Tο 1ο Συνέδριο για την Δυναμική των Πληθυσμών και για την Οικονομική Ευημερία πραγματοποιείται στα Χανιά με επίκεντρο τις Κρίσιμες Κοινωνικές και Οικονομικές Επιπτώσεις των Δημογραφικών Αλλαγών.
Το συνέδριο, που οργανώνεται από το Κέντρο Κρήτης του ΟΟΣΑ για τους Πληθυσμούς, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και τον Δήμο Χανίων με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, εστιάζει σε ζητήματα όπως η γήρανση του πληθυσμού, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις των δημογραφικών μεταβολών, και οι προοπτικές που προσφέρει η μετανάστευση.
Στο συνέδριο συμμετείχε η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκη Κεραμέως.
Η κα. Κεραμέως χαρακτήρισε ενδιαφέρουσα την σημερινή συζήτηση για τις δημογραφικές προκλήσεις και στο επίκεντρο βρέθηκαν τα κίνητρα τα οποία μπορούν να δοθούν προκειμένου να αξιοποιηθεί περεταίρω ανθρώπινο δυναμικό το οποίο σήμερα δεν αξιοποιείται επαρκώς.
«Το δημογραφικό είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει η χώρα μας και είναι και μια μακροπρόθεσμη πρόκληση. Αυτή η κυβέρνηση έχει εστιάσει πολύ σε πάρα πολλά κίνητρα για την αντιμετώπιση αυτού του μείζονος ζητήματος. Τα επιδόματα γέννησης, τα οποία τα οποία αρχικά καθιερώθηκαν και στη συνέχεια αυξήθηκαν πάρα πολύ σημαντικά, ξεκινάνε σήμερα από τις 2.500 ευρώ και αυξάνονται κι άλλο, το ολοήμερο σχολείο το οποίο επεκτείνεται, την υποχρεωτική εκπαίδευση από τα 4 έτη, οι άδειες μητρότητας και άλλα», δήλωσε η υπουργός.
Ερωτηθείσα για το αν υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης η κα. Κεραμέως ανέφερε: «Δεν υπάρχει συζήτηση για αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Έχουν ληφθεί πρόνοιες πολύ σημαντικές όπως το ταμείο αλληλεγγύης των γενεών, όπως το ΤΕΚΑ που φροντίζει ούτως ώστε οι επόμενες γενιές να δουν και καλύτερες συντάξεις από τις δικές μας. Μια σειρά από πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για να τέτοια μείζονα ζητήματα».
Σύμφωνα με την υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης νέοι που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό επιστέφουν στην Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό.
«350.000 νέοι έχουν ήδη γυρίσει. Επιπλέον ως υπουργείο εργασίας αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για να προσφέρουμε τη σύζευξη μεταξύ αφενός των εργαζομένων που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό και θέλουν να γυρίσουν και επιχειρήσεων που ζητούν εξειδικευμένο προσωπικό. Αυτόν τον μήνα θα είμαστε στην Ολλανδία όπου θα κάνουμε για πρώτη φορά ημέρες καριέρας στο εξωτερικό. Σε μια ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας θα έρθουν ελληνικές επιχειρήσεις που αναζητούν εξειδικευμένο προσωπικό και Έλληνες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό και θέλουν να γυρίσουν προκειμένου να ακούσουν για επαγγελματικές ευκαιρίες που υπάρχουν στην Ελλάδα».
«Πολλά φορολογικά κίνητρα που έχει δώσει το Υπουργείο Οικονομικών για όσους Έλληνες δραστηριοποιούνται για χρόνια στο εξωτερικό και θέλουν να γυρίσουν την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου ότι θα πληρώσουν τον μισό φόρο εισοδήματος από ότι θα πλήρωναν κανονικά. Άρα 50% έκπτωση στον φόρο εισοδήματος για 7 χρόνια».
«Χαιρετίζουμε τη λειτουργία του Κέντρου του ΟΟΣΑ στην Κρήτη και βεβαίως υποδεχόμαστε με ιδιαίτερη χαρά και τιμή και τον Πρόεδρο του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών, και τους Υπουργούς, όπως βεβαίως και όλους τους εξέχοντες ομιλητές στη σημερινή συνάντηση», ανέφερε ο Περιφερειάρχης Κρήτης, υπογραμμίζοντας πως για την Περιφέρεια Κρήτης, το δημογραφικό ζήτημα, θέτει μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, ενώ ταυτόχρονα υπονομεύει και την εθνική μας υπόσταση και τόνισε πως το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, είναι εξαιρετικά σημαντικό για το σήμερα και το αύριο της χώρας.
«Αναγνωρίζοντας το δημογραφικό πρόβλημα, η Περιφέρεια Κρήτης θα συμβάλλει σε συνεργασία με τις υπόλοιπες Περιφέρειες, στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των πολιτικών για την Κοινωνική συμπερίληψη, για τις δομές στήριξης της οικογένειας, την ενίσχυση των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης και βεβαίως της ανάσχεσης του κύματος μετανάστευσης των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό», σημείωσε.
Καλωσορίζοντάς τους συνέδρους στα Χανιά και την Κρήτη, ο Περιφερειάρχης Κρήτης ευχήθηκε κάθε επιτυχία στη σημαντική διοργάνωση, εκφράζοντας την αισιοδοξία, ότι «το στοίχημα της δημογραφικής αναγέννησης της Ελλάδας θα το κερδίσουμε όλοι μαζί, έχοντας στο μυαλό μας, πως η γεωγραφική και ιστορική πραγματικότητα μας δείχνει το δρόμο προς την εξωστρέφεια και το άνοιγμα στον κόσμο. Αν χαράξουμε τα βήματα σε αυτή τη διαδρομή, τότε μπορούμε να τα καταφέρουμε».
«Η Κρήτη δε διαφέρει σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα σε σχέση με το δημογραφικό πρόβλημα. Έχουμε μια δημογραφική κατάρρευση που ξεκίνησε από το 1981. Στην Κρήτη από το 2004 και μετά έχουμε 1,2 αριθμό γεννήσεων ανά μητέρα, αυτό σημαίνει ότι σε 30 χρόνια και ο πληθυσμός μας και το εργατικό μας δυναμικό θα έχει συρρικνωθεί σε δραματικό ποσοστό. Δε θα έχουμε εργατικό δυναμικό για να ανταποκριθούμε στις παραγωγικές απαιτήσεις. Μία λύση του προβλήματος είναι αυτοί που σήμερα είναι 35, 40, 45 ετών να τους δώσουμε υγεία ώστε να είναι παραγωγικοί στα 60 και 65 χρόνια τους. Επίσης, με διάφορους τρόπους πρέπει να προσπαθήσουμε να επαναπατρίσουμε κόσμο που έχει φύγει από τη χώρα», δήλωσε ο Άρης Αλεξόπουλος, επικεφαλής ΟΟΣΑ στην Κρήτη.
Η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη, στην ομιλία της τόνισε τη μεγάλη σημασία που αποκτά το νέο Διεθνές Κέντρο Κρήτης του ΟΟΣΑ για την ενίσχυση των κυβερνητικών πολιτικών που έχουν ως επίκεντρο την περιφέρεια. «Η δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου είναι ένα σημαντικό βήμα για την καταγραφή των δεδομένων, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη λήψη κρίσιμων μελλοντικών αποφάσεων, καθώς αντιμετωπίζουμε νέες προκλήσεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον μας. Η ενίσχυση της περιφέρειας διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στην χάραξη πολιτικής για την Κυβέρνηση μας», είπε χαρακτηριστικά.
Η Σοφία Ζαχαράκη, κατά την ομιλία της αναφέρθηκε, πρωτίστως, στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης το οποίο όπως τόνισε «δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες του γηράσκοντος πληθυσμού της Ελλάδας, καθώς προσπαθούμε να διασφαλίσουμε τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και την προσβάσιμη μακροχρόνια φροντίδα. Αναπτύσσουμε μια ενιαία στρατηγική για τη μεταρρύθμιση της μακροχρόνιας περίθαλψης, με την υποστήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σήμερα» τόνισε χαρακτηριστικά, «οι άνθρωποι στα 60 τους είναι ακόμα νέοι- η ιδέα της απόσυρσής τους από τη ζωή και την εργασία είναι ξεπερασμένη. Είναι παραγωγικοί, δυναμικοί και περιμένουν κίνητρα για να συμμετέχουν μαζί με τη νεότερη γενιά. Μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναπτύσσουμε προγράμματα για την ψηφιακή κατάρτιση, την επανένταξη στο εργατικό δυναμικό και τη συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε την ενεργό συμμετοχή των ηλικιωμένων πολιτών σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη κοινωνία. Σύμφωνα με αυτή τη δέσμευση, η Κυβέρνηση έχει νομοθετήσει διατάξεις που επιτρέπουν στους συνταξιούχους να επανενταχθούν στο εργατικό δυναμικό χωρίς να χάσουν τα επιδόματα. Ήδη, περισσότεροι από 192.000 συνταξιούχοι έχουν επιστρέψει για να συνεισφέρουν στην οικονομία μας».
Στο θέμα της υπογεννητικότητας, σημείωσε η Υπουργός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία «καθυστέρηση» των νέων στην τεκνοποίηση, καθώς βάζουν σε προτεραιότητα τις σπουδές και την καριέρα. Αυτό δημιουργεί ένα σημαντικό δημογραφικό πρόβλημα για το οποίο το ΥΚΟΙΣΟ δουλεύει προκειμένου να αντιμετωπιστεί με κίνητρα και στοχευμένες δράσεις.
Αναφερόμενη στην απασχόληση των νέων, η Σοφία Ζαχαράκη, επεσήμανε ότι «από το 2019 μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί 500.000 νέες θέσεις εργασίας, κάτι που μεταφράζεται σε αύξηση της απασχόλησης των νέων κατά 28.9%. Το brain-drain προσπαθούμε να περιοριστεί και να δώσουμε κίνητρα σε νέους και νέες να επιστρέψουν στη χώρα. Για τον σκοπό αυτό, μειώνουμε τα εμπόδια μέσω φορολογικών κινήτρων, ιδίως για άτομα που μετεγκαθίστανται στην Ελλάδα. Ειδικότερα, το πρόγραμμά μας «First Job Credit» προσφέρει επιδοτήσεις έως και 1.200 ευρώ για νέους χωρίς προηγούμενη εμπειρία, και το Rebrain Greece συνδέει εξειδικευμένους επαγγελματίες με εξειδικευμένες ευκαιρίες απασχόλησης» δήλωσε χαρακτηριστικά η Υπουργός.
Η Υπουργός αναφέρθηκε και στα προγράμματα που έχει προωθήσει το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας για την στέγαση, ο προϋπολογισμός των οποίων θα φθάσει τα 5 δις ευρώ έως το 2027, αλλά και στην σημασία που δίνεται πλέον στην σωστή ενημέρωση των νέων για τις επιλογές που έχουν έτσι ώστε να αισθάνονται ασφάλεια και να βλέπουν ότι υπάρχει προοπτική τόσο στην εργασία τους αλλά και ότι υπάρχει το υπόβαθρο και η στήριξη από το κράτος στην απόφασή τους να δημιουργήσουν οικογένεια.
Ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Yashiki Takeuchi, αρχικά έδωσε στοιχεία του ΟΑΣΑ για το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού. Τα τελευταία 40 χρόνια στις χώρες του ΟΟΣΑ, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών, ως ποσοστό αυτών που βρίσκονται σε εργάσιμη ηλικία αυξήθηκε από το 20% στο 31%, ενώ έως το 2060 το ποσοστό αυτό θα έχει πιθανότατα διπλασιαστεί, ανέφερε.
Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνονται με τις μελέτες του ΟΟΣΑ, που καταλήγουν ότι η γήρανση των πληθυσμών στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ, θα αυξήσει τις πιέσεις στις υπηρεσίες υγείας, στα συστήματα μακροχρόνιας φροντίδας και στα δημόσια οικονομικά, ενώ η κατά συνέπεια γήρανση του εργατικού δυναμικού, θα περιορίσει τις επιδόσεις της οικονομίας. Όπως είπε η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στα στατιστικά του Οργανισμού.
Η γήρανση του πληθυσμού, η μετανάστευση και η υπογεννητικότητα είναι οι τρεις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες.
Στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, βασική προϋπόθεση είναι η έγκαιρη διάγνωση του προβλήματος και οι στοχευμένες δράσεις. Σε αυτή τη προσπάθεια, τοπικές υπηρεσίες, όπως αυτή που δημιουργείται στα Χανιά της Κρήτης από τον ΟΟΣΑ είναι σημαντική, καθώς τα στοιχεία που θα συλλέγονται, θα βοηθούν στην σωστή επίλυση των παραπάνω προκλήσεων.
Η γήρανση του εργατικού δυναμικού είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα και η λύση του βρίσκεται στην σωστή μίξη πολιτικών που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης των νέων, των μεταναστών, των γυναικών, την μετεκπαίδευση σε καλύτερο επίπεδο αλλά και σε άλλους τομείς (re-skilling & up-skilling) των εργαζομένων, αλλά και την βελτίωση της ποιότητας της εργασίας για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους. «Το δημογραφικό είναι η μοίρα μας, αλλά αν κυνηγούμε τις σωστές πολιτικές με συλλογική σκέψη, τότε θα είναι καλύτερη», είπε κλείνοντας την τοποθέτησή του.
Στο πάνελ με τίτλο: Demographic changes: Drivers, challenges and policy options, κατά την εισήγησή του, ο Tito Boeri, Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bocconi της Ιταλίας, τόνισε ότι «το κυρίαρχο πρόβλημα» της εποχής μας «δεν είναι ότι ζούμε πολύ περισσότερο, αλλά ότι αυξάνεται η υπογεννητικότητα». Επισήμανε ότι αυτό «δύσκολα μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε», άρα «χρειαζόμαστε μετανάστες και ένα νέο αφήγημα», καθώς επίσης μία καλύτερη ισορροπία στις οικογενειακές ευθύνες. Έκρουσε, παράλληλα, τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι είναι κοντά η στιγμή που θα έχουμε έναν εργαζόμενο για έναν συνταξιούχο, υπογραμμίζοντας ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι πως «η υπογεννητικότητα αυξάνεται περισσότερο απ’ όσο αναμέναμε» και αυτή «η τάση δύσκολα ανατρέπεται».
Πρότεινε να περάσουμε από έναν δημογραφικό χειμώνα σε μία νεανική άνοιξη, σημειώνοντας εμφατικά ότι «η καινοτομία συνδέεται με τους νέους ανθρώπους». Ως μία δόκιμη λύση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα πρότεινε τη μετανάστευση, χωρίς ωστόσο να παραλείψει ότι το ερώτημα της μετανάστευσης συνοδεύεται με σειρά αντιδράσεων στο πολιτικό σκηνικό, ως εκ τούτου, παρατήρησε πως «αυτό που χρειάζεται είναι να αναδιαμορφώσουμε το αφήγημα».
Ο Κωνσταντίνος Γλούμης-Ατσαλάκης, Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, είπε ότι «η κοινωνική διάσταση του θέματος είναι εξαιρετικά σημαντική», καθώς η κοινωνική συνοχή κάνει μια χώρα πιο λειτουργική.
Δίνοντας τη διάσταση των πραγμάτων, ανέφερε ότι -στην Ελλάδα- από το 2011 οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις, ενώ πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων είναι άνω των 46 ετών. Αυτό, όπως παρατήρησε, προκαλεί προβλήματα και στην κοινωνική συνοχή, αλλά και στην παραγωγή πλούτου στη χώρα. Ο κ. Γλούμης-Ατσαλάκης υπογράμμισε ότι «πρέπει να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στην αντιμετώπιση των συνεπειών αυτής της κατάστασης», υπογραμμίζοντας ότι η παρούσα κυβέρνηση ίδρυσε εξειδικευμένο υπουργείο. Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε στους βασικούς άξονες του εθνικού σχεδίου δράσης, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: 1) την παροχή κινήτρων για την αύξηση των γεννήσεων με την οικονομική και κοινωνική ενίσχυση των οικογενειών, 2) την ενίσχυση της εργασίας για συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού (γυναίκες, ΑΜΕΑ, εργαζόμενοι άνω των 55 ετών), 3) αντιμετώπιση του brain drain, 4) διαχείριση των θεμάτων της 3ης ηλικίας, 5) τοπική ανάπτυξη και καινοτομία και 6) διαρκής έρευνα στο ζήτημα του δημογραφικού.
Από την πλευρά της, η Σέβη Βολουδάκη, Βουλευτής Χανίων της Νέας Δημοκρατίας, ανέφερε ότι «αν αναλογιστούμε ότι ο αριθμός των θανάτων είναι μεγαλύτερος από αυτόν των γεννήσεων», αυτό συνιστά έναν λόγο ανησυχίας. Υπογράμμισε την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, «άρα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι υπάρχουν βρεφονηπιακοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία και παράλληλη στήριξη των παιδιών στο σχολείο». Επισήμανε με έμφαση την ανάγκη στήριξης των οικογενειών όσον αφορά στο στεγαστικό, λέγοντας ότι «ήδη γίνονται προσπάθειες». Χαρακτήρισε «σύνθετο ζήτημα» το μεταναστευτικό, που «γίνεται ακόμα πιο δύσκολο λόγω της κλιματικής αλλαγής». Ανέφερε, δε, ότι στη χώρα μας παρατηρούμε μία τάση brain gain, που οφείλεται στις καλύτερες σημερινές συνθήκες της ελληνικής οικονομίας.
Ακολούθησε ο S (Subu) V Subramanian, Καθηγητής Υγείας του Πληθυσμού και Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος χαρακτήρισε επιστημονική επιτυχία το ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ζει περισσότερα χρόνια, ότι αρρωσταίνουμε λιγότερο και -αν συμβεί αυτό- μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις ασθένειες. «Περισσότεροι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια, αλλά δεν έχει αυξηθεί τόσο πολύ ο μέσος όρος του ανώτατου ορίου ζωής», είπε, θέτοντας στο τραπέζι τα ζητήματα υγείας που ακολουθούν την 3η ηλικία, όπως είναι η άνοια και γενικότερα η γνωστική εξασθένηση.
Με τη σειρά του, ο Μιχάλης Βλασταράκης, Group Chief Marketing Officer στη Eurobank SA, υποστήριξε ότι ο ιδιωτικός τομέας έχει ρόλο στη συζήτηση περί δημογραφικού, καθώς «πρέπει κι εμείς να κάνουμε μία σειρά πραγμάτων». Τόνισε ότι «είναι σαφές ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις χώρες της δύσης είναι το δημογραφικό» και πρόσθεσε ότι στην Eurobank -σε πρώτη φάση- «χρηματοδοτήσαμε μία έρευνα με την οποία δεν εξετάσαμε μόνο τις προκλήσεις, αλλά φτάσαμε σε προτάσεις με βάση και την εμπειρία άλλων χωρών». Αφού επισήμανε ότι έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες μέσα στις δεκαετίες, υποστήριξε ότι «το κοινωνικό ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό, πέραν των οικονομικών». Επίσης, αναφέρθηκε σε μία σειρά πρωτοβουλιών που έχει λάβει η Eurobank σε συνεργασία με σχετικές ΜΚΟ για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας (μεταξύ άλλων: δωρεάν ivf, σεμινάρια σε θέματα οικογένειας, προσφορά εργασίας σε απομακρυσμένες περιοχές – Έβρος και βόρειο Αιγαίο).
Το πάνελ συντόνισε η Μαρία Γαβουνέλη, Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Κέντρου ΟΟΣΑ στην Κρήτη. Στο εισαγωγικό της σχόλιο τόνισε ότι «οφείλουμε να εξετάσουμε τι πρέπει να κάνουμε για να αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες δυναμικές υπέρ μας». Τέλος, υπογράμμισε την ανάγκη «να διαπιστώσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του δημογραφικού», σημειώνοντας ότι «στην Ελλάδα ήδη μιλάμε για άλλους, εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης».
