Τη γνωστή… χειμερία ανάπαυλα διανύει αυτό το διάστημα ο ελληνικός τουρισμός, σε αντίθεση με τις ανταγωνίστριες τουριστικά χώρες, οι οποίες μετά την πανδημία αρχίζουν να προσελκύουν και πάλι σημαντικό αριθμό επισκεπτών και τους χειμερινούς μήνες.
Με το 2022 να έχει αφήσει ήδη το ισχυρό στίγμα του στην ελληνική τουριστική σκηνή, οι εμπλεκόμενοι στον τουρισμό έχουν ριχτεί στη μάχη για τη σεζόν του 2023. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών ξενοδοχείων έχει κλείσει από τα μέσα Νοεμβρίου, και το προσωπικό τους θα συντηρείται έως και τον Μάρτιο με επιδόματα ανεργίας!
Είναι χαρακτηριστικό ότι από το σύνολο των περίπου 10.000 ξενοδοχείων της χώρας, ανοιχτά παραμένουν μόλις 2.000 (το 20%), εκ των οποίων 500 μονάδες (οι μεγαλύτερες) βρίσκονται στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας και άλλα περίπου 1.500 μικρότερα ξενοδοχεία στην περιφέρεια και τους ορεινούς όγκους.
Εποχικότητα
Ο ελληνικός τουρισμός φέτος «έκλεισε» λίγο αργότερα σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, ωστόσο τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι το πρόβλημα της εποχικότητάς του παραμένει υπαρκτό, γεγονός που δεν επιτρέπει τη μαζική άφιξη τουριστών κατά τους χειμερινούς μήνες, με εξαίρεση τους city breaks προορισμούς, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα προγράμματα των μεγάλων tour operators (TUI, Der Touristik, κ.λπ.), που δείχνουν τις ταξιδιωτικές τάσεις για τον χειμώνα 2022-2023, η Ελλάδα… δεν υπάρχει. Ετσι, οι τουρίστες της Ευρώπης παίρνουν το αεροπλάνο για τα χειμερινά τουριστικά θέρετρα άλλων ανταγωνιστριών χωρών.
Οπως εξηγούν αρμόδιοι παράγοντες του τουρισμού, αυτό που γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες οι αγορές του εξωτερικού είναι ότι το ελληνικό μοντέλο «ήλιος και θάλασσα» μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες μαζικής φιλοξενίας από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ευρωπαίοι τουρίστες για τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου να αναζητούν άλλους προορισμούς για τα ταξίδια τους. Φέτος τις τρεις πρώτες θέσεις των προτιμήσεών τους κερδίζουν οι Κανάριοι Νήσοι της Ισπανίας, η Αίγυπτος και η Τουρκία, ενώ στις δέκα πρώτες θέσεις εμφανίζονται η Τυνησία, το Μαρόκο και η Σενεγάλη!
Διεκδίκηση
Λόγω και των προβλημάτων στο ενεργειακό μέτωπο, κυρίως η Ισπανία και η Τουρκία, με τις δελεαστικές τιμές των ξενοδοχείων τους, μπήκαν δυνατά στο παιχνίδι της διεκδίκησης των περισσότερων «ενεργειακών τουριστών», ενώ και η Αίγυπτος εκτιμάται ότι θα αντλήσει ένα σημαντικό κομμάτι της πίτας του χειμερινού τουρισμού.
Ειδικότερα, η Τουρκία είναι περισσότερο ελκυστική λόγω και της επιδεινούμενης ισοτιμίας του εθνικού της νομίσματος έναντι του ευρώ, που κάνει τις υπηρεσίες των διακοπών φθηνότερες. «Αυτόν τον χειμώνα περιμένουμε περισσότερους τουρίστες από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια» δήλωσε πρόσφατα ο Τζεμ Πολάτογλου, εκπρόσωπος της Ενωσης Τουριστικών Πρακτόρων της Τουρκίας. Οι ευρωπαίοι τουρίστες και κυρίως συνταξιούχοι από την Αγγλία, την Ολλανδία και τη Γερμανία προτιμούν τις διακοπές μεγάλης διάρκειας στην Τουρκία τους χειμερινούς μήνες, λόγω της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου.
Απευθυνόμενος σε συνταξιούχους από τη Βόρεια Ευρώπη, που επιθυμούν «να περάσουν τον χειμώνα σε ευχάριστο μεσογειακό περιβάλλον, εξοικονομώντας παράλληλα και έξοδα θέρμανσης», ο ταξιδιωτικός οργανισμός FTI εφαρμόζει το πρόγραμμα «Longstay», το οποίο περιλαμβάνει διαμονή 90 ημερών σε ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων στην Τουρκία έναντι 880 ευρώ τον μήνα, με την πτήση από και προς τη Γερμανία να περιλαμβάνεται στη συνολική τιμή. Ακόμη πιο οικονομικό γίνεται το ίδιο πρόγραμμα στην Τυνησία, καθώς δεν ξεπερνά τα 600 ευρώ τον μήνα.
Ο χειμερινός τουρισμός, όπως αναφέρουν τουριστικοί παράγοντες, χωρίζεται σε τρεις κύριες κατηγορίες: Ηλιος, σκι, τουρισμός πόλεων. Μια ματιά στα φετινά στοιχεία – προσθέτουν – αποκαλύπτει τη μεγάλη ζήτηση που έχουν τα ταξίδια του χειμώνα λόγω και του πολύμηνου εγκλεισμού που έφερε η πανδημία. Μάλιστα, η χειμερινή ζήτηση έχει επιστρέψει στα προ της πανδημίας επίπεδα. Οι βρετανικές αεροπορικές εταιρείες, ανταποκρινόμενες σε αυτά τα δεδομένα, αύξησαν τα δρομολόγια από το Ηνωμένο Βασίλειο προς Τενερίφη, Λανθαρότε, Φουερτεβεντούρα, Αττάλεια και Νταλαμάν, προσφέροντας ποικιλία χειμερινών προορισμών για ήλιο, σκι και τουρισμό πόλεων.
Ποιοι ταξιδεύουν
Οι Ευρωπαίοι που ταξιδεύουν κατά τη χειμερινή περίοδο είναι πολλοί. Ανάμεσά τους συνταξιούχοι, αλλά και οικογένειες με παιδιά που ταξιδεύουν την περίοδο των σχολικών διακοπών. Επίσης, αρκετοί είναι και οι νέοι που επιλέγουν κυρίως προορισμούς πόλεων. Εκτιμάται ότι πάνω από το 40% των τουριστών του χειμώνα είναι επαναλαμβανόμενοι.
Η Ελλάδα, λένε εκπρόσωποι των ξενοδόχων και των τουριστικών πρακτόρων, δεν θα μπορούσε να έχει ξαφνικά μαζικό τουρισμό για σκι, όμως σίγουρα θα μπορούσε να προσελκύει τουρίστες που αναζητούν τον ήλιο, τη φύση και τον ήπιο καιρό.
Όλα κλειστά
Το οξύμωρο είναι ότι τα εκατομμύρια των τουριστών του καλοκαιριού φαίνεται να αγνοούν το γεγονός πως η Ελλάδα διαθέτει βουνά με όμορφα χωριά και χιονοδρομικά κέντρα, παρότι αυτά δεν είναι τα μόνα ζητούμενα για τους ταξιδιώτες του χειμώνα. Προφανώς, δύσκολα θα έρθει κάποιος γάλλος ή γερμανός τουρίστας για να κατέβει τις πίστες του Παρνασσού, όμως εύκολα θα πήγαινε σε κάποιο μικρό ή μεγάλο νησί του Νοτίου Αιγαίου, εάν γνώριζε ότι «θα τον περιμένουν».
Ακόμα όμως κι αν κάποιοι ξενοδόχοι έπειθαν έναν tour operator να φέρει αεροπλάνα με τουρίστες σε κάποιο νησί τον χειμώνα, το ερώτημα είναι τι θα έκαναν σε αυτό. Με κλειστά μπαρ, εστιατόρια και καφέ, χωρίς σταθερές πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, χωρίς τουριστικές υποδομές ψυχαγωγίας και άθλησης (π.χ. γήπεδα γκολφ), ο ταξιδιώτης μάλλον θα μετάνιωνε για την επιλογή του να ταξιδέψει χειμωνιάτικα στην Ελλάδα. Οσο αυτό δεν αλλάζει, τα ελληνικά νησιά θα ερημώνουν τους χειμώνες, με χιλιάδες εργαζομένους του τουρισμού να μένουν άνεργοι και ολόκληρες περιοχές να βυθίζονται σε οικονομική απραξία.
Συνδέσεις των Ιωαννίνων με το Ισραήλ
Μια νέα σελίδα για τον τουρισμό της Ηπείρου ανοίγουν οι απευθείας αεροπορικές συνδέσεις των Ιωαννίνων με το Ισραήλ, από την άνοιξη. Ο αριθμός των ισραηλινών τουριστών που επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ελλάδα πλησιάζει τις 700.000, ενώ υπάρχει η δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης του αριθμού αυτού. Ο ορεινός όγκος των Ιωαννίνων και ειδικότερα τα Ζαγοροχώρια είναι άλλη μια περιοχή της Ελλάδας, μαζί με τη Θεσσαλονίκη, το Πήλιο και την Κρήτη, που τα τελευταία 8 χρόνια δέχεται μεγάλο ρεύμα επισκεπτών από την ισραηλινή αγορά.
Οι δραστηριότητες που φέρνουν ταξιδιώτες
Με βάση μελέτες που διαθέτουν τόσο το υπουργείο Τουρισμού όσο και οι υπόλοιποι φορείς του κλάδου, ο χειμερινός τουρισμός θα μπορούσε να ενισχυθεί σημαντικά και σε διαρκή βάση μέσω διαφόρων μορφών τουριστικής δραστηριότητας. Οι κυριότερες από αυτές είναι:
Συνέδρια: Ο συνεδριακός τουρισμός θα μπορούσε να αποτελέσει μια μορφή μόνιμης τροφοδότησης του χειμερινού τουρισμού. Απαιτείται η προώθηση αυτού του είδους τουρισμού στις ευρύτερες περιοχές των αστικών κέντρων, καθώς και στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές με επαρκή συγκοινωνιακή σύνδεση. Επίσης, απαιτείται η δημιουργία εγκαταστάσεων συνεδριακού τουρισμού μικρότερης κλίμακας.
Αστικός τουρισμός: Ο αστικός τουρισμός (τουρισμός πόλεων – city breaks) αφορά κυρίως την προσέλκυση επισκεπτών στα μεγάλα αστικά κέντρα, με την προώθηση κυρίως δράσεων που αφορούν την ανάδειξη και αναβάθμιση των ιστορικών κέντρων, μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και λοιπών αξιόλογων στοιχείων του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Πολιτισμός: Για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού απαιτούνται δράσεις όπως η ιεραρχημένη αναβάθμιση και διασύνδεση του μουσειακού, μνημειακού, αρχαιολογικού και λαογραφικού κεφαλαίου της χώρας, η διατήρηση και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, η εξασφάλιση της προσβασιμότητας, της επισκεψιμότητας και οργάνωσης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων και η υποστήριξή τους με κατάλληλα έργα υποδομών.
Αθλητισμός: Για την ανάπτυξη του χειμερινού αθλητικού τουρισμού απαιτείται η αξιοποίηση των μεγάλων εγκαταστάσεων των μεγάλων αστικών κέντρων, η ενίσχυση των υφιστάμενων εξειδικεύσεων (όπως π.χ. οι κωπηλατικοί αγώνες στα Ιωάννινα) σε πόλεις που διαθέτουν υψηλών προδιαγραφών αθλητικές εγκαταστάσεις. Επιπλέον, απαιτείται η δημιουργία υποδομών μηχανοκίνητου αθλητισμού.
Το γκολφ: Απαιτείται η δημιουργία εγκαταστάσεων γκολφ σε ευρύτερες περιοχές των μεγάλων αστικών κέντρων που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς, όπως επίσης και η αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων γηπέδων γκολφ.
Χιονοδρομικά: Είναι απαραίτητος ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων καθώς και η συμπλήρωση, επέκταση και αναβάθμιση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών στα σημαντικότερα χιονοδρομικά κέντρα, αλλά και η ταυτόχρονη βελτίωση των υποδομών πρόσβασης.
Αθλητικές δραστηριότητες ορεινού χώρου: Αφορά την προώθηση δράσεων για την ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων του ορεινού χώρου. Τέτοιες δραστηριότητες είναι η ορειβασία, η αναρρίχηση, το canoe-kayak, rafting, ο αιωροπτερισμός και το αλεξίπτωτο πλαγιάς.
Ιαματικός τουρισμός: Προτείνεται η ιεραρχημένη αξιοποίηση των ιαματικών φυσικών πόρων με σκοπό την ανάπτυξη κέντρων θερμαλισμού με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Προτείνεται ακόμη η δημιουργία κέντρων θεραπευτικού τουρισμού με έμφαση στον συνδυασμό πρόληψης/θεραπείας – αποκατάστασης και αναψυχής.
Τουρισμός φύσης (οικοτουρισμός – αγροτουρισμός): Μπορεί να αναπτυχθεί στον ορεινό χώρο και σε ενδιαφέρουσες περιβαλλοντικά περιοχές, όπως σε περιοχές του Δικτύου Φύση (NATURA) 2000 και Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους (ΤΙΦΚ), σε δάση, καθώς και σε περιοχές του αγροτικού χώρου που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον τουρισμό.
Πλήγμα για όλη την Ευρώπη η απουσία των Κινέζων
Φρένο στις προσδοκίες για φετινή ενίσχυση των διεθνών τουριστικών αφίξεων από την Κίνα βάζουν προς το παρόν η επανεμφάνιση της πανδημίας στην ασιατική χώρα και η πολιτική της κινεζικής κυβέρνησης για μηδενική COVID.
Την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία καθυστερεί την ανάκαμψη του τουρισμού, οι πρόσφατες δυσμενείς εξελίξεις με την πανδημία στην Κίνα προβληματίζουν τις ευρωπαϊκές χώρες-προορισμούς των κινέζων ταξιδιωτών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η Ελλάδα.
Ενώ η Ευρώπη και η Ελλάδα ανέμεναν, μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων για τον κορωνοϊό , εκατοντάδες χιλιάδες αφίξεις Κινέζων τουριστών, η έξαρση εκ νέου της πανδημίας βάζει προσωρινά εμπόδια και μεταθέτει το ουσιαστικό τουριστικό άνοιγμα των αγορών.
Αυστηρή στάση απέναντι στον ιό
Οι ταξιδιώτες από την Κίνα αντιπροσώπευαν περίπου το ένα δέκατο των παγκόσμιων τουριστικών αναχωρήσεων στο παρελθόν, όμως τώρα εκτιμάται ότι τα σύνορα της χώρας θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό κλειστά, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 2023.
Την ίδια στιγμή, η ετήσια έκθεση του Economist Intelligence Unit (ΕΙU) εκτιμά ότι υπάρχει ακόμη και ο κίνδυνος να παραταθεί η πολιτική μηδενικής COVID, εάν η πανδημία συνεχίσει να αποτελεί απειλή. Ωστόσο, στην περίπτωση που όλα κυλήσουν χωρίς περαιτέρω εξάρσεις της πανδημίας, οι αρχές στην Κίνα θα υιοθετήσουν σταδιακά μια λιγότερο αυστηρή στάση απέναντι στον ιό, χαλαρώνοντας (αλλά όχι αίροντας) τα υποχρεωτικά μέτρα καραντίνας και τους ελέγχους στα εισερχόμενα ταξίδια.
Η μεγαλύτερη πηγή τουριστών
Εφόσον τελικά ισχύσει αυτό το σενάριο, αναμένεται ότι ο αριθμός των εξερχόμενων ταξιδιωτών από την Κίνα θα υπερδιπλασιαστεί το 2023, φθάνοντας σε περίπου 59 εκατομμύρια. Ομως, ακόμα κι αν συμβεί αυτό, ο αριθμός των κινέζων ταξιδιωτών θα είναι λίγο μεγαλύτερος από το ένα τρίτο του 2019, που είχε φτάσει στα 155 εκατομμύρια! Τη χρονιά αυτή πριν από την πανδημία η Κίνα ήταν η μεγαλύτερη πηγή τουριστών σε όλο τον κόσμο.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, οι εκτιμήσεις των ταξιδιωτικών πρακτόρων για το 2023 κάνουν λόγο για περίπου 60.000 αφίξεις ταξιδιωτών από την Κίνα, έναντι τουλάχιστον 190.000 το 2019, τελευταία χρονιά πριν από την πανδημία.
