Είναι περίπου 15.000 οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), τα λεγόμενα «παντοτινά χημικά», που μπορούν να παραμείνουν στο νερό για περισσότερα από 40 χρόνια και συνδέονται με προβλήματα υγείας.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) στα περισσότερα ποτάμια, παράκτια ύδατα, καθώς και πολλές λίμνες στην Ευρώπη ανιχνεύονται οι τοξικές αυτές ουσίες που είναι επιβλαβείς για τη φύση και τον άνθρωπο.
Όπως αναφέρει η έκθεση του ΕΟΠ σχετικά με τη ρύπανση από παντοτινά χημικά στα ευρωπαϊκά ύδατα, το PFOS (σουλφονικό υπερφθοροκτάνιο) είναι μία από τις ουσίες που εντοπίστηκαν, η οποία έχει ταξινομηθεί ως «πιθανώς καρκινογόνα» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Αναλυτικότερα, έπειτα από δειγματοληψία από περίπου 1.300 σημεία στην Ευρώπη την περίοδο 2018 και 2022, σε ποσοστό 51-60% των ποταμών, 11-35% των λιμνών και 47-100% των παράκτιων υδάτων διαπιστώθηκε υπέρβαση των ορίων έκθεσης που προβλέπονται για το PFOS.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος σημειώνει ότι είναι δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα για την έκταση του προβλήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς υπάρχουν ασάφειες γύρω από τα δεδομένα.
«Ωστόσο, τα αποτελέσματα αναδεικνύουν την πρόκληση για την επίτευξη των στόχων μηδενικής ρύπανσης για ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες» και την κατάσταση σύμφωνα με το πλαίσιο που ορίζεται για το υδάτινα σώματα, αναφέρει ο οργανισμός.
Για να γίνει πλήρως κατανοητή η έκταση του προβλήματος, αναφέρει ο ΕΟΠ, χρειάζονται πιο εξειδικευμένες μέθοδοι ανάλυσης και κρίνεται απαραίτητο να διευρυνθεί τόσο το φάσμα των ουσιών ώστε να συμπεριληφθούν περισσότερα «παντοτινά χημικά», όσο η γεωγραφική κάλυψη.
Απαραίτητη, όμως, είναι και η αναθεώρηση των ορίων σχετικά με τα PFAS που καθορίζονται στην οδηγία αναφορικά με το πόσιμο νερό.
Σύμφωνα με την πρόσφατη αξιολόγηση του ΕΟΠ με τίτλο «Η κατάσταση των υδάτων στην Ευρώπη», μόνο το 29% των υδάτων της Ευρώπης πέτυχε τον στόχο για καλή χημική κατάσταση κατά την περίοδο 2015-2021.
«Έχουμε ένα πρόβλημα με το PFOS, το οποίο είναι ανθεκτικό και ευρέως διαδεδομένο», δήλωσε η Νάντια Τσεριόλι, ειδικός του ΕΟΠ και επικεφαλής συντάκτρια της έκθεσης.
Σε Βέλγιο, Γαλλία και Ισλανδία, το επίπεδο ήταν υψηλότερο από τα ποιοτικά πρότυπα σε ποσοστό 100% των υδάτινων σωμάτων, ενώ σε Ισπανία, Ιρλανδία, Πολωνία, Κροατία και Εσθονία το όριο είχε ξεπεραστεί σε ποσοστό μικρότερο του 20%.
«Χρειαζόμαστε ακόμη περισσότερα δεδομένα για να χαρτογραφήσουμε τη μόλυνση και να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το πού βρίσκονται οι εστίες PFOS», δήλωσε ο Μάγκνους Λόφστεντ, εκ των συντακτών της μελέτης. Όπως είπε, είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν μέθοδοι ικανές να ανιχνεύσουν τις ουσίες ακόμα και σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών για μηδενική ρύπανση έως το 2050 προβλέπεται ο περιορισμός της μόλυνσης του αέρα, των υδάτων και του εδάφους σε επίπεδα που δεν θεωρούνται επιβλαβή για την υγεία και τα φυσικά οικοσυστήματα.
