Από την Αμερική έως την Ινδία και από τη Νορβηγία έως και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη ιδιαιτέρως στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ η στροφή στην πυρηνική ενέργεια είναι κάτι παραπάνω από εμφανής.
Ο Τραμπ και η πυρηνική ενέργεια
Άλλωστε και στην πρώτη του θητεία ως πρόεδρος, ο Τραμπ είχε προωθήσει πολιτικές υπέρ της πυρηνικής ενέργειας και παρείχε δισεκατομμύρια σε δάνεια για την κατασκευή του εργοστασίου Vogtle στη Τζόρτζια και το αποτυχημένο έργο ηλεκτροπαραγωγής στο Αϊντάχο με την τεχνολογία των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (Small Modular Reactor – SMR) της Nuscale Power.
Σε κάθε περίπτωση, σε πρόσφατη προεκλογική ομιλία του, είχε αναφέρει ότι θα φέρει “προηγμένους μικρούς αρθρωτούς πυρηνικούς αντιδραστήρες”, τους οποίους θεωρεί ότι έχουν πλεονεκτήματα έναντι των μεγαλύτερων πυρηνικών σταθμών, επικαλούμενος “υπέρβαση κόστους”.
Οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες
Το εάν η επιρροή Τραμπ στον πυρηνικό τομέα θα είναι ισχυρή ή περιορισμένη σε διεθνές επίπεδο μένει να φανεί καθώς η δυναμική τού τομέα – ακόμη και με τη σθεναρή στήριξη της φιλοπυρηνικής κυβέρνησης των ΗΠΑ – δείχνει μια σχετική αποδυνάμωση όχι μόνο λόγω των σοβαρών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ενέχει η δραστηριότητα, άλλα κυρίως λόγω του τεράστιου επενδυτικού κόστους.
Σύμφωνα με μελέτη για τους SMR στην Ελλάδα του καθηγητή στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) κ. Παντελή Μπίσκα, που είχε παρουσιάσει προσφάτως, στο 28ο Εθνικό Συνέδριο «Ενέργεια και Ανάπτυξη 2024» το επενδυτικό κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό και κυμαίνεται από 1,9 έως 3,9 δισ. ευρώ, δηλαδή από 5.500 ευρώ έως 11.600 ευρώ ανά κιλοβάτ (kW).
Τα deals επιχειρηματικών κολοσσών στην πυρηνική ενέργεια
Σε κάθε περίπτωση, οι συζητήσεις και οι διεργασίες σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο έχουν πάρει φωτιά το τελευταίο διάστημα. Μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Alphabet, η Microsoft και η Amazon στρέφονται προς την πυρηνική ενέργεια. Την περασμένη Τρίτη, η Norsk Kjernekraft υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με την εταιρεία ανάπτυξης πυρηνικών αντιδραστήρων X-energy για να διερευνήσει, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων στη Νορβηγία.
Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης την DL Energy και την DL E&C, από τον όμιλο DL της Νότιας Κορέας, ο οποίος είχε υπογράψει τον περασμένο Αύγουστο συμφωνία συνεργασίας με τη Norsk Kjernekraft. Μερίδιο στην X-energy απέκτησε προσφάτως ο τεχνολογικός γίγαντας Amazon, με στόχο την ανάπτυξη έως και 5 GW μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων στις ΗΠΑ έως το 2039.
Την προηγούμενη Δευτέρα κοινή έκθεση της NRG-Pallas και της TNO καταλήγει ότι οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενεργειακή μετάβαση της Ολλανδίας, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει χώρος για εγκατάσταση περισσότερων από 13 SMR έως το 2050.
Διερεύνηση για SMR στα ελληνικά νησιά
Την ίδια ημέρα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας σε δύο εκδηλώσεις – μία του Bloomberg και μία του GenAI Summit – έβαλε και την Ελλάδα στο «κάδρο» της πυρηνικής ενέργειας, παρότι η χώρα μας, όπως είπε, δεν έχει καμία εμπλοκή με το θέμα. «Δεν έχουμε υπόβαθρο πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα, αλλά σίγουρα θα μας ενδιέφερε να ακολουθήσουμε αυτή την τεχνολογία και να δούμε πού μπορεί να μας οδηγήσει. Έχουμε νησιά, για παράδειγμα, που χρειάζονται αποκεντρωμένα συστήματα. Δεν είναι απαραίτητο ότι όλα αυτά θα είναι πάντα ή μπορούν να είναι διασυνδεδεμένα (σ.σ. με το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας)», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η πυρηνική ενέργεια θα αποτελέσει μέρος του ενεργειακού μείγματος, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για μια πράσινη τεχνολογία. «Το να αποκλείουμε μια τεχνολογία απλώς και μόνο επειδή υπάρχουν άλλες πτυχές που δεν μας αρέσουν, δεν μου φαίνεται ότι είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε», τόνισε. Όπως είπε « έχω υποστηρίξει ότι όταν μιλάμε για τη μείωση των εκπομπών ρύπων πρέπει να είμαστε τεχνολογικά αγνωστικιστές, επομένως, δεν θα πρέπει να λέμε “αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε απαραίτητα”».
Αναφέρθηκε μάλιστα και στις μεγάλες επενδύσεις στη συγκεκριμένη τεχνολογία που πιθανόν σε πέντε χρόνια θα είναι γνωστά πολύ περισσότερα. «Δεν θέλω να βάλουμε όλα τα αυγά μας σε ένα καλάθι και να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει μια άλλη τεχνολογία που θα έχει αναπτυχθεί», τόνισε, επισημαίνοντας ότι οι εξελίξεις με τους SMR τον ενδιαφέρουν πολύ.
Στήριξη των πυρηνικών στην COP29
Και οι εξελίξεις «τρέχουν». Η διεθνής συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP29) στο Μπακού που ολοκληρώνεται σήμερα σηματοδότησε τη διαρκή στήριξη στην πυρηνική ενέργεια, ενισχύοντας τον ρόλο της ως ακρογωνιαίο λίθο των παγκόσμιων προσπαθειών απαλλαγής από τον άνθρακα. Με βάση την περυσινή COP-28 που είχε διεξαχθεί στο Ντουμπάι, η COP-29 πρόβαλε τη δέσμευση 31 χωρών να τριπλασιάσουν την πυρηνική ισχύ τους έως το 2050, όπως και τον κεντρικό ρόλο της πυρηνικής ενέργειας για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Από την COP29 στο Μπακού, η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μπόνι Τζένκινς και ο υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας Χερμάν Χαλουστσένκο ανακοίνωσαν, μεταξύ άλλων, την κατασκευή πιλοτικής μονάδας στην Ουκρανία για την επίδειξη παραγωγής καθαρού υδρογόνου και αμμωνίας χρησιμοποιώντας τεχνολογία μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων. Το έργο πραγματοποιείται από πολυεθνική κοινοπραξία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα από την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Ουκρανία και τις ΗΠΑ. Επίσης, η Ουκρανία εξετάζει την καταλληλότητα τοποθεσιών στο Τσερνομπίλ για μελλοντική κατασκευή SMR.
Οι μεγάλοι κατασκευαστές «πυρηνικών τσέπης»
Λίγες ημέρες πριν, στις 15 Νοεμβρίου η Laurentis Energy Partners του Καναδά υπέγραψε συμφωνία με την Orlen Synthos Green Energy για την υποστήριξη της προετοιμασίας ανάπτυξης του μικρού αρθρωτού αντιδραστήρα BWRX-300 της GE Hitachi Nuclear Energy στην Πολωνία. Παράλληλα, στη Βρετανία τέσσερις εταιρείες προκρίθηκαν στη διαδικασία επιλογής μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR): η GE Hitachi, η Holtec, η Rolls-Royce SMR και η Westinghouse.
Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου ενόψει της υποβολής των τελικών προσφορών, με την τελική απόφαση από τη Great British Nuclear να αναμένεται πλέον να ληφθεί την «άνοιξη» του επόμενου έτους (Μάρτιο με Μάιο). Στόχος είναι, αφού ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός, εκδοθούν οι ρυθμιστικές, περιβαλλοντικές και ειδικές άδειες χωροθέτησης και συναφθεί σύμβαση προμήθειας εξοπλισμού, η τελική επενδυτική απόφαση να ληφθεί το 2029 για την εγκατάσταση πολλαπλών SMR.
Οι κίνδυνοι
Σε κάθε περίπτωση, όπως ανέφερε ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής κ. Θανάσης Γεράνιος σε πρόσφατο άρθρο του στο «Βήμα της Κυριακής», είναι επικίνδυνο ένα καθαρά κοινωνικό θέμα όπως αυτό της πυρηνικής ενέργειας με διάσπαρτα πυρηνικά ατυχήματα, σοβαρότερα αυτό του Τσερνόμπιλ και της Φουκουσίμα, με αδυναμία μόνιμων λύσεων των πυρηνικών αποβλήτων που παράγουν οι σταθμοί κατά τη λειτουργία τους και των αποβλήτων των ιδίων όταν πρέπει να διαλυθούν λόγω γήρατος, να αντιμετωπίζεται τόσο πρόχειρα και να υποστηρίζεται ώστε να βαπτίζεται πράσινη ενέργεια.
Και προσθέτει: «Αν θέλουμε τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να αντικαταστήσουμε όλες τις παραλλαγές των αντιδραστήρων σχάσης με αυτές της σύντηξης. Αυτοί οι αντιδραστήρες δεν έχουν τα χαρακτηριστικά των αντιδραστήρων σχάσης, δηλαδή, η πρώτη ύλη είναι απεριόριστη (δευτέριο), δεν παράγονται πυρηνικά απόβλητα και δεν προκαλούνται πυρηνικά ατυχήματα. Βρίσκονται όμως στο στάδιο της δοκιμής και η εφαρμογή τους προβλέπεται μετά από μία δεκαετία. Μια ρεαλιστική χρήση, ιδιαίτερα για τη χώρα μας, είναι η χρήση ήπιων μορφών ενέργειας που μπορούν σύντομα στο μέλλον να αντικαταστήσουν τις συμβατικές μορφές της».
