Πέρυσι, η μεγαλύτερη λάμψη φωτός που έχει παρατηρηθεί ποτέ στον νυχτερινό ουρανό διατάραξε την ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης με τρόπο που δεν έχει ανιχνευθεί ποτέ στο παρελθόν, δήλωσαν την Τρίτη ερευνητές.
Μια τεράστια έκρηξη ακτίνων γάμμα από μια τεράστια κοσμική έκρηξη σε απόσταση περίπου δύο δισεκατομμυρίων ετών φωτός έφτασε στη Γη στις 9 Οκτωβρίου 2022, φωτίζοντας τηλεσκόπια σε όλο τον κόσμο.
Με το παρατσούκλι “BOAT” – για το “Brightest Of All Time” – «Η μεγαλύτερη λάμψη όλων των εποχών» η λάμψη διήρκεσε μόλις επτά λεπτά, αλλά η μεταλαμπή της ήταν ορατή στους ερασιτέχνες αστρονόμους για επτά ώρες.
Η λάμψη ενεργοποίησε ανιχνευτές αστραπών στην Ινδία και ενεργοποίησε όργανα που συνήθως μελετούν τις εκρήξεις στον Ήλιο που ονομάζονται ηλιακές εκλάμψεις.
Επηρέασε επίσης τις ραδιοεπικοινωνίες μεγάλων κυμάτων στην κατώτερη ιονόσφαιρα, ένα τμήμα της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης περίπου 60 έως 350 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια.
Το BOAT επηρέασε επίσης την ανώτερη ιονόσφαιρα – η πρώτη φορά που παρατηρείται έκρηξη ακτίνων γάμμα σε αυτό το τμήμα της ατμόσφαιρας, δήλωσε την Τρίτη μια ομάδα Ιταλών και Κινέζων ερευνητών.
Από 350 έως 950 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη, κοντά στην άκρη του διαστήματος, η ανώτερη ιονόσφαιρα είναι το σημείο όπου η ακτινοβολία από τον Ήλιο μετατρέπεται σε φορτισμένα σωματίδια που σχηματίζουν ένα σημαντικό ηλεκτρικό πεδίο.
Ο Μίρκο Πιερσάντι, ερευνητής στο ιταλικό Πανεπιστήμιο L’Aquila, δήλωσε στο AFP ότι οι ειδικοί στον τομέα αυτό συζητούσαν εδώ και δύο δεκαετίες για το αν οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα θα μπορούσαν να έχουν οποιαδήποτε επίδραση στην ανώτερη ιονόσφαιρα.
«Νομίζω ότι επιτέλους απαντήσαμε στο ερώτημα», δήλωσε ο Πιερσάντι, επικεφαλής ερευνητής της νέας μελέτης στο περιοδικό Nature Communications.
Οι ερευνητές στάθηκαν τυχεροί που ο κινεζο-ιταλικός δορυφόρος CSES, ο οποίος διαθέτει ανιχνευτή ηλεκτρικού πεδίου, «βρισκόταν ακριβώς στη ζώνη που φωτίστηκε από την έκρηξη ακτίνων γάμμα» 500 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη στην ανώτερη ιονόσφαιρα, είπε.
«Βρήκαμε ένα σχήμα στο ηλεκτρικό πεδίο που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν», πρόσθεσε ο Πιερσάντι.
«Είναι εκπληκτικό», δήλωσε ο ειδικός στις ακτίνες γάμμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος Ερικ Κούλκερς.
«Μπορούμε να δούμε πράγματα που συμβαίνουν στο βαθύ διάστημα αλλά επηρεάζουν και τη Γη».
Η απειλή εξαφάνισης;
Ο Πιερσάντι δήλωσε ότι η έρευνα θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν την πιθανή απειλή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν άλλες εκρήξεις ακτίνων γάμμα στο μέλλον.
Το χειρότερο σενάριο θα ήταν αν μια τόσο ισχυρή έκρηξη προερχόταν από πολύ πιο κοντά στο σπίτι μας – ας πούμε, μέσα στο δικό μας Γαλαξία. Αυτό θα μπορούσε να «σβήσει» εντελώς το στρώμα όζοντος της Γης, είπε.
Αυτό θα εξέθετε τα πάντα στην επιφάνεια στην πλήρη ισχύ της υπεριώδους ακτινοβολίας του Ήλιου, ενδεχομένως εξαφανίζοντας τη ζωή στη Γη.
Υπήρξαν στο παρελθόν εικασίες ότι παλιότερες εκρήξεις ακτίνων γάμμα θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει αρχαία φαινόμενα μαζικής εξαφάνισης. Ωστόσο, ο Πιερσάντι τόνισε ότι πολλά παραμένουν άγνωστα.
Είναι επίσης πιθανό ότι η ιονόσφαιρα θα απορροφούσε όλες τις ακτίνες γάμμα και «τίποτα δεν θα συνέβαινε» σε όσους από εμάς βρίσκονται στο έδαφος, εξήγησε.
Η περσινή έκρηξη ακτίνων γάμμα, που επίσημα ονομάζεται GRB 221009A, πιστεύεται ότι προκλήθηκε είτε από ένα τεράστιο ετοιμοθάνατο άστρο που εξερράγη σε υπερκαινοφανή αστέρα, είτε από τη γέννηση μιας μαύρης τρύπας.
Δεδομένης της τεράστιας ισχύος της, θα μπορούσε επίσης να ήταν και τα δύο, μια έκρηξη σουπερνόβα που οδήγησε στη δημιουργία μιας μαύρης τρύπας.
Η έκρηξη προήλθε από την κατεύθυνση του αστερισμού Sagitta και ταξίδεψε περίπου 1,9 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη.
Σήμερα βρίσκεται σε απόσταση 2,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός λόγω της διαστολής του σύμπαντος.
Κατά μέσο όρο, περισσότερες από μία έκρηξη ακτίνων γάμμα φτάνουν στη Γη κάθε μέρα.
Όμως μια με τη φωτεινότητα του BOAT εκτιμάται ότι έρχεται μία φορά κάθε 10.000 χρόνια.
