αλλά είναι νωρίς για να μιλήσουμε για εκτόνωση – θα το εκτιμήσουμε με μεγαλύτερη ασφάλεια όταν οι δονήσεις θα είναι κάτω των 4 ρίχτερ. Πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Ανυδρο όπου εντοπίζεται η σεισμική δραστηριότητα έχουμε μια συστάδα ρηγμάτων, ενώ είναι πολύ σημαντικό ότι η Πολιτεία έχει προετοιμαστεί και για το χειρότερο σενάριο, αλλά οι πολίτες πρέπει να είναι ψύχραιμοι, η ζωή πρέπει να συνεχίζεται».
«Είμαστε όλο και πιο αισιόδοξοι», είπε ο καθηγητής Γεωλογίας του ΑΠΘ Κώστας Παπαζάχος, ο οποίος βλέπει να γίνεται όλο και πιο απίθανο το σενάριο μιας ισχυρότερης δόνησης. Οπως εξήγησε, «είμαστε όλο και πιο αισιόδοξοι γιατί βλέπουμε το κομμάτι του ρήγματος, το οποίο έχει πλέον πιο σαφή χαρακτηριστικά μετά την πύκνωση του δικτύου καταγραφής, να αρχίζει να “γεμίζει”, δηλαδή να απομακρύνονται οι πιθανότητες όλο και περισσότερο, να γίνεται όλο και πιο απίθανο το σενάριο μιας ισχυρότερης δόνησης».
Ποιο είναι το κακό σενάριο
Ωστόσο, το κακό σενάριο που θέλει να σημειώνεται μια ισχυρή ή, ορθότερα, ισχυρότερη δόνηση από αυτές που έχουν μέχρι τώρα καταγραφεί και δεν ξεπερνούν τα 5 ρίχτερ δεν έχει βγει από τον «χάρτη». Είναι το… «μη χείρον βέλτιστον» σενάριο, καθώς οι επιστήμονες λένε ότι εάν ξεσπάσει το φαινόμενο με έναν σεισμό της τάξης των περίπου 5,5- 5,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, είναι πολύ δύσκολο να προκληθούν ζημιές στα κτίσματα της Σαντορίνης και της Αμοργού -που είναι πιο κοντά στο επίκεντρο- και να κινδυνεύσουν ζωές.
Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας εμφανίστηκε βέβαιος ότι μια δόνηση αυτής της τάξης μεγέθους δεν θα προκαλέσει ζημιές, ενώ και ο Κώστας Παπαζάχος επεσήμανε ότι ακόμα και μια ισχυρότερη δόνηση θα είχε σχετικά πλέον περιορισμένες επιπτώσεις στο νησί. «Τα σενάρια που έχουμε “τρέξει” δεν δείχνουν κάτι το σημαντικό», τόνισε.
Το πολύ κακό σενάριο είναι αυτό που απεύχονται όλοι. Αν και η συντριπτική πλειονότητα των επιστημόνων συμφωνεί ότι αυτό το σενάριο απομακρύνεται ολοένα περισσότερο, η φράση του Κώστα Παπαζάχου ότι «τίποτε δεν μπορεί να αποκλείσει τη φύση και εκπλήξεις» είναι χαρακτηριστική.
Αυτά τα τρομακτικά σενάρια προβληματίζουν τόσο πολύ τον κόσμο που στη γειτονική Τουρκία ο σεισμολόγος Ραμαζάν Ντεμιρτάς, απηυδισμένος από τα χιλιάδες ερωτήματα πολιτών τους οποίους αδυνατούσε να καθησυχάσει, αναγκάστηκε να ανεβάσει ανάρτηση στο Χ, με την οποία τονίζει ότι εάν υπήρχαν στοιχεία για επικείμενη έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη, η επιστημονική κοινότητα θα είχε ενημερώσει, «αφού αν γίνει κάτι τέτοιο, θα πάμε όλοι στον Παράδεισο».
Πάντως, το κακό ιστορικό της περιοχής, το οποίο στη σύγχρονη ιστορία, το 1956, έχει δώσει ως και 7,8 ρίχτερ, κάνει τους επιστήμονες να εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα. Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας λέει ότι είναι μικρή η πιθανότητα να έχουμε έναν μέγιστο σεισμό 6 ρίχτερ.
Κατεβάζει μάλιστα σε μεγάλο βαθμό την εκτίμηση για το μέγιστο μέγεθος που μπορεί να δώσει το σύστημα ρηγμάτων που παρουσιάζει τη σημερινή δραστηριότητα, το οποίο προηγουμένως είχε εκτιμηθεί στα 6,2 ρίχτερ. Ο Κώστας Συνολάκης, πάντως, επισημαίνει ότι η σεισμική δραστηριότητα είναι μακριά από τα ρήγματα που έδωσαν τον σεισμό του 1956 και επιπλέον σημειώνει ότι είναι πολύ μικρό το διάστημα από τότε έως σήμερα για να δώσει το ίδιο ρήγμα μεγάλο σεισμό.
Η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας Εύη Νομικού, σχολιάζοντας τις προβλέψεις και τις φήμες για έκρηξη του ηφαιστείου, ζητά «να εστιάσουμε στη σεισμική δραστηριότητα. Μιλάμε για έντονη σεισμική δραστηριότητα στον βυθό της Σαντορίνης δίπλα στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο». Η ίδια, μάλιστα, που επί χρόνια μελετά την ηφαιστειακή ζώνη της Σαντορίνης, ζήτησε και από τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας να είναι προσεκτικοί στις δηλώσεις τους, ειδικά για τις αναφορές ότι αναμένεται έκρηξη του Κολούμπο. «Ας έρθουν να μας δείξουν τα δεδομένα που το στηρίζουν αυτό», είπε.
Πότε θα τελειώσει;
Εάν υπάρχει κάτι που να βασανίζει τους κατοίκους της Σαντορίνης περισσότερο από τον φόβο του σεισμού, αυτό είναι η ατέλειωτη αναμονή να ολοκληρωθεί το φαινόμενο. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι σχεδόν αυτονόητο: μέχρι πότε θα πρέπει να περιμένουμε για να σταματήσει αυτό το σμήνος σεισμών και να επιστρέψει η ζωή στην κανονικότητα ή, εν πάση περιπτώσει, να γίνει ό,τι είναι να γίνει;
Και εδώ οι επιστήμονες είναι πολύ προσεκτικοί σε αυτά που λένε παρατηρώντας την εξέλιξη του φαινομένου. Μια αχτίδα αισιοδοξίας, ωστόσο, φαίνεται ότι αρχίζει να εμφανίζεται. Για παράδειγμα, ο Κώστας Παπαζάχος λέει ότι «κάθε μέρα, νομίζω, πηγαίνουμε ελαφρά προς το καλύτερο, αλλά δεν θα είναι τόσο γρήγορη η απεμπλοκή μας. Θα πρέπει να κάνουν οι κάτοικοι εδώ μια μικρή υπομονή, ίσως και την επόμενη εβδομάδα. Ελπίζω τα πράγματα να πηγαίνουν προς το καλύτερο».
Ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Βασίλης Καραστάθης φαίνεται να συμφωνεί με το συμπέρασμα της έκθεσης του ΕΚΠΑ που βλέπει το φαινόμενο να έχει σταθεροποιηθεί. Αυτό, κατά τον σεισμολόγο, είναι καλό, καθώς μπορεί να οδηγήσει στη «λήξη συναγερμού». «Είμαστε σε φάση σταθερότητας», λέει ο κ. Καραστάθης, συνεχίζοντας ότι « από τη μία στιγμή στην άλλη μπορεί να πάμε σε αποκλιμάκωση». Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, πάντως, όταν ερωτάται σχετικά, απαντά ότι «είναι απροσδιόριστο το πότε θα έρθει η αποκλιμάκωση».
Τα ρήγματα
Αυτές τις μέρες στα γραφεία των επιστημόνων επικρατεί αναβρασμός. Καταγράφουν τα δεδομένα που δίνουν οι διαρκείς δονήσεις τις οποίες «τοποθετούν» επάνω στα χαρτογραφημένα ρήγματα και στα ηφαίστεια, κάτω από τα οποία ρέει το μάγμα. Στη σεισμοηφαιστειακή κρίση του 2011-12 στον μαγματικό θάλαμο είχαν μπει 12,6 εκατομμύρια κυβικά μέτρα μάγματος. Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία για την κρίση που ξεκίνησε τον περασμένο Αύγουστο, έχουν μπει 5 εκατομμύρια κυβικά μάγματος.
Την απάντηση ως προς τη συμπεριφορά της γης στο Αιγαίο αυτό το διάστημα, ωστόσο, δίνει το σύστημα ρηγμάτων από το οποίο προέρχεται αυτό το σμήνος σεισμών.
Οπως εξήγησε η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας Εύη Νομικού, η οποία συμμετείχε και στην επίσημη ενημέρωση υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη το μεσημέρι της Τετάρτης, «έχει δραστηριοποιηθεί όλος ο χώρος δίπλα στο ρήγμα της Ανύδρου, το οποίο εμείς αποκαλούμε τεκτονικό κέρας γύρω από την Ανυδρο».
Αυτό ακριβώς το κέρας είναι μια περιοχή με μικρά ρήγματα που δίνουν σεισμούς μικρών μεγεθών και, σύμφωνα με τα στοιχεία των επιστημόνων, δεν έχουν τη δυναμική να ενεργοποιήσουν μεγαλύτερα και άρα να προκαλέσουν ντόμινο με μεγαλύτερο σεισμό.
Η κυρία Νομικού είπε ότι «πρόκειται για μια περιοχή που τεμαχίζεται από πολλές μικρότερες ζώνες και γι’ αυτό έχουμε πολλούς μικρούς σεισμούς: γιατί κάθε φορά ενεργοποιείται μια διαφορετική περιοχή».
Η περιοχή αυτή βρίσκεται κοντά στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο. Πρόκειται για τη μικρή ακατοίκητη νησίδα των νοτιοανατολικών Κυκλάδων Ανυδρο ή Αμοργοπούλα. Βρίσκεται στο κέντρο περίπου του θαλάσσιου χώρου που περικλείεται από τα νησιά Σαντορίνη, Αμοργό, Ιο, Ανάφη και Αστυπάλαια. Απέχει 10 ναυτικά μίλια από την Αμοργό και περίπου 15 από τη Σαντορίνη. Διοικητικά ανήκει στην κοινότητα Αρκεσίνης του Δήμου Αμοργού, ενώ πριν το 2011 ανήκε στο τοπικό διαμέρισμα Θήρας του Δήμου Θήρας. Η Αμοργοπούλα είναι ιδιόκτητο νησί από το 1860. Η έκτασή της είναι περίπου 1.200 στρέμματα.
Ντέιβιντ Πάιλ: «Δεν έχουμε ενδείξεις ότι τα δύο ηφαίστειαέχουν επηρεαστεί από τους σεισμούς»
«Ενα σπάνιο φαινόμενο». Ετσι χαρακτηρίζει το σμήνος σεισμικών δονήσεων που σείει τις τελευταίες ημέρες τη Σαντορίνη, την Αμοργό και τα γύρω νησιά ο ηφαιστειολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ντέιβιντ Πάιλ, που θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ηφαιστειολόγους του πλανήτη και έχει εργαστεί εκτενώς στη μελέτη τόσο αυτού της Σαντορίνης όσο και του Κολούμπο.
Μιλώντας στο «ΘΕΜΑ», λέει ότι προς το παρόν τα ηφαίστεια δεν φαίνεται να ετοιμάζονται να ξυπνήσουν. Τονίζει ωστόσο ότι θα πρέπει να συνεχιστεί η λήψη μέτρων, μαζί με τη συνέχιση των μελετών στο σημείο, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος κλιμάκωσης του φαινομένου.
Ο δρ Πάιλ έχει ταξιδέψει στα περισσότερα ενεργά και μη ηφαίστεια του πλανήτη, από τον Βεζούβιο στο Εγιαφιατλαγκιοκούτλ της Ισλανδίας, από την Καραϊβική στην Γκάνα και φυσικά στη Σαντορίνη, όπου το 2011 ήταν ένας από τους ειδικούς που εκλήθησαν να το μελετήσουν από κοντά ώστε να συμπεράνουν εάν ετοιμάζεται να εκραγεί.
Σε πρώτη φάση, εκτιμά ότι δεν υπάρχει σύνδεση με ενδεχόμενο ενεργοποίησης του ηφαιστείου, αν και, όπως επισημαίνει, το φαινόμενο της «σεισμικής καταιγίδας» που καταγράφεται στη Σαντορίνη αυτό το διάστημα είναι πολύ σπάνιο τόσο σε ένταση όσο και σε πλήθος (καθώς το 2011 το σμήνος των σεισμών είχε πολύ μικρότερα μεγέθη).
Γι’ αυτό τον λόγο, εξηγεί ο Ντέιβιντ Πάιλ, και επειδή η αποδεδειγμένη δυναμική της περιοχής κάνει ισχυρό το ενδεχόμενο κλιμάκωσης με μεγαλύτερο σεισμό, είναι σωστό να λαμβάνουμε τα μέτρα μας και να είμαστε σε εγρήγορση.
– Τις τελευταίες εβδομάδες έχει καταγραφεί έντονη σεισμική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Σαντορίνης. Εσείς έχετε εργαστεί στην περιοχή στο παρελθόν ερευνώντας τα σεισμικά ρήγματα και τα ηφαίστεια. Ποιο συμπέρασμα βγάλατε σε ό,τι αφορά τη δυναμική των ρηγμάτων και την ηφαιστειακή δραστηριότητα;
Ο θαλάσσιος πυθμένας μεταξύ της Σαντορίνης και της Αμοργού είναι γεωλογικά πολύπλοκος. Γνωρίζουμε ότι η περιοχή αυτή είναι ηφαιστειακά ενεργή, με τα ηφαίστεια της Σαντορίνης και του Κολούμπο, και σεισμικά ενεργή, με πολλούς σεισμούς που σχετίζονται με τα ρήγματα που διασχίζουν την περιοχή. Σε γεωλογική κλίμακα αναμένουμε ότι υπάρχουν συνδέσεις μεταξύ ορισμένων από τα ρήγματα με τα ηφαίστεια, αλλά ακόμη προσπαθούμε να επεξεργαστούμε αυτές τις συνδέσεις.
– Οπως καταλαβαίνετε, ο κόσμος ανησυχεί. Πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν την περιοχή και υπάρχει μεγάλη ανησυχία για την επερχόμενη τουριστική περίοδο. Ολοι αναρωτιούνται πώς θα εξελιχθεί αυτή η πολύ εκτεταμένη σεισμική δραστηριότητα. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η περιοχή που δίνει αυτούς τους σεισμούς σήμερα δεν μπορεί να δώσει δόνηση μεγαλύτερη από 6 ρίχτερ, υπάρχουν και άλλες που λένε ότι σεισμοί μεγέθους 5,2 είναι προσεισμική δραστηριότητα.
Είναι σπάνιο να έχουμε ένα τόσο έντονο και επαναλαμβανόμενο σμήνος σεισμών, οπότε δεν έχουμε μια πολύ σαφή εικόνα για το πώς μπορούν να αναπτυχθούν αυτά τα σεισμικά σμήνη ή για πόσο καιρό μπορεί να διαρκέσουν. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι υπάρχουν αρκετά μεγάλα ρήγματα στον πυθμένα της θάλασσας μεταξύ του Κολούμπο, της Ανύδρου και της Αμοργού – και ότι έχουν σημειωθεί μερικοί πολύ σημαντικοί σεισμοί στην περιοχή αυτή τα τελευταία 70 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε έναν μεγαλύτερο σεισμό – και για τον λόγο αυτό, ακόμη και αν αυτό το σενάριο θεωρείται απίθανο, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια.
– Υπάρχουν επίσης πολλοί που αναρωτιούνται αν το ηφαίστειο της Σαντορίνης ή το Κολούμπο ετοιμάζεται να εκραγεί…
Οι περισσότεροι από τους σεισμούς που εντοπίστηκαν στα τέλη Ιανουαρίου και στις αρχές Φεβρουαρίου έχουν εστίες που βρίσκονται 20 έως 40 χιλιόμετρα μακριά από τη Σαντορίνη. Για τον λόγο αυτό δεν θεωρείται ότι οι σεισμοί έχουν άμεση σχέση είτε με τη Σαντορίνη είτε με το Κολόμπο. Προς το παρόν δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις αλλαγών ούτε στη Σαντορίνη ούτε στο Κολούμπο και τα δύο ηφαίστεια θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά, καθώς η ακολουθία των σεισμών συνεχίζεται.
– Πιστεύετε ότι αυτό το σμήνος σεισμών σχετίζεται με το ηφαίστειο και αν ναι, με ποιο; Για παράδειγμα, είναι πιθανό αυτοί οι σεισμοί να μας προετοιμάζουν, κατά κάποιον τρόπο, για να δούμε μια έκρηξη του Κολούμπο;
Προς το παρόν το σμήνος σεισμών δεν σχετίζεται με κανένα από τα δύο ηφαίστεια και δεν έχουμε ενδείξεις ότι κάποιο από τα δύο ηφαίστεια έχει επηρεαστεί από τους σεισμούς.
– Εχουμε δύο σχετικά πρόσφατα προηγούμενα παραδείγματα έντονης ηφαιστειακής και σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή της Σαντορίνης. Αυτό του 2011 και αυτό του 1956, τα οποία είχαν διαφορετική εκφόρτιση/λήξη, με το πιο πρόσφατο να μη δίνει μεγάλο γεγονός και αυτό του ’56 να δίνει καταστροφική σεισμική δόνηση. Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε συγκρίνοντας αυτά με τη σημερινή δραστηριότητα στην περιοχή;
Ο σεισμός είχε μέγεθος 7,8 ρίχτερ και ακολουθήθηκε από μια δεύτερη δόνηση μεγέθους 7,2 ρίχτερ και ένα καταστροφικό τσουνάμι. Δεν υπήρχαν πρόδρομες εκδηλώσεις για το γεγονός αυτό, αλλά ακολούθησαν αρκετοί μήνες μετασεισμών. Αυτός ο μεγάλος σεισμός ήταν πολύ διαφορετικός από το σημερινό σμήνος γεγονότων – τα περισσότερα από τα οποία ήταν μικρότερα από το μέγεθος 5. Από το 2011-2012 υπήρξε ένα μικρότερο και λιγότερο έντονο σμήνος σεισμών ακριβώς κάτω από τη Σαντορίνη. Τα περισσότερα από αυτά τα γεγονότα ήταν μικρότερα από το μέγεθος 3 (ρίχτερ) και το επίκεντρό τους εντοπίστηκε κάτω από την Καλντέρα της Σαντορίνης. Υπήρχαν κάποιες μικρές συνοδευτικές αλλαγές στο ηφαίστειο εκείνη την περίοδο που ανιχνεύθηκαν από δορυφόρους και όργανα GPS, και το συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι το σμήνος του 2011 σχετιζόταν με την κίνηση μιας μικρής ποσότητας μάγματος κάτω από το νησί. Δεν υπήρξε καμία έκρηξη. Το σημερινό σμήνος σεισμών είναι μεγαλύτερο και πιο ενεργητικό, αλλά δεν σχετίζεται άμεσα με το ηφαίστειο.
– Ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθεί το φαινόμενο σήμερα, τι πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον όσον αφορά τη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη; Υπάρχει κάποιο μοτίβο βάσει του οποίου μπορούμε να προβλέψουμε ότι κάθε λίγα χρόνια θα έχουμε έναν ισχυρό σεισμό ή μια ηφαιστειακή έκρηξη;
Είναι πολύ πιθανό να δούμε στο μέλλον σμήνη σεισμών στην περιοχή τόσο κάτω από τη Σαντορίνη, όπως το 2011, όσο και πιο μακριά. Μόλις τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε αναπτύξει τα όργανα για την ανίχνευση αυτών των μικρών σμηνών, οπότε μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε αν ακολουθούν κάποιο περιοδικό μοτίβο ή απλώς συμβαίνουν κατά διαστήματα κάθε λίγες δεκαετίες. Μόνο ο χρόνος θα το δείξει.
– Μπορεί ένας μεγάλος σεισμός ή μια ηφαιστειακή έκρηξη να ενεργοποιήσει άλλα ρήγματα και κυρίως άλλα ηφαίστεια στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και να προκαλέσει ένα είδος ηφαιστειακού ντόμινο;
Αυτό παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα, το οποίο δεν έχει επιλυθεί πουθενά στον κόσμο: είναι ασφαλώς πιθανό ότι πολύ μεγάλοι σεισμοί μπορούν να διεγείρουν μικρότερης κλίμακας δραστηριότητα σε άλλα ρήγματα και ηφαίστεια, αλλά το αποτέλεσμα θεωρείται αρκετά μικρό, και απαιτείται ένας πολύ σημαντικός σεισμός σε πρώτη φάση.
