Τα άτομα με ψυχοπάθεια δυσκολεύονται ή αδυνατούν ακόμα να δείξουν ενσυναίσθηση και να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους, σύμφωνα με νέα μελέτη του Matthias Burghart, ερευνητή του Γερμανικού Ινστιτούτου Max Planck στο Φράιμπουργκ, που αποδίδει τα ως άνω στην αλεξιθυμία τους, γνωστή και ως συναισθηματική τύφλωση.
Ο όρος «αλεξιθυμία» προέρχεται από το στερητικό α-(έλλειψη), λέξις (λόγια), θυμός-θυμικό (διάθεση-συναίσθημα) και περιγράφει την αδυναμία ενός ατόμου να αναγνωρίσει και να περιγράψει τα συναισθήματα του ίδιου ή και των άλλων. Τα άτομα με αλεξιθυμία συνηθίζουν να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματά τους ως καθαρά σωματικές αισθήσεις, όπως π.χ. η συναισθηματική ένταση να εκλαμβάνεται ως απλή σωματική δυσφορία ή πόνος.
Προηγούμενες έρευνες έχουν συνδέσει την αλεξιθυμία με προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Όπως όμως εξηγεί ο Burghart, μιλώντας για την έρευνά του που δημοσιεύεται στο PLOS ONE:
«Η έρευνα στην κλινική ψυχολογία δείχνει ότι η ικανότητα σωστής αναγνώρισης και κατανόησης των δικών μας συναισθημάτων είναι απαραίτητη για την υγιή λειτουργία άλλων συναισθηματικών δεξιοτήτων, όπως η ενσυναίσθηση και η ρύθμιση των συναισθημάτων. Για εμάς ως επιστήμονες, αυτό εγείρει το ερώτημα: σχετίζεται η ψυχοπάθεια με την αλεξιθυμία και, εάν ναι, θα μπορούσε αυτή η σχέση (τουλάχιστον εν μέρει) να εξηγήσει τα πολλά άλλα συναισθηματικά ελλείμματα που παρατηρούνται συχνά στην ψυχοπάθεια;».
Σκληρότητα και καμία αναστολή
Ο Burghart, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Max Planck για τη Μελέτη του Εγκλήματος, της Ασφάλειας και του Δικαίου στο Φράιμπουργκ, μαζί με συναδέλφους του από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας, επιχείρησαν να απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα μελετώντας δύο διαφορετικές ομάδες: μια ομάδα ελέγχου από τυχαία επιλεγμένα άτομα από τον γενικό πληθυσμό (315 άτομα) που δήλωσαν συμμετοχή μαθαίνοντας για την έρευνα από φυλλάδια και διαφημίσεις στα social media, και μια ομάδα 50 εσωτερικών ασθενών σε ψυχιατρική κλινική.
Οι ασθενείς προέρχονταν από τέσσερις διαφορετικές πτέρυγες της κλινικής, με κοινό σημείο ότι είχαν εισαχθεί στην ιατροδικαστική ψυχιατρική κλινική αφότου διέπραξαν εγκλήματα υπό συνθήκες όπως η ελαττωμένη ποινική ευθύνη ή εξάρτηση από τα ναρκωτικά.
Και οι δύο ομάδες ολοκλήρωσαν τα παρακάτω ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά στην ψυχολογική έρευνα:
- το Triarchic Psychopathy Measure (TriPM) για την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών ψυχοπάθειας,
- το Saarbrücken Personality Questionnaire για τη μέτρηση της ενσυναίσθησης,
- την Κλίμακα Αλεξιθυμίας του Τορόντο-20 για την αξιολόγηση της αλεξιθυμίας,
- το Emotion Regulation Questionnaire (ERQ) για την αξιολόγηση των στρατηγικών ρύθμισης των συναισθημάτων.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι για δείγμα ασθενών ιατροδικαστικής ψυχιατρικής παρουσίασε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα τόλμης, σκληρότητας και έλλειψης αναστολών σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Αυτά τα χαρακτηριστικά θεωρούνται τυπικά χαρακτηριστικά ψυχοπάθειας. Το αποτέλεσμα αυτό ευθυγραμμίζεται με ευρήματα προηγούμενων μελετών και υποδεικνύει ότι η αναλογία ατόμων με συμπτώματα ψυχοπάθειας είναι μεγαλύτερη στους ψυχιατρικούς ασθενείς εγκληματολογικού χαρακτήρα απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό.
Νέα θεραπευτική προσέγγιση
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η διαπίστωση ότι τα άτομα με έντονα χαρακτηριστικά ψυχοπάθειας τείνουν να δυσκολεύονται περισσότερο να αναγνωρίσουν και να περιγράψουν τα συναισθήματά τους -πάσχουν, δηλαδή, από αλεξιθυμία- με συνέπεια την απουσία ενσυναίσθησης και προβληματική ρύθμιση των συναισθημάτων τους, υποδεικνύει ότι τα θεραπευτικά μέτρα για τη βελτίωση της συναισθηματικής επίγνωσης θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα για άτομα με ψυχοπαθητικές προσωπικότητες.
«Εάν αυτοί οι άνθρωποι καταφέρουν να αναγνωρίσουν και να περιγράψουν τα συναισθήματά τους, η ενσυναίσθηση και η ικανότητά τους να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους μπορεί επίσης να βελτιωθούν» σχολίασε ο Burghart. Ιδανικά, αυτή η θεραπευτική προσέγγιση θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής σε εγκληματίες.
