Τρία συχνά καρδιαγγειακά νοσήματα, η καρδιακή ανεπάρκεια, η κολπική μαρμαρυγή και η στεφανιαία νόσος, φαίνεται ότι συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής εξασθένισης. Σύμφωνα με νεότερη επιστημονική έκθεση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας που δημοσιεύθηκε στο Stroke, αυτές οι παθήσεις επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία του εγκεφάλου, αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης άνοιας.
Η επιστημονική έκθεση εξετάζει τις διαθέσιμες έρευνες για τη σχέση της καρδιαγγειακής υγείας με την εγκεφαλική λειτουργία, με έμφαση στη γνωστική εξασθένιση και σε νευροψυχολογικά ελλείμματα. Ο συνδυασμός αυτός έχει καίριο ρόλο στη συνολική κατάσταση της υγείας.
Η γνωστική έκπτωση είναι αναπόφευκτη;
Ο Πρόεδρος της ομάδας σύνταξης της έκθεσης, Fernando D. Testai, M.D., Ph.D., FAHA, Καθηγητής Νευρολογίας και Αποκατάστασης και Διευθυντής Υποτροφιών Αγγειακής Νευρολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις και Ιατρικός Διευθυντής Εγκεφαλικού Επεισοδίου στο αντίστοιχο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στο Σικάγο, επισήμανε ότι «η άνοια νοείται συνήθως ως μια μη ιάσιμη ασθένεια που δεν μπορεί να προληφθεί. Εντούτοις, τα στοιχεία δείχνουν ότι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και η έγκαιρη αντιμετώπιση των παραγόντων αγγειακού κινδύνου συμβάλουν στη μείωση της επιβάρυνσης από γνωστικά προβλήματα».
Εγκεφαλική βλάβη λόγω καρδιακής ανεπάρκειας
Μια μετα-ανάλυση προηγούμενων μελετών διαπίστωσε ότι σχεδόν το 50% των ατόμων με καρδιακή ανεπάρκεια εμφανίζουν κάποιου είδους γνωστική εξασθένηση που ενδέχεται να επηρεάσει τη γλώσσα, τη μνήμη ή/και την εκτελεστική λειτουργία. Το ποσοστό των γνωστικών προβλημάτων τείνει να είναι υψηλότερο στα άτομα με πιο σοβαρούς τύπους καρδιακής ανεπάρκειας.
Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη με διάφορους τρόπους. Η μειωμένη ροή του αίματος μπορεί να προκαλέσει μίνι εγκεφαλικά επεισόδια ή «σιωπηλές» εγκεφαλικές βλάβες. Επιπλέον, η χρόνια φλεγμονή και η ενεργοποίηση των νευροορμονών– διατηρούν σε ισορροπία το περιβάλλον του εγκεφάλου- μπορούν επίσης να προξενήσουν εγκεφαλική βλάβη. Παράλληλα, η παχυσαρκία και υπνική άπνοια που παρουσιάζουν όσοι έχουν καρδιακή ανεπάρκεια, σχετίζονται εξίσου με τη γνωστική δυσλειτουργία.
Οι εγκεφαλικές αλλαγές, όπως η μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας ή/και η βλάβη της λευκής ουσίας, είναι συχνές στην καρδιακή ανεπάρκεια και συμβάλλουν στη μειωμένη εγκεφαλική λειτουργία. Αναδυόμενα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια και τα άτομα με νευροεκφυλιστικές νόσους, μπορεί να μοιράζονται γενετικές παραλλαγές. Για τους ασθενείς με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια, συνιστάται γνωστικός έλεγχος πριν από τις χειρουργικές επεμβάσεις, δεδομένου του αυξημένου κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου.
Κολπική μαρμαρυγή και γνωστική εξασθένιση
Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συχνή διαταραχή του καρδιακού ρυθμού στους ενήλικες και η σχέση της με την πρόκληση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου είναι ήδη γνωστή. Ωστόσο, η συσχέτιση μεταξύ κολπικής μαρμαρυγής και γνωστικής έκπτωσης απαιτεί περισσότερη έρευνα. Μια μεγάλη μετα-ανάλυση διαπίστωσε ότι η κολπική μαρμαρυγή αυξάνει τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης κατά 39%.
Το εγκεφαλικό επεισόδιο το οποίο έχει άμεση συνάφεια με την κολπική μαρμαρυγή, είναι προγνωστικός παράγοντας γνωστικής εξασθένησης, καθώς οι μικρές αιμορραγίες προκύπτουν στις περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη γνωστική λειτουργία, και συνεπώς, βλάπτουν το «έργο» τους. Επίσης, τόσο η κολπική μαρμαρυγή όσο και η νόσος Αλτσχάιμερ συνδέονται με συστηματική φλεγμονή και οι βιοδείκτες φλεγμονής με τη σειρά τους σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο θρόμβων αίματος και εγκεφαλικής βλάβης.
Η σύνδεση της στεφανιαίας νόσου με την άνοια
Μια συστηματική ανασκόπηση σε περισσότερους από 1 εκατομμύριο ενήλικες έδειξε ότι τα άτομα με καρδιακή νόσο έχουν 27% υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας σε σύγκριση με τα άτομα που δεν έχουν καρδιακή νόσο. Μάλιστα, έως και το 50% των ανθρώπων εμφανίζουν απώλεια της εγκεφαλικής λειτουργίας μετά από καρδιακή προσβολή.
Η στεφανιαία νόσος μπορεί να βλάψει τη λειτουργία του εγκεφάλου μέσω διαφόρων μηχανισμών. Κοινοί παράγοντες κινδύνου, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης τύπου 2, προκαλούν φλεγμονή που επηρεάζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και μειώνει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε γνωστική έκπτωση και άνοια. Η καρδιακή νόσος συνδέεται επίσης με τη νόσο των μικρών αγγείων στον εγκέφαλο και τη μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα τη γνωστική εξασθένηση.
