Σοβαρό πλήγμα στο οικοσύστημα της Ουκρανίας κατέφερε ο πόλεμος, με αχανείς καλλιεργήσιμες εκτάσεις να έχουν παραμείνει χέρσες, δάση να έχουν καεί και εθνικά πάρκα να έχουν καταστραφεί.
Οι βομβαρδισμοί βιομηχανικών μονάδων προκάλεσαν τοξική ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, ενώ οι εντατικοί βομβαρδισμοί της περιοχής της Ζαπορίζια, που φιλοξενεί το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης, απειλούν με πυρηνικό ατύχημα την ήπειρο. Ο υπουργός Περιβάλλοντος της Ουκρανίας, Ρουσλάν Στριλέτς, εκτιμά το κόστος της περιβαλλοντικής καταστροφής στα 48,3 δισ. ευρώ. Από τις 2.300 περιπτώσεις ρύπανσης που καταγράφηκαν σε ένα χρόνο πολέμου, 1.078 έχουν παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη, στο πλαίσιο προσπάθειας απόδοσης ευθυνών στη Ρωσία για τις επιπτώσεις της εισβολής.
Παρότι ορισμένα περιβαλλοντικά προγράμματα, όπως η αναβίωση του υδροβιότοπου του Δέλτα του Δούναβη, συνεχίζονται παρά τον πόλεμο, οι περισσότερες περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες έχουν ανασταλεί. «Είναι πολύ δύσκολο να συζητάμε για τη σωτηρία άλλων ειδών, όταν οι άνθρωποι κινδυνεύουν», λέει η Οκσάνα Ομέλτσουκ, περιβαλλοντολόγος της ουκρανικής ΜΚΟ EcoAction. Αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει στο προσεχές μέλλον, λέει η Ομέλτσουκ στο περιοδικό Politico, επισημαίνοντας ότι η ουκρανική ύπαιθρος έχει ναρκοθετηθεί εντατικά.
Ιδιαίτερο πλήγμα έχουν δεχθεί οι αγροτικές εκτάσεις, με τις πολεμικές επιχειρήσεις να εμποδίζουν τους αγρότες να καλλιεργήσουν τη γη τους και το πολεμικό υλικό να μολύνει το έδαφος. Η ρύπανση αυτή του εδάφους και των υπόγειων υδάτων ενδέχεται να έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες στην επισιτιστική ασφάλεια.
Σε ό,τι αφορά την αποναρκοθέτηση, οι κατοικημένες περιοχές θα έχουν προτεραιότητα στην απομάκρυνση αδρανούς και ενεργού πολεμικού υλικού, με τα εθνικά πάρκα και τις περιοχές φυσικού κάλλους να περιμένουν τη σειρά τους, ίσως σε πολλά χρόνια από σήμερα. «Η καθυστέρηση αυτή θα εκτροχιάσει κάθε προσπάθεια εφαρμογής προγραμμάτων αποκατάστασης και προστασίας της φύσης και των ειδών χλωρίδας και πανίδας. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι η περιβαλλοντική αποκατάσταση της Ουκρανίας δεν μπορεί να ξεκινήσει όσο οι Ρώσοι δεν έχουν εγκαταλείψει το έδαφος της χώρας μας», λέει η Ομέλτσουκ. Στο μεταξύ, το Κίεβο αντλεί ήδη ευρωπαϊκά κεφάλαια για περιβαλλοντικά προγράμματα. Τον Ιούνιο, η Ουκρανία ήταν η πρώτη χώρα εκτός Ε.Ε., η οποία γίνεται μέλος του προγράμματος LIFE, του ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού εργαλείου για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος.
Στις αρχές του μήνα, ο επίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε., Βιργκίνιους Σικνεβίτσιους, ανακοίνωσε συμβουλευτικό πρόγραμμα κόστους 7 εκατ. ευρώ, με ονομασία Πρωτοβουλία Φοίνιξ, με στόχο την παροχή βοήθειας σε ουκρανικές πόλεις προκειμένου η ανοικοδόμησή τους να γίνει με γνώμονα τον σεβασμό του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
