Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής είχε καταθέσει ερώτηση, ύστερα από πρωτοβουλία του Φραγκίσκου Παρασύρη, Βουλευτή Ηρακλείου και Υπευθύνου Κοινοβουλευτικού Τομέα Ενέργειας για την Κυβερνητική «ένδεια» σχετικά με την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας είχαν τεθεί τα εξής ερωτήματα.
- Πότε θα αναρτηθούν και σε ποια συμπεράσματα έχουν καταλήξει οι Ετήσιες Εκθέσεις Προόδου του Σχεδίου Δράσης για την καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας των ετών 2022 και 2023;
- Για τα έτη 2022 και 2023, το Παρατηρητήριο Ενεργειακής Ένδειας έχει εκτιμήσει την εξέλιξη του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας, μέσω του υπολογισμού και της παρακολούθησης των αντιπροσωπευτικών δεικτών που έχουν επιλεγεί;
- Έχει τύχει εφαρμογής η μεθοδολογία παρακολούθησης «από τη βάση στην κορυφή», προκειμένου να εντοπιστούν τα νοικοκυριά που πραγματικά πλήττονται από το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας, ώστε τελικά να διασφαλιστεί ότι αυτά θα συμμετάσχουν στα σχεδιαζόμενα και στοχευμένα μέτρα πολιτικής;
- Ποια είναι η πορεία εξέλιξης και εφαρμογής των μέτρων πολιτικής που αφορούν σε: α) Διάθεση «ενεργειακής κάρτας» σε πληττόμενα νοικοκυριά, β) Παροχή κινήτρων σε υφιστάμενους μηχανισμούς για δράσεις σε πληττόμενα νοικοκυριά – Περιοχές Δίκαιης Μετάβασης, γ) Παροχή κινήτρων σε υφιστάμενους μηχανισμούς για δράσεις σε πληττόμενα νοικοκυριά – Καθεστώτα Επιβολής Υποχρέωσης Ενεργειακής Απόδοσης, δ) Αξιοποίηση του θεσμού ενεργειακών κοινοτήτων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και ε) Δράσεις Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης.
- Ποια είναι η πορεία σε σχέση με την επίτευξη του στόχου, αναφορικά με τη μείωση κατά τουλάχιστον 50% των σχετικών δεικτών αποτύπωσης της ενεργειακής ένδειας μέχρι το έτος 2025 σε σχέση με το έτος 2016;
Προγραμματίζονται νέα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και εάν ναι, ποια είναι αυτά; - Θα αναλάβει δράση το Υπουργείο για να εξομαλυνθεί η επιβάρυνση των καταναλωτών από τις επερχόμενες αυξήσεις στις Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος, εξαιτίας της αναδρομικής αύξησης του επιτρεπόμενου εσόδου του ΑΔΜΗΕ;
- Με ποια μέτρα θα ενισχύσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τις Ενεργειακές Κοινότητας (πέρα του εξαγγελθέντος Προγράμματος «ΑΠΟΛΛΩΝ») , προκειμένου να καταστούν πυλώνες για την ενίσχυση των πολιτών που βρίσκονται -πραγματικά- αντιμέτωποι με την ενεργειακή φτώχεια;
Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο βουλευτής: «ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην απάντησή του μεταξύ άλλων επισημαίνει πως «η Ετήσια Έκθεση Προόδου για το έτος 2022 έχει καταρτισθεί από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης για την καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έκθεσης το ποσοστό των νοικοκυριών, τα οποία πλήττονται από ενεργειακή ένδεια το έτος 2021, ισούται με 12,4%».
Η αντίστοιχη ετήσια έκθεση προόδου που είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ δείχνει ότι το ποσοστό νοικοκυριών τα οποία πλήττονται από ενεργειακή ένδεια το έτος 2020, ισούται με 12%. Άρα μεταξύ 2020 και 2021 είχαμε μια αύξηση των νοικοκυριών που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια.
Η απάντηση του ΥΠΕΝ, στο ερώτημα 7 (όπως παρατίθεται παραπάνω), εκτός από το ότι είναι γενικόλογη παραπέμποντας απλά στον υπολογισμό ενός δείκτη, επί της ουσίας παραδέχεται ότι οι αυξήσεις των Χρεώσεων Χρήσης Συστήματος είναι δεδομένες, καθώς κάνει σαφή αναφορά σε «… ενδεχόμενης επιδείνωσης του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας λόγω των επικείμενων αυξήσεων στις Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος…».
Σύμφωνα με την ΥΑ ΦΕΚ B’ 4447/28.09.2021 «για την έγκριση του Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας η Ομάδα Παρακολούθηση του ΕΣΕΚ θα είναι υπεύθυνη για την κατάρτιση έκθεσης προόδου σε ετήσια βάση, στο πλαίσιο της οποίας θα αποτυπώνεται η εξέλιξη του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας μέσω της εφαρμογής των προτεινόμενων διαδικασιών παρακολούθησης τόσο «από την κορυφή στη βάση» όσο και «από τη βάση στην κορυφή». Οι εκθέσεις προόδου θα υποβάλλονται στη Διυπουργική Επιτροπή για την Ενέργεια και το Κλίμα το Απρίλιο κάθε έτους, όπου θα παρουσιάζεται η επίτευξη του στόχου σε σχέση με το προηγούμενο έτος και θα προτείνονται οι καταρτιζόμενες προτάσεις σε περίπτωση σημαντικών αποκλίσεων. Τέλος, η Ομάδα Παρακολούθησης του ΕΣΕΚ θα συμμετάσχει στην εξειδίκευση των μέτρων πολιτικής σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του. οι συγκεκριμένοι φορείς πρέπει να ενσωματώνουν κατά τη φάση σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων πολιτικής τις βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν αυτά σύμφωνα με τις προβλέψεις του παρόντος Σχεδίου Δράσης.
Η αξιολόγηση του γενικότερου πλαισίου λειτουργίας του μηχανισμού παρακολούθησης θα είναι συνεχής με σκοπό τη συνεχή βελτίωση του και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας».
Από τις απαντήσεις στις ερωτήσεις 5 και 6 προκύπτει ότι η Ομάδα Παρακολούθησης του ΕΣΕΚ δεν πραγματοποίησε την ως άνω υποχρέωση. Μάλιστα όπως αναφέρεται στην απάντηση 5 μόλις τον Νοέμβριο του 2023 προβλέφθηκε η σύσταση τεχνικής ομάδας έργου για ζητήματα ενεργειακής φτώχειας (προβλέφθηκε η σύσταση τεχνικής ομάδας έργου με αρμοδιότητα την υποβολή προτάσεων στη Διυπουργική Επιτροπή για την Ενέργεια και το Κλίμα σε ζητήματα ενεργειακής ένδειας στο πλαίσιο της πρόσφατης τροποποίησης της υπ’ αριθμό 31/30.9.2019 Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου «Σύσταση, συγκρότηση και λειτουργία της Διυπουργικής Επιτροπής για την Ενέργεια και το Κλίμα» (Πράξη 29 της 27.11.2023, Α’ 197).) ενώ στην απάντηση 6 είναι προφανές ότι ο ανασχεδιασμός και εντατικοποίηση των υφιστάμενων μέτρων πολιτικής, είτε ο σχεδιασμός και η υλοποίηση νέων μέτρων πολιτικής ενδεχομένως πιο αποτελεσματικών θα γίνει στο πλαίσιο της επικαιροποίησης του ΕΣΕΚ, ήτοι μετά το πρώτο εξάμηνο του 2024. Ενώ ο στόχος μείωσης κατά 50% θα πρέπει να υλοποιηθεί το 2025.
Είναι προφανής η ένδεια της κυβέρνησης μπροστά στο φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας. Μεταξύ 2020 και 2021 το φαινόμενο αντί να βαίνει μειούμενο επιδεινώθηκε (από 12% σε 12,4%) προσεγγίζοντας τα επίπεδα του 2017. Μάλιστα παρά την υποχρέωση υπολογισμού του Δείκτη Ενεργειακής Φτώχειας μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου του έτους Χ για το έτος Χ-1 η απάντηση αναφερόταν μόνο στο Δείκτη του έτους 2021, ενώ θα έπρεπε να έχει ήδη υπολογιστεί και ο Δείκτης του έτους 2022.
Προφανώς λόγω της ενεργειακής κρίσης αλλά και τις γενικότερης ακρίβειας που έχει συμπιέσει το εισόδημα των νοικοκυριών ο Δείκτης για το 2022 θα είναι ακόμη πιο αυξημένος.
Οι μοναδικές δράσεις στις οποίες αναφέρθηκε το ΥΠΕΝ ήταν τα οριζόντια μέτρα που έλαβε για το σύνολο των καταναλωτών, ενώ είναι σαφές ότι τα ευάλωτα νοικοκυριά έπρεπε να τύχουν μεγαλύτερης και πιο στοχευμένης βοήθειας. Σε ότι αφορά το θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων για άλλη μια φορά το ΥΠΕΝ παρέπεμψε σε ένα μελλοντικό σχέδιο, το Πρόγραμμα «Απόλλων» το οποίο ακόμη δεν έχει καν νομοθετηθεί. Τέλος η αδιαφορία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι μόλις τον Νοέμβριο του 2023 προβλέφθηκε η σύσταση τεχνικής ομάδας έργου για ζητήματα ενεργειακής φτώχειας με αρμοδιότητα την υποβολή προτάσεων στη Διυπουργική Επιτροπή για την Ενέργεια και το Κλίμα».
