Τα αρχαιότερα δείγματα μεδουσών, οι οποίες ζούσαν στους ωκεανούς της Γης πριν από 505 εκατομμύρια χρόνια, ανακαλύφθηκαν ψηλά στα Βραχώδη Όρη του Καναδά. Οι ερευνητές βρήκαν 182 απολιθώματα εγκλωβισμένα μέσα στο πέτρωμα της φημισμένης περιοχής απολιθωμάτων Σχιστόλιθος Burgess.
Τα απολιθώματα ανήκουν σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος μέδουσας, που ονομάστηκε Burgessomedusa phasmiformis, το οποίο δείχνει πόσο εξελιγμένα ήταν ήδη αυτά τα πλάσματα πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Τα εξαιρετικά καλοδιατηρημένα απολιθώματα αποτελούν ένα αξιοσημείωτο εύρημα, δεδομένου ότι τα ζελατινοειδή ζώα αποτελούνται κατά 95% από νερό. Οι μέδουσες έχουν μήκος περίπου 20 εκατοστά.
Μια μελέτη που περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα δημοσιεύθηκε την περασμένη Τρίτη στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B.
Οι μέδουσες είναι σκυφόζωα, ή ζώα με σώμα σε σχήμα σκύφου, ένα είδος αρχαίοελληνικής κούπας. Τα σκυφόζωα, τα κοράλλια και οι θαλάσσιες ανεμώνες ανήκουν σε μια μεγαλύτερη ομάδα που ονομάζεται κνιδόζωα, μια από τις παλαιότερες ομάδες ζώων που υπάρχουν στον πλανήτη.
Τα κνιδόζωα μπορούν να έχουν διαφορετικές μορφές σώματος στο πλαίσιο του κύκλου ζωής τους, συμπεριλαμβανομένου του πολύποδα, ο οποίος έχει σχήμα βάζου και συνήθως είναι προσκολλημένος σε κάτι όπως ο βυθός. Τα σκυφόζωα ξεκινούν ως πολύποδες και είναι ικανά να πάρουν μορφή μέδουσας κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους.
Το πλήθος των απολιθωμάτων Burgessomedusa phasmiformis στην περιοχή έδειξε ότι οι μεγάλες μέδουσες σε σχήμα καμπάνας εξελίχθηκαν πριν από περισσότερα από 500 εκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με τον συν-συγγραφέα της μελέτης Joe Moysiuk, υποψήφιο διδάκτορα οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ο οποίος εργάζεται στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο.
«Αν και οι μέδουσες και οι συγγενείς τους θεωρούνται ότι είναι μία από τις πρώτες ομάδες ζώων που έχουν εξελιχθεί, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν στο αρχείο απολιθωμάτων της Καμβρίου περιόδου. Αυτή η ανακάλυψη δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι κολυμπούσαν εκείνη την εποχή».
Θησαυρός σπάνιων απολιθωμάτων
Ενώ έχουν βρεθεί απολιθωμένοι πολύποδες που χρονολογούνται πριν από 560 εκατομμύρια χρόνια, ήταν πιο δύσκολο για τους ερευνητές να εντοπίσουν την προέλευση των μεδουσών που κολυμπούν ελεύθερα.
Πολλά από τα απολιθώματα συλλέχθηκαν αρχικά στον Σχιστόλιθο Burgess τις δεκαετίες του 1980 και 1990 κατά τη διάρκεια ανασκαφών που διεξήχθησαν υπό τον Desmond Collins, πρώην επιμελητή παλαιοντολογίας ασπόνδυλων στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο. Αλλά χρειάστηκε χρόνος για την ταξινόμηση και τη μελέτη όλων των μεμονωμένων δειγμάτων.
Ο Σχιστόλιθος Burgess ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1909 από τον Charles D. Walcott, γραμματέα του Ινστιτούτου Smithsonian στην Ουάσιγκτον. Η περιοχή ηλικίας 508 εκατομμυρίων ετών είναι ένα χρυσωρυχείο καλά διατηρημένων απολιθωμάτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των ασπόνδυλων ζώων. Εκτός από διατηρημένα οστά, η περιοχή περιλαμβάνει απίστευτα λεπτομερή αποτυπώματα και περιγράμματα των μαλακών ιστών και της εσωτερικής ανατομίας των πιο ευαίσθητων θαλάσσιων πλασμάτων, κάτι που είναι σπάνιο στα απολιθώματα.
Η περιοχή είναι τόσο καλά διατηρημένη επειδή μια υποβρύχια κατολίσθηση από λεπτή λάσπη παγίδευσε γρήγορα μια μεγάλη ομάδα ζώων, αναδεικνύοντας την ποικιλομορφία της ζωής στους ωκεανούς της Γης εκείνη την εποχή. Αυτά τα δείγματα περιλαμβάνουν πλάσματα που έχουν πλέον εξαφανιστεί και δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές μορφές ζωής στη Γη. Τα ζώα ακινητοποιήθηκαν ανάμεσα σε στρώματα λάσπης, που απολιθώθηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Θηρευτές με 90 πλοκάμια
Τα απολιθώματα των Burgessomedusa phasmiformis εκτίθενται τώρα στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο, ως μέρος της συλλογής Σχιστόλιθος Burgess.
Όσο περισσότερο μελετούν οι ερευνητές τα απολιθώματα από τον Σχιστόλιθο Burgess, τόσο πιο πολύπλοκη γίνεται η αρχαία τροφική αλυσίδα. Αρχικά, οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα μεγάλα αρθρόποδα που κολυμπούν, όπως η Anomalocaris (είδος γιγάντιας γαρίδας) που συναντάται σε ένα από τα ίδια απολιθώματα βράχων που συντηρούν την Burgessomedusa, ήταν τα κύρια αρπακτικά.
Αλλά η Burgessomedusa, με τα 90 πλοκάμια που μπορούσαν να αρπάξουν τη λεία της, μπορεί να ήταν επίσης ένας τρομερός θαλάσσιος θηρευτής.
«Η εύρεση τέτοιων απίστευτα ευαίσθητων ζώων που διατηρούνται σε στρώματα βράχων στην κορυφή αυτών των βουνών είναι μια θαυμαστή ανακάλυψη. Η Burgessomedusa ενισχύει την πολυπλοκότητα των τροφικών πλεγμάτων της Καμβρίου, και όπως και η Anomalocaris που ζούσε στο ίδιο περιβάλλον, αυτές οι μέδουσες ήταν αποτελεσματικοί θηρευτές των θαλασσών», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Jean-Bernard Caron, επιμελητής παλαιοντολογίας ασπόνδυλων στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο. «Αυτό προσθέτει άλλη μια αξιοσημείωτη γενεαλογική γραμμή ζώων που έχει διατηρήσει ο Σχιστόλιθος Burgess και η οποία καταγράφει την εξέλιξη της ζωής στη Γη».
