Χάρη σε νέες τεχνολογίες γενετικής μηχανικής, η παλιά ιδέα της ξενομεταμόσχευσης, δηλαδή της μεταμόσχευσης οργάνων από ζώα όπως οι χοίροι, δείχνει πλέον έτοιμη να περάσει στη φάση των κλινικών δοκιμών.
Η τελευταία επιτυχία ήρθε από το Γενικό Νοσοκομείου Μασαχουσέτης, όπου ένας 62χρονος ασθενής έλαβε μόσχευμα νεφρού από γενετικά τροποποιημένους χοίρο.
Η ανακοίνωση ήρθε λίγες ημέρες μετά την πειραματική μεταμόσχευση ήπατος χοίρου σε έναν εγκεφαλικά νεκρό άνδρα στην Κίνα.
Είχαν προηγηθεί πέρυσι δύο μεταμοσχεύσεις καρδιάς χοίρου σε ασθενείς, οι οποίοι επέζησαν μόνο μερικές εβδομάδες, δημιούργησαν όμως την ελπίδα ότι η μέθοδος μπορεί να τελειοποιηθεί και να εφαρμοστεί σε ευρύτερη κλίμακα.
Γενετικές παρεμβάσεις
Σε κάθε περίπτωση, κλειδί για την επιτυχία των ξενομεταμοσχεύσεων είναι η γενετική τροποποίηση των ζώων ώστε να μην προκαλείται απόρριψη και να παράγονται απαραίτητες ανθρώπινες πρωτεΐνες.
Όλες οι επεμβάσεις ξενομεταμόσχευσης που έχουν πραγματοποιηθεί ως σήμερα αφορούσαν ασθενείς τελικού σταδίου για τους οποίους δεν υπήρχαν άλλες λύσεις.
Τώρα, όμως, η αμερικανική εταιρεία eGenesis βρίσκεται σε επαφές με την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για έναρξη κλινικών δοκιμών που αφορούν μοσχεύματα νεφρών και καρδιάς.
Ο μεγαλύτερος δυνητικός κίνδυνος που απασχολεί την εταιρεία και την FDA είναι η ενδεχόμενη ενεργοποίηση ιών που κρύβονται σε λανθάνουσα κατάσταση στο γονιδίωμα των ζώων. Η ενεργοποίηση ενός τέτοιου «ενδογενούς ιού» των χοίρων πιστεύεται ότι έπαιξε ρόλο στην απόρριψη του μοσχεύματος σε έναν από δύο ασθενείς που υποβλήθηκαν πέρυσι σε ξενομεταμόσχευση καρδιάς στο Νοκοσομείο του Μέριλαντ.
Έκτοτε όμως έχει σημειωθεί πρόοδος. Ο χοίρος από τον οποίο προήλθε το πρώτο μόσχευμα νεφρού υποβλήθηκε από την eGenesis σε αριθμό-ρεκόρ 69 γενετικών παρεμβάσεων, όχι μόνο για να εξασφαλιστεί συμβατότητα αλλά και να μειωθεί ο κίνδυνος λοιμώξεων από ενδογενείς ιούς. Μέχρι στιγμής, ο λήπτης του μοσχεύματος δεν έχει εμφανίσει τέτοια προβλήματα.
Γέφυρα ζωής
Πριν πραγματοποιηθεί εξάλλου η επέμβαση, η ξενομεταμόσχευση νεφρού είχε δοκιμαστεί σε αρκετούς εγκεφαλικά νεκρούς ασθενείς.
Η ίδια προσέγγιση εφαρμόστηκε φέτος για την πρώτη, πειραματική μεταμόσχευση ήπατος από χοίρο, η οποία έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα, όπως ανακοίνωσε το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Πολεμικής Αεροπορίας στο Σιάν της Κίνας. Σε αυτή την περίπτωση, το μόσχευμα προήλθε από γουρούνια της κινεζικής εταιρείας Clonorgan Biotechnology, από τα οποία είχαν αφαιρεθεί τρία γονίδια χοίρου και είχαν προστεθεί τρία ανθρώπινα.
Παρόλα αυτά, οι γιατροί που πραγματοποίησαν την επέμβαση διευκρίνισαν ότι το μόσχευμα χοίρου θα μπορεί μεν να επιτελεί μια βασική λειτουργία του ήπατος, την απομάκρυνση τοξινών από το αίμα, δεν μπορεί όμως να παράγει μια σειρά απαραίτητων πρωτεϊνών του ανθρώπινου ήπατος.
Για τον λόγο αυτό οι κινέζοι ερευνητές προορίζουν τις ξενομεταμοσχεύσεις ως προσωρινή μόνο λύση μέχρι την εύρεση ανθρώπινου μοσχεύματος, ή μέχρι να μπορέσει να αναγεννηθεί μόνο του το ήπαρ από σοβαρές βλάβες. Μια τέτοια λύση «γέφυρας» θα μπορούσε να σώσει χιλιάδες ασθενείς που σήμερα πεθαίνουν περιμένοντας για συμβατό μόσχευμα.
Στις ΗΠΑ, η eGenesis προγραμματίζεται σε δοκιμές γέφυρας στις οποίες το ήπαρ χοίρου θα συνδέεται εξωσωματικά με τους ασθενείς μέσω σωλήνων.
