Ο οικονομολόγος Σαντιάγο Πένια, ο υποψήφιος του Colorado (δεξιά), του κόμματος που κρατάει τα κλειδιά της εξουσίας επί σχεδόν οκτώ δεκαετίες στην Παραγουάη, κέρδισε χθες Κυριακή τις προεδρικές εκλογές, επικρατώντας με μεγάλη διαφορά του κεντροαριστερού βασικού αντιπάλου του Εφραίν Αλέγκρε, που είχε βάλει στην καρδιά του δικού του προεκλογικού του αγώνα την καταγγελία της ενδημικής διαφθοράς.
Ο κ. Πένια, 44 ετών, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ και πρώην υπουργός Οικονομικών του προέδρου Οράσιο Καρτές (2013-2018) –ο τελευταίος κατηγορείται από τις ΗΠΑ για «διαφθορά»–, ανακηρύχθηκε νικητής της αναμέτρησης, καθώς εξασφάλισε πάνω από το 42% των ψήφων, έναντι 27,5% του κ. Αλέγκρε, με βάση τα επίσημα αποτελέσματα του εκλογοδικείου, της εθνικής εφορευτικής επιτροπής, με το 99% των ψηφοδελτίων καταμετρημένο.
Λίγο προτού επισημοποιηθεί το αποτέλεσμα, ο κ. Πένια ανακήρυξε τη νίκη του υποσχόμενος στους Παραγουανούς ότι θα βάλει τέλος «στη μοιρολατρία που μας καταδικάζει στο παρόν μας. Είμαστε κύριοι της μοίρας μας, του μέλλοντός μας». Ο κ. Αλέγκρε αναγνώρισε την ήττα του.
Το αποτέλεσμα της αναμέτρησης διέψευσε πανηγυρικά τις δημοσκοπήσεις, που για εβδομάδες έφεραν τον κ. Πένια και τον κ. Αλέγκρε να δίνουν μάχη στήθος με στήθος για την προεδρία της Παραγουάης, όπου το Κολοράδο κυριαρχεί στην πολιτική ζωή σχεδόν αδιαλείπτως εδώ και 76 χρόνια, εξαιρουμένης της σύντομης παρένθεσης της κεντροαριστερής κυβέρνησης του προέδρου Φερνάντο Λούγο (2008-2012). Αρκετοί αναλυτές μίλαγαν για «απρόβλεπτο» σενάριο, κάτι πάντως που διαψεύστηκε.
Ο «αντισυστημικός» υποψήφιος Παραγουάιο «Πάγιο» Κούμπας, με βιτριολικό λόγο εναντίον του κοινοβουλευτισμού, της δημόσιας διοίκησης, του πελατειακού συστήματος, κατέλαβε την τρίτη θέση με πάνω από το 22% των ψήφων. «Απέσπασε ψήφους και από τα δύο στρατόπεδα», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο πολιτικός αναλυτής Ρομπέρτο Κόδας.
Ο κ. Πένια ήταν μόλις για πρώτη φορά υποψήφιος σε εθνικές εκλογές. Το 2018, είχε ηττηθεί στην εσωκομματική διαδικασία του Κολοράδο από τον νυν αρχηγό του κράτους, τον Μάριο Άμπντο Μπενίτες. Ο απερχόμενος πρόεδρος εξ ορισμού δεν είχε δικαίωμα να διεκδικήσει δεύτερη συνεχόμενη θητεία. Ο Σαντιάγο Πένια θα τον διαδεχθεί τον Αύγουστο, για πέντε χρόνια.
Πρώην πρόεδρος στιγματισμένος, αλλά με επιρροή
Χθες βράδυ ο κ. Πένια υποσχέθηκε να καταβάλει προσπάθειες για να μειωθεί η φτώχεια, εγχείρημα που θα αποτελέσει μεγάλη πρόκληση της θητείας του. Η Παραγουάη, αγροτοβιομηχανική δύναμη με ευημερία που προκαλεί φθόνο στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική (προβλέπεται να καταγράψει ανάπτυξη 4,5% το 2023), χαρακτηρίζεται από κραυγαλέες ανισότητες (η φτώχεια μαστίζει το 24,7% του πληθυσμού). Ο νέος πρόεδρος υποσχέθηκε προεκλογικά να δημιουργήσει 500.000 θέσεις εργασίας και να φροντίσει να υπάρξει καλύτερη πρόσβαση στο σύστημα υγείας, ουσιαστικά διαλυμένο.
Στη «Bañado sur», μια από τις παραγκουπόλεις που πλημμυρίζουν συχνά στις όχθες ποταμού στην Ασουνσιόν, οι κάτοικοι αντιμετώπισαν με παγερή αδιαφορία την εκλογική διαδικασία, καθώς δεν είδαν να διατυπώνεται «καμιά σοβαρή πρόταση για τους φτωχούς».
Για τον Εφραίν Αλέγκρε, δικηγόρο, 60 ετών, άλλοτε αγωνιστή κατά της στρατιωτικής δικτατορίας του Αλφρέδο Στρέσνερ (1954-1989), αυτή είναι η τρίτη συναπτή ήττα στις προεδρικές εκλογές. Παρότι πρόβαλε την εικόνα του διώκτη αυτής που αποκαλεί «μαφία», του πελατειακού συστήματος του Κολοράδο που «διαπλέκεται με το οργανωμένο έγκλημα», οδηγεί τη χώρα σε «κατάρρευση», κατ’ αυτόν.
Η διαφθορά απασχόλησε προεκλογικά, όμως ελέγχεται πόσο επηρέασε το αποτέλεσμα στη χώρα, που κατατάσσεται 137η από τις 180 στον δείκτη αντίληψης της διαφθοράς όπως καταρτίζεται από τη ΜΚΟ Διεθνής Διαφάνεια. Το θέμα δεν θα αφήσει σε ησυχία τον νεαρό πρόεδρο.
Ο κ. Πένια αποκρούει τον στιγματισμό του λόγω της σχέσης του με τον μέντορα και θερμό υποστηρικτή του, τον πρώην πρόεδρο και μεγιστάνα του καπνού Οράσιο Καρτές. Ο τελευταίος χαρακτηρίζεται από την Ουάσιγκτον «ενεχόμενος σε διαφθορά»· του έχουν απαγορευθεί η είσοδος στις ΗΠΑ και οι συναλλαγές με Αμερικανούς. Κι αυτό παρότι η Ασουνσιόν παραδοσιακά αποτελεί πιστό σύμμαχο των ΗΠΑ.
Στην Παραγουάη με τα πορώδη σύνορα –είναι περίκλειστη, ανάμεσα στη Βραζιλία, την Αργεντινή και τη Βολιβία–, από όπου διέρχονται ποσότητες κοκαΐνης των Άνδεων, η διαφθορά έχει μετατραπεί σε γάγγραινα και πλέον σκοτώνει: εισαγγελέας ειδικευμένος σε υποθέσεις διαφθοράς, δήμαρχος που αγωνιζόταν κατά του οργανωμένου εγκλήματος και δημοσιογράφος δολοφονήθηκαν το 2022. Χθες βράδυ, ο κ. Πένια στάθηκε στο πλάι του κ. Καρτές, που παραμένει πρόεδρος του Κολοράδο, ευχαριστώντας τον θερμά για τη «μεγάλη νίκη».
Ιερουσαλήμ και Ταϊπέι
Σε μια χώρα κατά το 90% καθολική, όπου η γουαρανί, η γλώσσα των αυτοχθόνων, είναι επίσημη όπως και τα ισπανικά, ο κ. Πένια, όπως και ο αντίπαλός του, τοποθετήθηκε για πολλά ηθικά και κοινωνικά ζητήματα. Οι δυο αντίπαλοι πρόβαλαν διαμετρικά αντίθετα οράματα για ζητήματα όπως οι γάμοι ομοφυλοφίλων ή η άμβλωση.
«Είμαστε συντηρητική κοινωνία, αυτό είναι ριζωμένο βαθιά μέσα μας (…) Μας κάνει συνετούς μπροστά στις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές», δήλωνε σε συνέντευξή του στο Γαλλικό Πρακτορείο προεκλογικά ο κ. Πένια, που αυτοπροβάλλεται ως εγγυητής των οικογενειακών αξιών στον «απάνθρωπο» σύγχρονο κόσμο.
Οι εκλογές στην Παραγουάη είχαν εξάλλου γεωπολιτικό ενδιαφέρον. Ο κ. Πένια έχει εξαγγείλει πως θα μεταφέρει –ξανά– την πρεσβεία της χώρας του στο Ισραήλ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Όπως ο κ. Καρτές, όταν ήταν πρόεδρος το 2018, προτού ο διάδοχός του πάρει πίσω την απόφαση αυτή λίγους μήνες αργότερα.
Ενώ, αντίθετα με τον αντίπαλό του, τον κ. Αλέγκρε, ο εκλεγμένος πρόεδρος έχει δεσμευτεί πως θα διατηρήσει τις διπλωματικές σχέσεις με την Ταϊβάν. Η Παραγουάη συγκαταλέγεται στις μόλις 13 χώρες του κόσμου που συνεχίζουν να αναγνωρίζουν επίσημα την Ταϊπέι. Κι αυτό παρότι μερίδα τουλάχιστον του επιχειρηματικού κόσμου θα έβλεπε με καλό μάτι την απόκτηση διπλωματικών σχέσεων με την Κίνα. Η πρεσβεία της Ταϊβάν στην Ασουνσιόν έσπευσε να συγχαρεί τον κ. Πένια για τη νίκη ου εξ ονόματος της προέδρου Τσάι Ινγκ-γουέν.
