Του Κώστα Α. Μπογδανίδη
Όταν το 1976 είχε εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ ο Τζίμι Κάρτερ είχαν ακουστεί καμπάνες να παίζουν χαρμόσυνα στην Κύπρο και την Ελλάδα. Πίστευε ο κόσμος, τότε, ότι ο δημοκρατικός ηγέτης του πιο ισχυρού κράτους στον πλανήτη που διαδεχόταν τους Νίξον και Φορντ, θα άλλαζε τα δεδομένα στην περιοχή μας και θα έπαιρνε τελικά το μαστίγιο για να διώξει τους Τούρκους που είχαν καταλάβει σχεδόν τη μισή Κύπρο. Ανάλογες προσδοκίες είχαν και σε άλλα μέρη του κόσμου, που είχαν αγανακτήσει με την πολιτική του Κίσσινγκερ που στην πραγματικότητα έκανε κουμάντο τους προέδρους του. Προφανώς παρόμοιες ελπίδες είχαν και οι ίδιοι οι Αμερικάνοι που ψήφισαν τον Κάρτερ για πρόεδρο.
Ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος πάντως, αν και χειρίστηκε με σχετική επιτυχία τεράστιες κρίσεις, οικονομικής φύσεως και διπλωματικών εμπλοκών όπως η ομηρία στο Ιράν, έμεινε στην ιστορία ως άχρωμος και άοσμος πρόεδρος που στο τέλος έχασε κατά κράτος από τον πολλά βαρύ ηθοποιό Ρόναλντ Ρέιγκαν.
Από την εκλογή και θητεία του Κάρτερ τόσο εμείς στον ελλαδικό χώρο όσο και σε άλλα σημεία στον πλανήτη, αλλά και οι ίδιοι οι ψηφοφόροι στις ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι… δεν αλλάζουν και πολλά στην αμερικάνικη πολιτική με την αλλαγή ενός προέδρου. Το βαθύ κράτος που έχει δομές και ασφαλιστικές δικλείδες, με σταθερούς παράγοντες και εξουσίες δεν αφήνει πολλά περιθώρια στον εκάστοτε πρόεδρο να κινηθεί, να αλλάξει και να ανατρέψει τα δεδομένα. Το status quo της στρατηγικής των ΗΠΑ δεν χάνει τη δυναμική του ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές εκτός κι αν συμβεί ένα σοβαρό και απρόοπτο γεγονός. Οι Αμερικάνοι δεν ήθελαν να μπουν καν το 1940-1941 στον Πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων κατά του Χίτλερ και του Άξονα. Και δεν θα έμπαιναν εάν δεν είχαν κάνει οι Ιάπωνες το τραγικό λάθος να τους χτυπήσουν στο Περλ Χάρμπορ.
Τίποτα , λοιπόν, δεν αλλάζει στις ΗΠΑ και τον κόσμο όλο με την αλλαγή ενός προέδρου. Μερικοί περιφερειακοί πόλεμοι, κάτι… γενοκτονίες αραιά και που, πωλήσεις όπλων, λεφτά, λεφτά, λεφτά… Το ξέρουμε, το έχουμε καταλάβει. Εκτός κι αν ο πρόεδρος αυτός είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Που δεν είναι ένας ακόμη πρόεδρος. Δεν είναι απλώς ένας άλλος πρόεδρος. Είναι η πρόδηλη εκπροσώπηση της μετάλλαξης της Αμερικής. Ο Τραμπ ή καλύτερα ο τραμπισμός συνδέεται ακριβώς με αυτή την αλλαγή που έχει επέλθει στο πιο ισχυρό κράτος της γης και γι’ αυτό είναι κρίσιμη η συγκυρία της ανάληψης της ηγεσίας από τον 47ο πρόεδρό τους. Ο Τραμπ προέκυψε ως αποτέλεσμα των τεράστιων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών αλλαγών που έγιναν στην Αμερική τις τελευταίες δεκαετίες και κάποιοι, όπως οι δημοκρατικοί, δεν πήραν χαμπάρι. Δεν το λέμε εμείς, το λένε πια και οι ίδιοι. Θυμάμαι ακόμη τη ραδιοφωνική συζήτηση που είχα το 2016 με σημαντικό ελληνοαμερικάνο επιχειρηματία, που μας έλεγε πως «δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στο εκατομμύριο να κερδίσει» σε εκείνες τις εκλογές ο Τραμπ που η πιο σπουδαία ατάκα που είχε πει είναι ότι «το ωραίο σ’ εμένα είναι ότι είμαι πολύ πλούσιος.»! Όχι μόνο κέρδισε, αλλά κυριάρχησε κατά κράτος και δεν θα έχανε τις επόμενες εκλογές εάν δεν προέκυπτε η πανδημία και οι αστείοι χειρισμοί του. Μάλιστα έλεγαν όλοι ότι… απαλλαχθήκαμε από αυτόν και ευτυχώς. Και μεσολάβησαν θυμίζω οι επιθέσεις στο Καπιτώλιο, στην καρδιά της δημοκρατίας που έχουν οικοδομήσει η ΗΠΑ. Τέλειωσε αυτός, έλεγαν οι πάντες. Από την στιγμή μάλιστα που είχε και τόσες κατηγορίες να αντιμετωπίσει.
Αλλά αυτοί οι πάντες ανάμεσα τους κι εμείς, είχαμε χάσει το πιο σημαντικό, την ουσία. Το ξαναλέμε. Δεν ήταν ο Τραμπ, αλλά ο τραμπισμός. Η Αμερική είχε πια μεταλλαχθεί και επιζητούσε αυτό το μοντέλο. Όχι μόνο γύρισε , αλλά το έκανε θριαμβευτικά κατατροπώνοντας τους πάντες. Και αισθάνθηκε τόσο ισχυρός πια που πριν καν αναλάβει έχει προκαλέσει κρίσεις. Από τον Καναδά και την Γροιλανδία, μέχρι το Μεξικό και διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχει ήδη…τσακωθεί με τις μισές χώρες του πλανήτη. Εκτός από τη δυναμική ρητορεία που έχει αναπτύξει για την εξωτερική πολιτική, τους μετανάστες, το περιβάλλον, τους δασμούς κλπ δύο χαρακτηριστικά κυριαρχούν σε αυτή τη νέα ηγεσία: Το ένα είναι έχει πλέον οπαδούς σε όλο τον κόσμο (της Ελλάδας συμπεριλαμβανόμενης) κάτι που δεν υπήρχε ίσως με κανένα άλλο πρόεδρο των ΗΠΑ. Ο… τραμπισμός που λέγαμε. Το δεύτερο είναι πως τώρα έχει συγκεντρώσει δίπλα του μια δύναμη πυρός πρωτοφανή και δυσεξήγητη. Έχουν συσπειρωθεί γύρω από τον Τραμπ ετερόκλητες δυνάμεις που τους ενώνει ένα πράγμα: ο πλούτος. Από τον Μπέζος μέχρι τον Μασκ και από τον Ζούκεργμπερκ μέχρι τον Μπιλ Γκέιτς, εσχάτως. Τι θέλουν όλοι αυτοί οι δισεκατομμυριούχοι δίπλα του -οι οποίοι διεκδικούν και ρόλους όχι απλώς τον στηρίζουν!- και δεν μας το λένε; Ο δε Μασκ έχει ξεπεράσει τα όρια και μοιάζει να θέλει να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη.
Όλα αυτά βλέπουμε και ανησυχούμε για το που πάει ο κόσμος πια. Η αλλαγή ηγεσίας στην Αμερική μοιάζει, για πρώτη φορά, ως κάτι νέο, σοβαρό και συνάμα επικίνδυνο για τη δημοκρατία και την ισορροπία στον πλανήτη μας.
Θα φτάσουμε άραγε στο σημείο να… αναζητήσουμε ένα πρόεδρο σαν τον Κάρτερ ή τον μικρό Μπους; Δεν γνωρίζει ακόμη κανείς, αλλά είναι βέβαιο πως θα είναι μεγάλη ανακούφιση εάν πούμε στο τέλος της ημέρας για τον Τραμπ πως (ευτυχώς) έδινεν όρος και έτεκεν μυν.