Ένας από τους παράγοντες που εκτιμάται ότι συνετέλεσε στην απόφαση της πριγκίπισσας της Ουαλίας Κέιτ Μίντλετον να ανακοινώσει με βιντεοσκοπημένο μήνυμα τη διάγνωση καρκίνου ήταν το όργιο φημών και θεωριών συνωμοσίας που είχαν κατακλύσει το διαδίκτυο το προηγούμενο διάστημα.
Σύμφωνα με τα δεδομένα από το TikTok και το X/Twitter, οι αναρτήσεις που ανέφεραν πως η γυναίκα στο πλευρό του πρίγκιπα Γουίλιαμ στην αγροτική αγορά του Ουίνδσορ, όπως καταγράφηκε με το κινητό τηλέφωνο ενός πολίτη, ήταν σωσίας, διαβάστηκαν τουλάχιστον δεκάδες εκατομμύρια φορές.
Στο TikTok υπήρξε ανάρτηση με το συγκεκριμένο σύντομο βίντεο και με τη λεζάντα «Πιστεύετε ότι αυτή είναι η Κέιτ Μίντλετον;» το οποίο είδαν σε σύντομο διάστημα 3,5 εκατομμύρια χρήστες, με πολλά από τα σχεδόν 2.000 σχόλια να παρουσιάζουν ως δεδομένο ότι επρόκειτο για κάποια άλλη γυναίκα.
Στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης του διαδικτύου BrandMentions που επικαλέστηκε ο Guardian μετά από τον θόρυβο για την επεξεργασμένη φωτογραφία της πριγκίπισσας με τα παιδιά της, δείχνουν πως τα hashtag στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που παρέπεμπαν σε θεωρίες συνωμοσίας για το πού βρισκόταν η Κέιτ Μίντλετον είχαν τέτοια έκταση που είχαν φτάσει σε 400 εκατομμύρια χρήστες ανά τον κόσμο.
Τα hashtag αυτά απαντούσαν πιο συχνά στο Instagram και έπειτα στο TikTok. Στο δε Facebook υπήρχαν εκατομμύρια θεάσεις των hashtag #whereiskate (πού είναι η Κέιτ), #katebodydouble (σωσίας της Κέιτ) και #katemiddleton σε όλο τον κόσμο, με τις περισσότερες εξ αυτών να προέρχονται από παραπομπές μέσω δημοσιευμάτων του ινδικού περιοδικού India Today και στον ισπανόφωνο κόσμο μέσω της εφημερίδας Diario Libre της Δομινικανής Δημοκρατίας!
Η θεωρία περί θανάτου της Κέιτ Μίντλετον, την οποία δημιούργησε και άφησε να αιωρείται ένας λογαριασμός στο Instagram στις ΗΠΑ διαβάστηκε πάνω από 26 εκ. φορές στη συγκεκριμένα πλατφόρμα και στο TikTok μέσα σε λιγότερο από δέκα ημέρες.
Τη θεωρία αυτή ανέδειξε στη συνέχεια μια αγγλόφωνη εφημερίδα του Πακιστάν, με τον συντάκτη να χρησιμοποιεί ένα όνομα που εμφανίζεται ως συγγραφέας 50 άρθρων για τη βρετανική βασιλική οικογένεια το τελευταίο διάστημα, χωρίς όμως να υπάρχει άλλο αποτύπωμά του στο διαδίκτυο, δηλαδή ούτε λογαριασμός σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τον ισχυρισμό άρθρου του συγκεκριμένου συντάκτη περί θανάτου της Κέιτ Μίντλετον (ή του βασιλιά Καρόλου) αναπαρήγαγε ειδησεογραφικός λογαριασμός του Χ που έχει λάβει το μπλε τικ γνησιότητας από την πλατφόρμα.
Μιλώντας στους Times, η καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ Κάρεν Ντάγκλας σχολίασε πως η απουσία της Κέιτ Μίντλετον από τη δημόσια θέα ήταν μία «τέλεια συνθήκη» για να ανθίσουν θεωρίες συνωμοσίας: «Ένα πολύ διάσημο πρόσωπο μοιάζει να αγνοείται και ο κόσμος θέλει να ξέρει γιατί. Θέλουν να ξέρουν την αλήθεια και δεν αισθάνονται καλά να μένουν στο σκοτάδι».
Ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ Ντάνιελ Τζόλεϊ συμπλήρωσε μιλώντας στον Guardian ότι αυτές οι θεωρίες συνωμοσίας είναι δημοφιλείς γιατί περιέχουν και το στοιχείο της «διασκέδασης». Όπως εξήγησε, «είναι σαν να βρίσκεσαι στον κινηματογράφο, αυτό το στοιχείο του ντετέκτιβ, ‘είναι αλήθεια ή δεν είναι;´ – αυτό είναι κάπως συναρπαστικό».
Από τους πρώτους που κατέθεσαν στις κοινωνικές πλατφόρμες τη θεωρία περί σωσία της Κέιτ Μίντλετον στην αγορά του Ουίνδσορ ήταν ο Ματ Γουάλας, Αμερικανός «συνωμοσιολόγος» που μεταξύ άλλων έχει υποστηρίξει στο παρελθόν πως η Τέιλορ Σουίφτ και ο Τζορτζ Σόρος έχουν θέσει σε λειτουργία μία συνωμοσία περί προώθησης της παγκοσμιοποίησης με αρχηγείο μουσείο της Γλασκόβης…
Τη θεωρία του ανέπτυξε αρχικά στον ιστότοπο Rumble, μια πλατφόρμα ανάρτησης βίντεο που είναι πολύ δημοφιλής μεταξύ ακροδεξιών οργανώσεων. Η παραπομπή στο βίντεο αυτό που ανήρτησε στο X είχε σχεδόν 10 εκατομμύρια θεάσεις.
Πατώντας σε αυτόν τον αρχικό ισχυρισμό ένας άλλος χρήστης του Χ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, κατονομάζοντας τη «σωσία» ως τη Χάιντι Έιγκαν, γνωστή για την ομοιότητά της με την πριγκίπισσα της Ουαλίας. Η κα Έιγκαν υποχρεώθηκε να διαψεύσει τον ισχυρισμό.
Παρά τις διαβεβαιώσεις από τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης για λήψη μέτρων καταπολέμησης της παραπληροφόρησης, οι υψηλού προφίλ θεωρίες συνωμοσίας εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως «περιεχόμενο υψηλής αξίας», επισήμανε ο Ιμράν Άχμεντ, διευθυντής του Κέντρου Αντιμετώπισης Ψηφιακού Μίσους σε ΗΠΑ και Ην. Βασίλειο. «Άρα τις ανταμείβουν με μεγαλύτερη προβολή», πρόσθεσε, αναφερόμενος στον αλγόριθμο προώθησης των αμφιλεγόμενων αναρτήσεων σε περισσότερους χρήστες.
Μιλώντας πάλι στους Times, ο κ. Άχμεντ σημείωσε: «Η ανθρώπινη ψυχολογία έχει μια φυσική ροπή προς τη γνωσιολογική ανησυχία, δηλαδή τη βαθιά επιθυμία που έχει ο άνθρωπος για βεβαιότητα σε καταστάσεις στις οποίες δε γνωρίζει ποια είναι η αλήθεια και δεν έχει τρόπο να τη μάθει. Οι συνωμοσίες το υποδαυλίζουν αυτό διότι προσφέρουν την υπόσχεση της αλήθειας χωρίς ποτέ εν τέλει να τη δίνουν στην πραγματικότητα. Είναι σαν το junk food – σε ικανοποιεί στιγμιαία αλλά δε σε χορταίνει πραγματικά, ενθαρρύνοντάς σε να ασχολείσαι όλο και περισσότερο. Και αυτές οι πλατφόρμες το γνωρίζουν αυτό και για αυτό βλέπουν τις συνωμοσίες ως περιεχόμενο υψηλής αξίας».
Ο κίνδυνος είναι πως όσο περισσότερο εκτίθεται κανείς σε μία αβάσιμη θεωρία, τόσο πιο πιθανό είναι να την αποδεχθεί ως γεγονός. Πρόκειται για το φαινόμενο που οι ερευνητές της ανθρώπινης ψυχολογίας ονομάζουν «φαινόμενο πλασματικής αλήθειας».
Ο καθηγητής Γνωστικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ Στέφαν Λεβαντόφσκι παρατήρησε στον Guardian ότι «το γεγονός πως πολλοί άνθρωποι πιστεύουν (μια θεωρία συνωμοσίας) δίνει αφορμή σε άλλους ανθρώπους να το πιστέψουν και ξαφνικά επειδή όλοι οι άλλοι το πιστεύουν τότε και εμείς θα πούμε ότι υπάρχει μια δόση αλήθειας. Είναι αυτοτροφοδοτούμενο».
Αυτός ο φαύλος κύκλος συνεχίστηκε, σε πιο περιορισμένο βαθμό, ακόμα και μετά από εξομολογητικό βίντεο περί καρκίνου της 42χρονος Κάθριν.
Σε TikTok, X και Reddit βρήκε γρήγορα πρόσφορο έδαφος και εκατομμύρια θεάσεις η θεωρία πως το βίντεο δεν έδειχνε στα αλήθεια την Κέιτ Μίντλετον αλλά μια εικονική πριγκίπισσα δημιούργημα της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο πρώην επικεφαλής του Twitter σε Ην. Βασίλειο και Ευρώπη Μπρους Ντέισλι σχολίασε πως δεν μπορούν να γίνουν πολλά για να αντιμετωπιστεί το «κουτσομπολιό» και η διάδοση παραπληροφόρησης από μεμονωμένους χρήστες. Το σημαντικό ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί, συνέχισε, είναι πώς οι αλγόριθμοι του Χ προωθούν αναξιόπιστο περιεχόμενο στους χρήστες.
Όπως ο ίδιος σημείωσε, το πρόβλημα της εμφάνισης δημοφιλών αναρτήσεων σε χρήστες που δεν ενδιαφέρονται για αυτές και δεν τις αναζητούν, όπως έγινε με τις θεωρίες περί Κέιτ, έχει αυξηθεί από τότε που ανέλαβε το Χ ο Ίλον Μασκ. «Έχει δείξει πως δεν ενδιαφέρεται για τις συνέπειες και πως όλα επιτρέπονται», σχολίασε ο κ. Ντέισλι.
Οι Times σημειώνουν πως από την έλευση του Μασκ και μετά, η πλατφόρμα του «έχει κρατήσει αποστάσεις» από δημοσιογραφικές πηγές με επαγγελματικό τρόπο συγκέντρωσης ειδήσεων. Το ίδιο, σύμφωνα με την εφημερίδα, έχει αρχίσει να γίνεται και στη Meta του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, δηλαδή στο Instagram και στο Facebook (όπου επίκειται το κλείσιμο της υπηρεσίας Facebook News).
Πάντως εκπρόσωποι των δύο εταιρειών απέρριψαν σε δηλώσεις τους προς τους Times τις αιτιάσεις αυτές, παραπέμποντας και στην αναπαραγωγή θεωριών συνωμοσίας από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.
Η δε εφημερίδα Sun αποκάλυψε προ ημερών τη σκιώδη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά του πριγκιπικού ζεύγους της Ουαλίας από μία καλά οργανωμένη και φανατική ομάδα οπαδών της δούκισσας του Σάσεξ Μέγκαν Μαρκλ, που ονομάζεται #Sussexsquad
Κάποιες από τις θεωρίες που φέρεται να έχει διαδώσει αυτή η ομάδα ήταν πως η Κέιτ Μίντλετον κρυβόταν διότι είχε υποστεί ενδοοικογενειακή βία από τον σύζυγό της, ότι βρισκόταν σε διαδικασία διαζυγίου ή ότι περίμενε να αναρρώσει από πλαστική επέμβαση.
Η εφημερίδα φιλοξένησε επιπλέον μαρτυρίες τριών χρηστών των μέσων δικτύωσης που υποστηρίζουν ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό και απειλές από τα τρολ αυτά διότι επέκριναν τις αναρτήσεις τους.
Τονίζεται πως δεν υπάρχει καμία υπόνοια ότι η δράση αυτής της ομάδας υποστηρίζεται ή είναι καν γνωστή στον δούκα και στη δούκισσα του Σάσεξ.
