Με μία μακροσκελή ανάλυση το περιοδικό Politico επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία όπου Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου, δεν πέρασαν το 50% και θα αναμετρηθούν ξανά, οι δυο τους αυτή τη φορά στον δεύτερο γύρο στις 28 Μαΐου.
Με την καταμέτρηση να πλησιάζει σχεδόν στο 100%, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο της Τουρκίας ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι ο Ερντογάν κέρδισε το 49,4% των ψήφων ενώ ο Κιλιτσντάρογλου είχε εξασφαλίσει το 44,96%, απογοητεύοντας με το ποσοστό του μιας και οι δημοσκοπήσεις όλο το προηγούμενο διάστημα του έδιναν προβάδισμα.
Με την προοπτική ενός δεύτερου γύρου η προσοχή πέφτει πλέον στο πού θα δώσει την ψήφο του το 5% που ψήφισε τον Σινάν Ογάν – έναν εθνικιστή πρώην βουλευτή-. Ο ίδιος στυλιζάρει τον εαυτό του ως δυνητικό παράγοντα – και το εθνικιστικό κίνημα είχε μια δυνατή βραδιά σε όλους τους τόνους. Ωστόσο, ο Ογάν τηρεί σκληρή στάση απέναντι στα κουρδικά κόμματα, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη διαμόρφωση μιας συμφωνίας με τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος βασίζεται στην υποστήριξη του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, το οποίο είναι πολύ ισχυρό στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας.
Ακραιφνής εθνικιστής, ο Σινάν Ογάν κατήλθε στις εκλογές ως επικεφαλής της εθνικιστικής Προγονικής Συμμαχίας (ΑΤΑ), παρόλο που στο παρελθόν υπήρξε μέλος του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) του Μπαχτσελί, χωρίς να αποστεί ποτέ τις ξενοφοβικές και ακροδεξιές του θέσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, εκτιμάται ότι ο Σινάν Ογκάν βρίσκεται εγγύτερα ιδεολογικά στην «Λαϊκή Συμμαχία» υπό τον Ερντογάν, πολύ περισσότερο όταν ο τελευταίος αναδείχθηκε σε νικητή του πρώτου γύρου, διαθέτοντας στο εξής την πρωτοβουλία των κινήσεων. Κρατώντας προσώρας κλειστά τα χαρτιά του, ο Ογάν σχολίασε με «χρησμούς» το εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, ζητώντας -σε κάθε περίπτωση- να εξελιχθεί ομαλά η διαδικασία της καταμέτρησης, ιδίως των ψήφων των αποδήμων, από το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο.
Μήνυμα Ογκάν ενόψει β’ γύρου: Κανένα παζάρι
Εν τω μεταξύ δημοσίευμα που τον ήθελε να στηρίζει τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία αν σπάσει τους δεσμούς του με το HDP (κόμμα που υποστηρίζεται από τους Κούρδους και την Αριστερά) διέψευσε με δηλώσεις του ο Σινάν Ογκάν, ο οποίος έθεσε παράλληλα τις προϋποθέσεις εκείνες που θα του επιτρέψουν να αποφασίσει ποιον θα υποστηρίξει τελικά.
Τη θέση του Ογκάν (συγκέντρωσε ποσοστό 5,20%) περί στήριξης στον Κιλιτσντάρογλου, αν τηρηθεί μια συγκεκριμένη οδηγία, είχε αποκαλύψει το περιοδικό «Der Spiegel», ωστόσο ο επικεφαλής της εθνικιστικής Προγονικής Συμμαχίας (ΑΤΑ) ξεκαθάρισε με ανάρτησή του στο Twitter: «Όχι, Der Spiegel, στη συνέντευξη που σας έδωσα δεν είπαμε κάτι διαφορετικό από τους γενικούς όρους που δώσαμε στον τουρκικό Τύπο. Πού το βρήκατε αυτό;».
Sinan Ogan in an exclusive interview with @derspiegel after the election: „I ll only support Kilicdaroglu if the HDP is excluded from the political system.“ pic.twitter.com/YJajRhldGt
— Maximilian Popp (@Maximilian_Popp) May 14, 2023
Αναφορικά με τη στάση που θα κρατήσει στον β’ γύρο, ο Ογκάν είπε πως «θα διαβουλευτούμε με τα πολιτικά κόμματα που απαρτίζουν τη Συμμαχία ΑΤΑ, τους εκπροσώπους τους που μας ψήφισαν και όσους υπέγραψαν και τελικά θα πάρουμε μια απόφαση».
«Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εάν οι εκλογές φτάσουν στον δεύτερο γύρο, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να έχουμε ένα ευεργετικό αποτέλεσμα για το έθνος και τη χώρα μας» συνέχισε.
«Η στάση μας από την αρχή ήταν συγκεκριμένη, αυτές τις τελευταίες ημέρες, όμως, μας εμφάνισαν σαν να πρόκειται να μπούμε σε παζάρι. Αυτό που είπαμε ήταν ξεκάθαρο, έχουμε όρους όπως οι επιστροφές των αιτούντων άσυλο, η απαλλαγή από τις ανοησίες των επιτοκίων και του πληθωρισμού που είναι μια από τις αιτίες της οικονομικής κρίσης. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις δεν μπορούμε να περάσουμε το δεύτερο στάδιο. Επιπλέον, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, ιδίως της FETO, του PKK και της Χεζμπολάχ, είναι μια από τις προτεραιότητές μας» πρόσθεσε ο Ογκάν.
Ο βετεράνος Ερντογάν και η κουζίνα του Κιλιτσντάρογλου
Όπως σημειώνει το Politico, βετεράνος στην προεκλογική εκστρατεία, «ο μεγαλοπρεπής Ερντογάν εμφανίστηκε στο μπαλκόνι των κεντρικών γραφείων του κόμματός του AKΡ στην Άγκυρα τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας με ένα μικρόφωνο τραγουδώντας στο πλήθος “Σας αγαπάμε τόσο πολύ” μιλώντας για “γιορτή της δημοκρατίας”».
Κοροϊδεύοντας τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος είχε γυρίσει τις διαφημίσεις της προεκλογικής του εκστρατείας στην ταπεινή του κουζίνα, είπε: «Κάποιοι είναι στην κουζίνα, εμείς είμαστε στο μπαλκόνι».
Οι πανηγυρισμοί του Τούρκου προέδρου:
Cumhurbaşkanı Erdoğan, balkon konuşması öncesi 'Duyanlara Duymayanlara' şarkısına eşlik etti. pic.twitter.com/YaG1awH3Qi
— gdh (@gundemedairhs) May 14, 2023
Ένας εμφανώς θυμωμένος Κιλιτσντάρογλου, το κόμμα του οποίου κατηγόρησε το στρατόπεδο του Ερντογάν για εκτεταμένες εκλογικές ατασθαλίες κατά τη διάρκεια της νύχτας, αντεπιτέθηκε: «Παρά τις συκοφαντίες και τις προσβολές του, ο Ερντογάν δεν μπόρεσε να πάρει το αποτέλεσμα που περίμενε. Οι εκλογές δεν μπορούν να κερδηθούν στο μπαλκόνι». «Θα κερδίσουμε σίγουρα τις εκλογές στον δεύτερο γύρο… Ο Ερντογάν δεν κέρδισε την ψήφο εμπιστοσύνης που περίμενε… Τις επόμενες 15 ημέρες θα αγωνιστούμε για τα δικαιώματα, τους νόμους και τη δικαιοσύνη σε αυτή τη χώρα», είπε ο ρεπουμπλικανός υποψήφιος.
Πώς έκανε την ανατροπή ο Ερντογάν
Άτομα κάθε ηλικίας, από πολίτες με προβλήματα υγείας μέχρι και υπερήλικες, κατάφεραν να βρουν το δρόμο προς τις κάλπες, με τον μηχανισμό του κυβερνώντος κόμματος να ξεπερνά τον εαυτό του αναφορικά με τα επίπεδα συσπείρωσης του ΑΚΡ.
Genel Başkanımız ve Cumhurbaşkanımız @RTErdogan: Seçimlerde en yakın rakibimize şimdiden 2 milyon 600 bin civarında fark attık. pic.twitter.com/8FbvOJBIld
— AK Parti (@Akparti) May 14, 2023
Πέραν της όποιας κινητοποίησης, προβάδισμα στον Τούρκο Πρόεδρο φέρεται να έδωσε και το «βαθύ κράτος», δηλαδή η πάγια και στέρεη απήχηση που έχει οικοδομήσει σε ένα μέρος του εκλογικού σώματος, το οποίο αποτελεί την αδιαμφισβήτητη κομματική του βάση, η οποία οικοδομήθηκε μέσα από πελατειακά δίκτυα και προνόμια την τελευταία εικοσαετία. Αυτό το φάσμα περιλαμβάνει από ανώτατους δικαστικούς (εξού και οι αιχμές της αντιπολίτευσης προς τα μέλη του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου), δημοσίους υπαλλήλους κυρίως στην κορυφή της γραφειοκρατικής ιεραρχίας, ιδιοκτήτες ΜΜΕ στη γειτονική χώρα, αλλά και επιχειρηματίες με κρατικές αναθέσεις, πλάι σε εκατομμύρια αμόρφωτων και φτωχών σουνιτικής καταγωγής Τούρκων πολιτών, από την Ανατολία.
Genel Başkanımız ve Cumhurbaşkanımız @RTErdogan: Türkiye milli iradenin üstünlüğüne olan bağlılığıyla, vatandaşlarının siyasi tercihinde özgürlüğüyle dünyanın önde gelen demokrasileri arasında yer aldığını bir kez daha ispatlamıştır. pic.twitter.com/DcsNGZMsAk
— AK Parti (@Akparti) May 14, 2023
Ακόμη, μάλιστα, πιο σημαντική καθιστά την πρώτη νίκη του Ερντογάν το γεγονός ότι έχασε τις 10 επαρχίες της Νοτιοανατολικής Τουρκίας που επλήγησαν από το δίδυμο, φονικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου, παραδοσιακά προπύργια του κόμματός του και παρότι αυτά επέλεξαν τον πολιτικό του αντίπαλο, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εντούτοις ο τελευταίος δεν κατάφερε να κερδίσει το πλεονέκτημα στην κάλπη, μπροστά στον Ερντογάν. Σημειωτέον ότι την εκλογική βάση του Ερντογάν, αλλά και ένα τμήμα της τουρκικής κοινωνίας πέραν του ΑΚΡ δελέασαν οι σαρωτικές παροχές του Τούρκου Προέδρου το τελευταίο χρονικό διάστημα, ξεκινώντας από τα φθηνά δάνεια και καταλήγοντας στην γρήγορη συνταξιοδότηση.
Το καλό εκλογικό αποτέλεσμα διαμόρφωσε ακόμη η απήχηση του Τούρκου Προέδρου στην ομογένεια, καθώς Τούρκοι πολίτες σε μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γαλλία και η Γερμανία ψήφισαν σαρωτικά Ερντογάν, ωθώντας τον να δηλώσει χθες πως η παράταξή του και ο ίδιος θα είναι μπροστά στον πρώτο γύρο, χωρίς να αποκλείει να στεφθεί νικητής, μόλις ενσωματωθεί μεγαλύτερο ποσοστό της ψήφου των αποδήμων, επιτρέποντας στον Τούρκο Πρόεδρο να ελπίζει για την επικράτησή του από τον πρώτο γύρο. «Είμαστε πολύ μπροστά» ανέφερε, άλλωστε , ο κ. Ερντογάν, σχολιάζοντας τα εκλογικά αποτελέσματα, μαζί με το πρωτοφανές ποσοστό συμμετοχής 30 κομμάτων σε 200.000 κάλπες σε όλη τη χώρα.
Στην μεγάλη εκλογική εικόνα, χωρίς τον αέρα του φαβορί θα κινηθεί προς το δεύτερο γύρο ο επικεφαλής της ενωμένης αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος φαίνεται να προσβλέπει σε μια ελεγχόμενη -και μικρή- διαφορά από τον Τούρκο Πρόεδρο. Στο επιτελείο Κιλιτσντάρογλου, η ροή των αποτελεσμάτων ανοίγει ένα κάποιο παράθυρο αισιοδοξίας, καθώς βαίνει σταδιακά αυξανόμενη η εκλογική απήχησή του, σε αντίθεση με τα όποια αποτελέσματα για τον Πρόεδρο Ερντογάν, τα οποία μειωνόταν στα τελευταία μέτρα της καταμέτρησης.
Προς το δεύτερο γύρο
Βαρύνοντα ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος αναμένεται να διαδραματίσουν και οι πρώτες εντυπώσεις, δίνοντας την αίσθηση του νικητή στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ταυτόχρονα της αμηχανίας στους κόλπους της αντιπολίτευσης, η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες ενωμένη σε ένα συμμαχικό σχήμα έξι κομμάτων, υπό τον Κεμάλ Κιλιτσντσάρογλου.
Ο ηγέτης της ενωμένης αντιπολίτευσης και επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος ήρθε δεύτερος σε μια εκλογική αναμέτρηση που για πολύ μεγάλο μέρος του διεθνούς Τύπου τον ήθελε ως απόλυτο φαβορί, χωρίς, ωστόσο, να καταφέρει να κάνει την ανατροπή, τουλάχιστον στην πρώτη φάση της πιο «ιστορικής προεδρικής εκλογής», σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές.
Στοχεύοντας στην μέγιστη δυνατή συσπείρωση στο δεύτερο γύρο, ο 74χρονος Κιλιτσντάρογλου επενδύει στο αφήγημα της μικρής διαφοράς από τον Τούρκο Πρόεδρο, τον οποίο κατηγόρησε ότι μπλόκαρε την ενσωμάτωση από τα κατά τόπους εκλογικά κέντρα μέσω ενστάσεων, αλλά ο ίδιος απέφυγε να σχολιάσει αυτό καθ’ εαυτό το εκλογικό αποτέλεσμα. Ούτε δήλωσε νικητής μετά το πέρας σχεδόν του συνόλου της ενσωμάτωσης, αλλά έσπευσε να υπογραμμίσει πως σε 300 εκλογικά τμήματα στην Άγκυρα και 783 στην Κωνσταντινούπολη οι αντιπρόσωποι του Ερντογάν δεν επιτρέπουν την επισημοποίηση και κατά συνέπεια την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων. Στον αντίποδα, οι αιχμές από πλευράς των εκπροσώπων των κομμάτων που μετέχουν στην «Λαϊκή Συμμαχία» αποσκοπούν, καθώς φαίνεται, στην καλλιέργεια κλίματος «ισοπαλίας» ενόψει της επαναληπτικής αναμέτρησης, η οποία θα εξελιχθεί στις 28 Μάϊου.
Με «σημαία» την μικρή διαφορά, το στρατόπεδο Κιλιτσντάρογλου θα επιχειρήσει να διατηρήσει την υψηλή συσπείρωση στην εκλογική του βάση ενόψει του δεύτερου γύρου, ο οποίος θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό, εκτός από τις ψήφους του Ογάν, στο αποτέλεσμα της κάλπης των Τούρκων πολιτών που ψήφισαν στο εξωτερικό. Στα θετικά της μεγάλης εκλογικής εικόνας για την αντιπολίτευση εντάσσονται η άνετη επικράτησή της στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Άγκυρα, Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη, ποντάροντας στην αντεπίθεση μέσα από τις μεγαλουπόλεις.
Στον αντίποδα, η πλευρά Ερντογάν αναμένεται να επιδιώξει την παγίωση της πρωτοκαθεδρίας που αποκόμισε στον πρώτο γύρο, επιχειρώντας ανοίγματα προς ορισμένες πλευρές του εκλογικού σώματος, έχοντας, σε κάθε περίπτωση, βασίσει το προβάδισμα της πρώτης φάσης της εκλογικής κούρσας σε συμπαγείς κοινωνικές ομάδες.
Οι συμμαχίες
Με αυτά τα δεδομένα, τις επόμενες ώρες αναμένεται να κριθεί αφενός το εάν και κατά πόσο θα επαληθευθεί η αποστροφή του Τούρκου Προέδρου ότι θα λάβει ποσοστό άνω το 50%, μόλις καταμετρηθούν και ψήφοι του εξωτερικού ή θα αναγκαστεί να αναζητήσει συμμάχους, ώστε να παγιώσει το προβάδισμα που απέκτησε στις κάλπες, χθες. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα φανεί αν θα επιδιώξει να έρθει σε συμφωνία με τον Σινάν Ογάν, που σημειώνει ποσοστό 5,24% ή θα επιχειρήσει πιο εντυπωσιακά ανοίγματα, όπως για παράδειγμα το εκλογικό φλέρτ με την Μεράλ Ακσενέρ, το κόμμα της οποίας συγκέντρωσε ποσοστό 9,84%, τερματίζοντας τέταρτη πίσω από το ΜΗΡ του Μπαχτσελί, το οποίο διασώθηκε με ποσοστό 10,06%. Πλην της πρωτιάς στην προεδρική κούρσα, το ΑΚΡ τερμάτισε πρώτο στις κοινοβουλευτικές εκλογές, συγκεντρώνοντας ποσοστό 35,40% και μαζί με το ποσοστό Μπαχτσελί, την πλειοψηφία στη Βουλή.
