Κλίμα ευφορίας επικρατεί στα καταστήματα εστίασης και διασκέδασης στο Ρέθυμνο. Από το ξεκίνημα του μήνα, τα περισσότερα μαγαζιά γνωρίζουν πιένες: Ειδικά την εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου σχεδόν παντού δεν έπεφτε… καρφίτσα. Η αναμονή για ένα τραπέζι μπορεί να «άγγιζε» και το μισάωρο. Η εναλλαγή, επομένως, πολλών διαφορετικών πελατών ισοσκέλισε σε ένα ικανοποιητικό βαθμό τη μειωμένη κατανάλωση που ούτως ή άλλως δεσπόζει απ’ την αρχή της σεζόν, απόρροια της ενεργειακής κρίσης και των ασταμάτητων και διαδοχικών ανατιμήσεων.
Ο Αύγουστος, βεβαίως, θεωρείται ο καλύτερος μήνας της τρέχουσας τουριστικής περιόδου. Οι προσδοκίες των επαγγελματιών έχουν επιβεβαιωθεί έως και ξεπεραστεί, αφού οι αριθμοί – ως προς την κίνηση – παραπέμπουν σε χρονιά προ covid. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι όχι απλά θα σπάσει το «φράγμα» του 2019, αλλά στο φινάλε μόλις γίνει το… ταμείο, η χρονιά μπορεί να κλείσει με ιστορικό ρεκόρ! Το ερώτημα είναι τι θα δείξει το ισοζύγιο: Ποια θα είναι τα «καθαρά» έσοδα των επιχειρήσεων, αν θα μπορέσουν ν’ αφήσουν κάτι στην άκρη εν όψει του «δύσκολου», όπως αναμένεται, χειμώνα. Οι λογαριασμοί «τρέχουν» και δεν μπορούν να περιμένουν, τα έξοδα πολλαπλασιάζονται κι αυξάνονται, συσσωρευτικά με παλαιότερες οικονομικές υποχρεώσεις.
Μια ενδεχόμενη επέκταση του διαστήματος υποδοχής ξένων επισκεπτών στο νησί μας, ίσως να λειτουργούσε ανακουφιστικά και στην τοπική αγορά, ειδικά από τη στιγμή που το φθινόπωρο έρχεται …φουριόζο, με νέες αυξήσεις στο ρεύμα και σε άλλα βασικά είδη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον κορωνοϊό, που καραδοκεί απειλώντας με ανατροπή σχεδίων κι επαναφορά περιορισμών…
Η παραλιακή δίνει… ζωή!
Το σημείο αναφοράς της νυχτερινής διασκέδασης στο Ρέθυμνο εκτείνεται σε όλη την παραλιακή ζώνη.
«Πραγματικά, έχει πάρα πολύ κόσμο. Πολύ πιθανό να ξεπερνάμε τα επίπεδα του 2019. Η αγοραστική δύναμη των τουριστών μπορεί να μην είναι μεγάλη, αλλά νομίζω ότι αυτό δεν φαίνεται. Σχεδόν κάθε μέρα είναι γεμάτα τα μαγαζιά. Δούλεψαν πάρα πολύ καλά αυτές τις μέρες» δήλωσε στα «Ρ.Ν.» ο πρόεδρος του συλλόγου παραλιακής ζώνης, Βαγγέλης Μπικάκης.
«Το σημείο αναφοράς της διασκέδασης είναι η παραλιακή. Είναι η πρώτη επιλογή. Μέχρι και σήμερα που μιλάμε τα μαγαζιά είναι σε πολύ καλό επίπεδο. Είναι λογικό τα πορτοφόλια να μην είναι τόσο ισχυρά, με τις αυξήσεις κι όλη τη δυσκολία που περνάει ο κόσμος» παρατήρησε ο ίδιος.
Ο βασικότερος λόγος για τις μικρές καταναλώσεις είναι φυσικά η ακρίβεια, που μαστίζει το σύνολο των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
«Δεν είχαμε πολλούς μεγάλους λογαριασμούς και καταναλώσεις, αλλά άλλαζαν οι παρέες πάρα πολύ γρήγορα, κι όλο αυτό ισοσκελιζόταν. Ακόμα κι αν έχουν κάποια δυναμική ορισμένοι πελάτες μας, επιλέγουν να κάνουν συντήρηση και διαχείριση των χρημάτων τους» σημειώνει.
«Η σεζόν θα κρατήσει μέχρι Οκτώβρη, αυτό φαίνεται. Τα μηνύματα αυτά είναι» προσθέτει ο κ. Μπικάκης.
«Θέλω πάντα να σκέφτομαι αισιόδοξα. Περιμένω ότι θα είναι ένας χειμώνας όπως τους προηγούμενους. Σίγουρα, οι πιο έτοιμοι, οι πιο οργανωμένοι θα δουλέψουν. Κάποια μαγαζιά που είναι τουριστικά θα κλείσουν. Λίγο πολύ μία από τα ίδια θα είναι. Θέλω να πιστεύω ότι και στο θέμα του κορονοϊού δεν θα έχουμε τόσο μεγάλη πίεση όπως τα προηγούμενα χρόνια. Το όλο θέμα έχει μπει σε ένα δρόμο. Φαίνεται να είναι πιο διαχειρίσιμο».
Η θετική αποτίμηση και οι φόβοι για το (άμεσο) μέλλον
Ο πρόεδρος του συλλόγου καταστηματαρχών Εστίασης Ρεθύμνου Ανδρέας Κλαψινός βλέπει τη σεζόν να κυλάει όπως ακριβώς την περίμενε: «Είναι καλά τα πράγματα, έχει πολλή κίνηση το Ρέθυμνο. Η εστίαση δουλεύει όπως περιμέναμε, για το μήνα Αύγουστο. Περιμέναμε πώς και πώς. Οι προσδοκίες μας έχουν επαληθευτεί. Είμαστε ευχαριστημένοι. Αυτό που περιμέναμε ήρθε – κι ακόμη καλύτερα. Ο Αύγουστος μπορεί αν είναι ισάξιος και λίγο καλύτερος με τον αντίστοιχο μήνα του 2019» υπογραμμίζει.
Η κορύφωση της κίνησης, και από Έλληνες και από ξένους τουρίστες, κατεγράφη τις δύο προηγούμενες εβδομάδες.
«Ο Αύγουστος είναι ένας καλός μήνας. Ειδικά ο Έλληνας ξοδεύει, αφήνει χρήματα. Ένας μήνας όπως ακριβώς τον περιμέναμε. Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις, αλλά δεν κολλάμε εκεί» σχολιάζει ο κ. Κλαψινός. «Ο Ιούλιος δεν ήταν κι ό,τι καλύτερο» συμπληρώνει. «Το λέω αυτό, διότι ο Ιούνιος ήταν ένας καλός μήνας. Περιμέναμε λοιπόν μία ανάλογη συνέχεια και τον Ιούλιο. Όμως είχαμε μία κοιλιά 20 ημερών. Οι ξένοι που ήρθαν κυκλοφορούσαν πολύ, αλλά δεν άφηναν χρήματα. Ήταν φειδωλοί».
Ο κ. Κλαψινός περιμένει μία κάμψη από τώρα έως και τις αρχές Σεπτέμβρη, αν κι εξ όσων γνωρίζει οι πληρότητες και στις αρχές του φθινοπώρου είναι σε πολύ καλά επίπεδα.
Το ενεργειακό και οι αυξήσεις των πρώτων υλών παραμένουν τα δύο μεγαλύτερα «αγκάθια» για την πλειοψηφία των επαγγελματιών.
«Αυτά τα δύο μας καίνε ακόμα. Ναι μεν είμαστε ευχαριστημένοι από τον Αύγουστο, αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού μας είναι πώς θα ξεπληρωθούν οι λογαριασμοί που έχουν συσσωρευτεί μέχρι τώρα. Προσπαθούμε να κάνουμε τα κουμάντα μας για τον χειμώνα, που προβλέπεται πάρα πολύ δύσκολος. Το ενεργειακό είναι ένα πολύ σημαντικό αγκάθι στα πλευρά μας. Οι πρώτες ύλες έχουν μείνει σταθερά ψηλά» λέει ο πρόεδρος του συλλόγου καταστηματαρχών Εστίασης Ρεθύμνου.
Οι επιχειρηματίες της εστίασης προχώρησαν σε δύο αναπροσαρμογές των τιμοκαταλόγων τους.
«Η μία ήταν στην αρχή της σεζόν, όταν και περιμέναμε ότι το φαινόμενο των ανατιμήσεων θα ήταν παροδικό. Στη συνέχεια κάναμε άλλη μία αναπροσαρμογή προς τα πάνω στις τιμές μας. Δεν πιστεύω όμως ότι συνάδελφος ξεπέρασε το 10% αύξηση στον κατάλογό του. Κάπου εκεί κυμαίνονται όλοι. Ήταν θέμα επιβίωσης. Έπρεπε να κάνουμε αυξήσεις. Δεν βλέπουμε όμως τίποτα παράλογο. Καταλαβαίνουμε τα ζόρια που περνά ο κόσμος. Δεν υπάρχει κάποια καταγγελία στο Σύλλογο, ότι υπάρχει αισχροκέρδεια. Νομίζω ότι όλα είναι σε λογικό επίπεδο, τηρουμένων των αναλογιών με τις αυξήσεις και το ενεργειακό βάρος που υπάρχει. Μην ξεχνάμε ότι δεν έχουμε πολύ μεγάλο περιθώριο για αυξήσεις, γιατί μετά δεν θα πατά άνθρωπος στα καταστήματά μας. Θα έρθει ο Σεπτέμβρης κι ο Οκτώβρης, θα πέσει η τουριστική κίνηση, κι εμείς θέλουμε να παραμείνει κόσμος στα μαγαζιά μας» τονίζει ο κ. Κλαψινός, υποστηρίζοντας ακόμη: «Οι τιμές στους καταλόγους μας είναι πάρα πολύ καλές σε σχέση με τους όμορους νομούς (Χανιά και Ηράκλειο)».
Το ξέφρενο ενεργειακό «ράλι» θα συνεχιστεί και τον Σεπτέμβριο.
«Έχουμε βαρεθεί κι έχουμε κουραστεί» ομολογεί ο πρόεδρος του συλλόγου καταστηματαρχών Εστίασης Ρεθύμνου. «Φοβόμαστε τον χειμώνα που θα έρθει» παραδέχεται. «Μην ξεχνάμε ότι τόσο καιρό που ήμασταν κλειστά, συσσωρεύτηκαν χρέη. Και καθένας προσπαθεί να καλύψει τις υποχρεώσεις του. Όσοι δεν τα καταφέρουν θα πάνε από τη μία ρύθμιση στην άλλη. Αν συνεχίσει το ράλι στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες, καταλαβαίνετε ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι. Ελάχιστοι θα έχουν αποθεματικό. Ό,τι μαζέψουμε θα πάνε για να καλυφθούν οι τρύπες και τα έξοδα που έχουν συσσωρευτεί. Στην πλειονότητά τους τα χρέη δεν είναι διαχειρίσιμα. Πιστεύω ότι θα γίνουν κάποιες ρυθμίσεις πιο ευνοϊκές από το κράτος. Περιμένουμε να γίνουν εξαγγελίες μέσα στον Σεπτέμβρη, για να ανακουφιστεί ο κόσμος. Καθένας κοιτάει πώς θα επιβιώσει, πώς θα καλύψει τα έξοδά του» καταλήγει ο κ. Κλαψινός.
Θεμέλια για το… μέλλον
«Τα πράγματα έχουν αλλάξει από τις 18 του μήνα. Υπάρχει μία σχετική ύφεση, συνεπικουρούμενη και από τη ζέστη. Εμφανίζεται μία μείωση της κίνησης» αναφέρει στα «Ρ.Ν.» ο Όθωνας Χριστουλάκης, ιδιοκτήτης εστιατορίου στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου.
Δεν παραγνωρίζει, πάντως, πώς από το ξεκίνημα του μήνα μέχρι και πριν λίγες μέρες «Ζήσαμε μοναδικές και ξεχωριστές στιγμές και από την πληρότητα και από την επιθυμία του κόσμου να καθίσει στα μαγαζιά μας». Όπως θα πει, «Όλοι έφευγαν ευχαριστημένοι, ξεχνώντας την αναμονή. Όλοι πέρναγαν πολύ καλά. Το ζητούμενο ήταν και είναι η σχέση ποιότητας και τιμής».
Ο κ. Χριστουλάκης θα τολμήσει να υποστηρίξει πώς «Δεν νομίζω ότι έχει υπάρξει ξανά όμοια περίοδος στο τουριστικό Ρέθυμνο, τουλάχιστον στα 36 χρόνια που δραστηριοποιούμαι εγώ!».
Ο κόσμος που ήρθε «ξόδεψε χρήματα, δεν ήταν σφικτός. Εξάλλου, σήμερα ένας πελάτης που μπορεί να αφήσει πέντε, αύριο μπορεί να αφήσει δέκα» επισημαίνει.
«Ζήσαμε καλές μέρες και τον Μάιο και τον Ιούνιο. Εξυπηρετήσαμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δείξαμε τι σημαίνει κρητική φιλοξενία» συνεχίζει ο ίδιος.
Η ενίσχυση του ονόματος της Κρήτης και του Ρεθύμνου στις ξένες αγορές, ήταν και παραμένει το προαπαιτούμενο για ανάλογες χρονιές και στο (άμεσο) μέλλον.
«Θεωρώ πολύ μεγάλο πράγμα στο να υπάρχει εμπιστοσύνη από τους πελάτες μας. Στο να αφήνει κάποιος πάνω σου την φιλοξενία, την περιποίηση και την φροντίδα της αναψυχής του» εξηγεί ο κ. Χριστουλάκης.
«Θα πάμε πιθανότατα μέχρι τις 10 Νοέμβρη. Θα’ χουμε να λέμε για τα στατιστικά στοιχεία στο κλείσιμο της σεζόν» εκτιμά ο Ρεθεμνιώτης εστιάτορας, λέγοντας πώς «Μπαίνει ένα ισχυρό θεμέλιο με τις σχέσεις που δημιουργούμε με την καινούργια μας πελατεία. Του χρόνου μπορούμε να είμαστε πιο ψηλά. Υπήρχαν κάποια στάνταρ, αφού όλοι γνωρίζαμε ότι είχαμε έλλειμμα εξειδικευμένου προσωπικού. Η προσπάθειά μας όμως ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Ο κόσμος πέρασε καλά κοντά μας. Και συνεχίζει να περνά καλά, πιστεύω».
Ένας νέος γύρος ανατιμήσεων και ενεργειακών κλυδωνισμών μας περιμένει… στη γωνία, τον Σεπτέμβρη. «Οπωσδήποτε θα επηρεαστούμε» σημειώνει ο κ. Χριστουλάκης, αντιτείνοντας ωστόσο τη «μεγάλη δίψα» του κόσμου να ταξιδέψει και να κάνει διακοπές.
Επανερχόμενος στις αναταράξεις που προκαλεί η ακρίβεια, θα προβλέψει πώς «Τον χειμώνα θα είναι πάρα πολύ δύσκολα τα πράγματα. Αυτό θα επηρεάσει αλυσιδωτά τα πάντα. Θα υπάρξουν δυσκολίες. Τους μικροκραδασμούς των αυξήσεων Ιουλίου – Αυγούστου τους απορροφήσαμε – δεν κάναμε καμία αύξηση. Με αρκετή δουλειά, διατηρήσαμε μία σταθερή εικόνα. Κι αυτό ήταν σημαντικό για το κοινό μας. Τα νέα δεδομένα, βεβαίως, δεν θα μας αφήσουν αδιάφορους. Θα είναι σκληρός ο Σεπτέμβρης από πλευράς ενεργειακού. Θα ξεκινήσει ένα πολύ σκληρό ενεργειακό ροκ».
Ο έμπειρος επιχειρηματίας συνιστά «υπομονή και ψυχραιμία» περιμένοντας από την κυβέρνηση να κάνει τις καταλληλότερες συμφωνίες για το ζήτημα του ενεργειακού, προκειμένου να έχουμε μία ήρεμη ζωή. Αν υπάρξει κι άλλη οικονομική στενότητα θα πληγεί η αγορά εργασίας» προειδοποιεί, συνυπολογίζοντας πώς από τώρα θα πρέπει «Να χτίσουμε προϋποθέσεις επέκταση σεζόν. Το μέλλον θα είναι καλύτερο και θετικότερο για τη δωδεκάμηνη απασχόληση – έστω δεκάμηνη, αν βάλουμε τις κατάλληλες βάσεις».
Μέσα σε κάθε κρίση διανοίγονται κι ευκαιρίες. Αυτό συμβαίνει κι εφέτος. «Είναι μία μοναδική ευκαιρία να υλοποιηθεί μία επιθυμία ετών: να επεκταθεί δηλαδή η τουριστική σεζόν» είναι η άποψη που διατυπώνει ο κ. Χριστουλάκης. «Πρέπει όλοι να κάνουμε θυσίες: να κρατήσουμε σταθερά προσιτές τιμές, να δημιουργήσουμε υποδομή για νέους πελάτες» θα προτείνει.
Δεν παραλείπει ωστόσο να δηλώσει πώς «Βιώνουμε μία πολύ δύσκολη κατάσταση σε οικονομικό επίπεδο. Δεν ξέρουμε τί θα γίνει στο πεδίο των εσόδων/εξόδων λόγω των αυξήσεων. Δεν έχει φανεί κάτι συγκεκριμένο. Δεν προλαβαίνεις να δεις κάποια χρήματα στην άκρη, κι έρχεται ένας λογαριασμός και τα τραβάει!».
