Κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει τη δύναμη που έχουν οι μυρωδιές. Αρκεί μια αστραπιαία οσμή για να μας ταξιδέψει σε μια ανάμνηση του παρελθόντος. Μπορεί να είναι η αλμύρα της θάλασσας που θυμίζει στους ανθρώπους τα παιδικά τους χρόνια και τα καλοκαίρια στο χωριό. Ή η μυρωδιά φρεσκοψημένων μπισκότων, που έχει ταυτιστεί με το σπίτι της γιαγιάς. Το σίγουρο είναι ένα: Οι μυρωδιές έχουν την τάση να «ξυπνούν» τον εγκέφαλο, διεγείροντας τη λειτουργία του.
Θα μπορούσε, όμως, αυτή η διαπιστωμένη σχέση μεταξύ όσφρησης και εγκεφαλικής λειτουργίας να αξιοποιηθεί στη δημιουργία θεραπειών της γνωστικής έκπτωσης; Ναι, απαντά μια ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της California-Irvine, που ανακάλυψε ότι μια μορφή αρωματοθεραπείας μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη βελτίωση της μνήμης των ηλικιωμένων ατόμων. Η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Neuroscience.
Αυτό που ουσιαστικά έκαναν οι ερευνητές είναι να αξιοποιήσουν τη γνώριμη σχέση μεταξύ όσφρησης και εγκεφάλου στη δημιουργία μιας απλής, μη επεμβατικής τεχνικής για την ενίσχυση της μνήμης, αλλά και την πρόληψη από την άνοια.
Στη μελέτη, που διεξήχθη από το UCI Center for the Neurobiology of Learning & Memory, πήραν μέρος άνδρες και γυναίκες ηλικίας 60 – 85 ετών, που δεν παρουσίαζαν εξασθένηση μνήμης. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, την ομάδα ελέγχου και την ομάδα δοκιμής. Κάθε άτομο της ομάδας δοκιμής έλαβε ένα δοχείο και επτά αμπούλες, καθεμιά από τις οποίες περιείχε ένα διαφορετικό φυσικό έλαιο. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα ελέγχου, από την άλλη, έλαβαν μόνο μικρές ποσότητες ελαίων. Στη συνέχεια, ζητήθηκε στους ηλικιωμένους να τοποθετούν στο δοχείο μια διαφορετική αμπούλα κάθε βράδυ, πριν πάνε για ύπνο. Οι συσκευές λειτουργούσαν για δύο ώρες, όσο οι συμμετέχοντες κοιμούνταν.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, δείχνοντας ότι όσοι κοιμούνταν με τα αρωματικά έλαια παρουσίασαν 226% ενίσχυση της γνωστικής τους απόδοσης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από τη χρήση ενός λέξεων που χρησιμοποιείται συνήθως για την αξιολόγηση της μνήμης. Οι απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου αποκάλυψαν καλύτερη ακεραιότητα στην αριστερή αγκιστροειδή δεσμίδα, μια οδό του εγκεφάλου που συνδέει τον έσω κροταφικό λοβό με τον προμετωπιαίο φλοιό λήψης αποφάσεων και τείνει να γίνεται λιγότερο εύρωστη με το πέρασμα του χρόνου. Οι συμμετέχοντες σε αυτή την ομάδα ανέφεραν επίσης ότι κοιμούνταν καλύτερα.
Προγενέστερη έρευνα είχε διαπιστώσει ότι η έκθεση ατόμων με μέτρια άνοια σε έως και 40 διαφορετικές μυρωδιές 2 φορές την ημέρα για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο ενίσχυσε τη μνήμη και τις γλωσσικές τους δεξιότητες, μείωσε την κατάθλιψη και βελτίωσε τις ικανότητες όσφρησης. Η νέα μελέτη, ωστόσο, απλοποίησε τη μέθοδο της αρωματοθεραπείας, παρέχοντας μια πιο εύκολη, αλλά εξίσου αποτελεσματική λύση.
Είναι πλέον ευρέως γνωστό ότι η απώλεια της ικανότητας όσφρησης μπορεί να προβλέψει την εμφάνιση σχεδόν 70 νευρολογικών και ψυχιατρικών ασθενειών, μεταξύ των οποίων τη νόσο Αλτσχάιμερ, τη νόσο Πάρκινσον, τη σχιζοφρένεια και άλλα. Το τελευταίο διάστημα, επιπλέον, προκύπτουν στοιχεία που υποδηλώνουν μια σχέση μεταξύ της απώλειας οσμής λόγω λοίμωξης από την COVID-19 και της επακόλουθης γνωστικής έκπτωσης.
«Στην ηλικία των 60 ετών, η όσφρηση και η γνωστική λειτουργία αρχίζουν σταδιακά να μειώνονται», λέει ο Michael Leon, καθηγητής νευροβιολογίας και συμπεριφοράς. «Η όσφρηση έχει το προνόμιο να συνδέεται άμεσα με τα κυκλώματα μνήμης του εγκεφάλου. Όλοι ξέρουν πόσο ισχυρά είναι τα αρώματα στο να προκαλούν αναμνήσεις, ακόμη και από πολύ παλιά. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις αλλαγές στην όραση ή την ακοή, που αντιμετωπίζονται με γυαλιά και ακουστικά βαρηκοΐας αντίστοιχα, δεν υπάρχουν καθιερωμένες παρεμβάσεις για την απώλεια όσφρησης», συμπληρώνει ο συνεργάτης ερευνητής Michael Yassa, επικεφαλής του James L. McGaugh στο Neurobiology of Learning & Memory.
Επόμενος στόχος των ερευνητών είναι να μελετήσουν τον αντίκτυπο της αρωματοθεραπείας σε άτομα με διαγνωσμένη γνωστική απώλεια, ενώ ευελπιστούν ότι τα παρόντα ευρήματα θα λειτουργήσουν ως θεμέλια μελετών για τη δημιουργία θεραπειών που σχετίζονται με την όσφρηση και θα στοχεύουν στην αντιμετώπιση της εξασθένησης της μνήμης.
