ΗΈλενα Καββαθά, διεθνολόγος και ερευνήτρια, έχει αφιερώσει την έρευνά της στη μελέτη των αυτόχθονων πληθυσμών της Ευρώπης. Έχοντας σπουδάσει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, πλέον εργάζεται στην ευρωπαϊκή Αρκτική, εστιάζοντας στους Σάμι, , τον πολυπληθέστερο αυτόχθονα λαό της ηπείρου. Η έρευνά της αφορά στο πώς οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης επηρεάζουν την καθημερινότητά τους αλλά και τους τεράστιους κινδύνους και απειλές που αντιμετωπίζουν.
Η Έλενα ακολουθεί τους Σάμι στις μετακινήσεις τους και μελετά τις επιπτώσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής στην παράδοσή τους. «Η δουλειά μου είναι να παρακολουθώ πώς η ζωή τους επηρεάζεται από τον σύγχρονο κόσμο που ουσιαστικά τους επιβάλλεται», ανέφερε στην κάμερα του Newsbomb.gr.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Σάμι οφείλονται στην πράσινη ενέργεια και τις εξορύξεις. «Έχει αρχίσει να εμφανίζεται και στην Αρκτική ένα φαινόμενο που ονομάζεται πράσινη αποικιοκρατία της ενέργειας», εξηγεί η Έλενα Καββαθά.
Η αυξημένη ζήτηση για ανανεώσιμες πηγές και σπάνια ορυκτά οδηγεί σε εξορύξεις σε εδάφη των Σάμι, διαταράσσοντας την παραδοσιακή ζωή τους. «Οι Σάμι είναι νομάδες, ζουν από τον τάρανδο και το ψάρεμα. Όταν εμείς κάνουμε εξορύξεις στις περιοχές τους, καταστρέφουμε τους δρόμους, τις διαδρομές και τα παρθένα εδάφη που χρησιμοποιούν εδώ και αιώνες»», σημείωσε.
Ο αντίκτυπος των στρατιωτικών ασκήσεων του ΝΑΤΟ στη ζωή των Σάμι
Η πρόσφατη ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ έφερε στρατιωτικές ασκήσεις σε περιοχές που παραδοσιακά χρησιμοποιούν οι Σάμι. «Για τα κέντρα αποφάσεων αυτές οι περιοχές θεωρούνται άδειες. Όμως δεν είναι», τονίζει η Έλενα.
Οι στρατιωτικές δραστηριότητες επηρεάζουν ιδιαίτερα τους ταράνδους, οι οποίοι δεν μπορούν να εξημερωθούν απόλυτα. «Αν αλλάξεις την πορεία τους, πεθαίνουν, αρρωσταίνουν και καταστρέφεται τελείως το φυσικό τοπίο».
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν
Η ερευνήτρια έχει βιώσει από κοντά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Σάμι. «Τον Νοέμβριο ήμουν στη Λαπωνία και χρειάστηκε να τους ακολουθήσω στην πορεία τους», αφηγείται.
Η κατασκευή ανεμογεννητριών και ορυχείων οδηγεί τους ταράνδους να αλλάξουν πορεία, με σοβαρές συνέπειες. «Οι τάρανδοι αντιλαμβάνονται, χωρίς να μπορούμε να εξηγήσουμε το πώς, το πού βρίσκονται οι ανεμογεννήτριες και τις αποφεύγουν ακόμα και από απόσταση χιλιομέτρων».
Οι αλλαγές που χρειάζεται να κάνει η ΕΕ για την προστασία των αυτόχθονων πληθυσμών
Η διεθνολόγος επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αρχίσει να δείχνει ενδιαφέρον για το ζήτημα. «Τα τελευταία χρόνια υπάρχει χρηματοδότηση για έρευνα που μελετά τις επιπτώσεις των πολιτικών στην καθημερινότητα των Σάμι».
Ωστόσο, το ενεργειακό πεδίο παραμένει δύσκολο. «Γίνονται έρευνες και καταγράφονται οι επιπτώσεις, αλλά το να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα είναι ακόμα μια μεγάλη πρόκληση».
Κι αυτό διότι, η ίδια θεωρεί πως το ενεργειακό λόμπι στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναιναι τόσο δυνατό, που οι επιπτώσεις στους Σάμι φαίνεται να μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα κι ας είναι στην πραγματικότητα κι αυτοί Ευρωπαίοι πολίτες.
Πόσο δύσκολο είναι για έναν Μεσόγειο να ζει στην Αρκτική;
Η ζωή στη βόρεια Ευρώπη δεν είναι εύκολη για κάποιον από τη Μεσόγειο. «Έχει τρεις μήνες πολική νύχτα. Είναι μαγευτικό, αλλά επηρεάζει τον οργανισμό σου, νιώθεις βαρύς, δεν μπορείς να σηκωθείς», περιέγραψε η ερευνήτρια.
Οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι μπορεί να φτάσουν τους 25°C, ένδειξη της κλιματικής αλλαγής, ενώ τον χειμώνα πέφτουν στους -20°C. «Πρέπει να προσαρμοστείς, ακόμα και στη διατροφή. Δεν υπάρχουν πολλά από όσα έχουμε συνηθίσει στη Μεσόγειο», σημείωσε η Έλενα Καββαθά.
Μέσα στις δυσκολίες, δεν λείπουν και τα αστεία περιστατικά. «Μια φορά το έλκηθρό μου ξέφυγε και έτρεχα να το πιάσω, γκρινιάζοντας ελληνικά! Οι Σάμι με κοιτούσαν και γελούσαν, τους φάνηκε πολύ διασκεδαστικό», ανέφερε.
Μια άλλη εμπειρία, ωστόσο, της έκοψε την ανάσα. «Ήμουν στα Σβάλμπαρντ και ξαφνικά εμφανίστηκε μια πολική αρκούδα. Πάγωσα, πανικοβλήθηκα, έφυγα όπως-όπως και κατάλαβα ότι δεν είμαι κατάλληλη για να προστατεύσω κανέναν από πολικές αρκούδες!», τόνισε.
Η Έλενα Καββαθά κλείνει τη συζήτηση με ένα σημαντικό μήνυμα: «Η Αρκτική δεν είναι κάτι μακρινό. Ό,τι συμβαίνει εκεί, ειδικά λόγω της κλιματικής αλλαγής, σιγά σιγά θα έρθει και στην υπόλοιπη Ευρώπη».
