Ιδιαίτερο σχολιασμό είχε προκαλέσει το 2018 η επιλογή του τότε πρίγκιπα Καρόλου, να πιεί τον κρύο καφέ του, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, χωρίς καλαμάκι, διότι όπως είχε πει, δε χρησιμοποιεί πλαστικά.
Σήμερα πλέον και στη χώρα μας έχουν εγκαταλειφθεί τα πλαστικά καλαμάκια κι έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από τα φιλοπεριβαλλοντικά χάρτινα καλαμάκια. Ωστόσο, τα ευρήματα πρόσφατων επιστημονικών μελετών, μας “δείχνουν το δρόμο του Καρόλου” ή στην περίπτωση που απαραιτήτως θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε καλαμάκι, μάλλον η καλύτερη λύση είναι το … μονορούφι!
Βάσει των προαναφερθέντων μελετών, που έχουν δημοσιευτεί σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, τα καλαμάκια βρέθηκε να περιέχουν PFAS σε μεγάλο ποσοστό των δειγμάτων. Αυτά μπορούν κατά την επαφή τους με υγρά, να απελευθερώσουν τις ενώσεις αυτές στο ρόφημά μας και στη συνέχεια να γίνει απευθείας κατάποση τους και έκθεση του ανθρώπινου οργανισμού σε ενώσεις που συσσωρεύονται. Όταν αυτή η συνήθεια είναι καθημερινή, τότε η έκθεση στις ενώσεις αυτές είναι μακροχρόνια και είναι πολύ πιθανό να έχει επιβλαβείς συνέπειες σε αρκετά μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Χημείας του ΑΠΘ και Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών, Ιωάννης Κατσογιάννης, εξήγησε στο Creta24.gr σε τι αναφέρεται ο όρος αιώνια χημικά. “Πρόκειται για μια κατηγορία ανθρωπογενών χημικών ενώσεων, οι οποίες αναφέρονται με τη σύντομη ονομασία PFAS. Τα PFAS είναι χημικές ενώσεις, οι οποίες έχουν ως χαρακτηριστικό το δεσμό άνθρακα με φθόριο. Ο δεσμός αυτός είναι πολύ ισχυρός και δίνει στα προϊόντα αυτά επιθυμητές ιδιότητες για τη βιομηχανία. Αυτές οι ιδιότητες είναι χρήσιμες στην παραγωγή εκατοντάδων βιομηχανικών και καταναλωτικών προϊόντων όπως χαλιά, περιτυλίγματα χαρτιού τροφίμων, επιστρώσεις μαγειρικών σκευών, ενδύματα, ταπετσαρίες, χαλιά και άλλα. Εξαιτίας όμως του χημικού δεσμού άνθρακα-φθορίου, οι ουσίες αυτές δε διασπώνται εύκολα στο περιβάλλον και συνεπώς βιοσυσσωρεύονται. Γι’ αυτό το λόγο αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως τα αιώνια χημικά (forever chemicals). Τα PFAS έχουν χρησιμοποιηθεί στη βιομηχανία από τη δεκαετία του 1940 και είχαν ήδη ανιχνευθεί στο ανθρώπινο αίμα από τη δεκαετία του 1970.”
Αίσθηση προκαλεί η επισήμανση του κ. Κατσογιάννη, ότι αν αύριο απαγορευτεί η χρήση “αιώνιων χημικών”, θα τα ανιχνεύουμε για 2 γενιές ακόμη, μέχρι οι συγκεντρώσεις τους να μειωθούν σε τέτοιο βαθμό, που να μην είναι μετρήσιμες πλέον.
Ως προς τις επιπτώσεις της χρήσης, επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει συσχετίσεις μεταξύ της έκθεσης σε συγκεκριμένα PFAS και ποικίλων επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία, όπως πρόκληση καρκίνου νεφρών και όρχεων, χαμηλό βάρος γέννησης, νόσος του θυρεοειδούς, μειωμένη ποιότητα σπέρματος, μείωση μεταβολισμού και άλλες ασθένειες. “Για το λόγο αυτό προτείνω ανεπιφύλακτα, να αποφεύγουμε όπου μπορούμε, τη χρήση ρυπασμένων με PFAS αντικειμένων, ιδιαίτερα όταν αυτά εμπλέκονται στη διατροφή μας. Μετά τα αποτελέσματα των τελευταίων ερευνών, στις οποίες αναφέρεται ότι και τα πλαστικά καλαμάκια περιέχουν PFAS, η πρόταση μου είναι να αποφεύγεται η χρήση τους, όπου αυτό είναι εφικτό.”
Μάλιστα, ο κ. Κατσογιάννης αναφέρθηκε στο θέμα της ανίχνευσης PFAS σε διάφορα περιβαλλοντικά δείγματα, σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση, στο συνέδριο του ΟΗΕ για το νερό, που έγινε στις 22-24 Μαρτίου 2023 στη Νέα Υόρκη.
