Κάθε χρόνο, ιδίως τους θερινούς μήνες, γινόμαστε στο ίδιο έργο θεατές: Δασικές πυρκαγιές ξεσπούν, σκορπώντας το θάνατο και την καταστροφή. Το φαινόμενο δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα με «μεγαπυρκαγιές» να καίνε τα πάντα στο πέρασμά τους και με τα μέτωπα να παραμένουν ενεργά για μεγάλο διάστημα, παρά τις επίμονες προσπάθειες των αρμόδιων αρχών για τον περιορισμό και την κατάσβεσή τους.
Η εξάπλωση των πυρκαγιών είναι πολυπαραγοντική, όπως η ποσότητα και το είδος της βλάστησης σε κάθε περιοχή, η κατεύθυνση του ανέμου, καθώς και η υγρασία και η θερμοκρασία που καταγράφεται τη δεδομένη στιγμή.
Πέρα από τις δραματικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την καταστροφή δασικών εκτάσεων και τις τραγικές απώλειες δεκάδων διαφορετικών ζωικών ειδών, οι πυρκαγιές αποτελούν πηγή σημαντικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με το Παγκόσμιο Σύστημα Πληροφοριών για τις Πυρκαγιές (GWIS) να εκτιμά πως προστίθενται στην ατμόσφαιρα περίπου 5 έως 8 δισ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο.
Όσο για την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων, αυτή εξαρτάται από την ταχύτητα ανάπτυξης της βλάστησης, με τους ειδικούς να τονίζουν ότι η συχνότητα των πυρκαγιών συχνά ξεπερνά εκείνη των οικοσυστημάτων να ανακάμψουν. Σύμφωνα με έρευνες περιοχές μπορεί να χρειαστούν περισσότερα από 25 χρόνια για να επανέλθουν, σύμφωνα με τον τύπο του οικοσυστήματος, ενώ πρόσφατα μελέτη του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας κατέληξε ότι τα δάση έπειτα από το ξέσπασμα μίας πυρκαγιάς χρειάζονται ακόμα και 80 χρόνια για να… επουλώσουν τις πληγές τους. Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι τα δάση που αναγεννώνται είναι μικρότερα και πιο ξηρά.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι οι πυρκαγιές όχι μόνο αυξάνονται σε σφοδρότητα, αλλά και σε ταχύτητα συγκριτικά με το παρελθόν.
Συγκεκριμένα, έκθεση του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Μπόλντερ που δημοσιεύθηκε στο Science αναφέρει πως οι πυρκαγιές γίνονται ταχύτερες στις δυτικές ΗΠΑ, απειλώντας εκατομμύρια πολίτες.
«Οι πιο επικίνδυνες πυρκαγιές είναι αυτές που κινούνται και εξαπλώνονται γρήγορα», αναφέρει η έκθεση με τους ερευνητές να χρησιμοποιούν δορυφορικά δεδομένα για να καταγράψουν τον ρυθμό αύξησής τους στις ΗΠΑ το διάστημα ανάμεσα στο 2001 και το 2020, σε όλη τη Δύση και σε τμήματα των ανατολικών ΗΠΑ.
«Κατά την περίοδο αυτή, οι μέγιστοι ημερήσιοι ρυθμοί ανάπτυξης υπερδιπλασιάστηκαν στις δυτικές ΗΠΑ. Περισσότερα από τα 3/4 των κτιρίων που καταστράφηκαν από πυρκαγιές κάηκαν σε αυτές τις γρήγορες πυρκαγιές», προσθέτουν οι ειδικοί.
Μελετώντας την πυρκαγιά Μάρσαλ, η οποία κατέστρεψε περισσότερες από 1.000 κατοικίες στην κομητεία Μπόλντερ τον Δεκέμβριο του 2021, καίγοντας έκταση 24,7 τ.χλμ., διαπίστωσαν ότι το μέτωπο ενισχύθηκε σημαντικά εξαιτίας των ξηρών συνθηκών και των ισχυρών ανέμων. Μέσα σε λιγότερο από μία ώρα, όπως επισημαίνουν σε δημοσίευση του Πανεπιστημίου, η πύρινη λαίλαπα είχε εξαπλωθεί σε απόσταση 4,8 χλμ. μακριά, οδηγώντας τελικά στην εκκένωση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Σύμφωνα με την έρευνα διαπιστώθηκε ότι η ταχύτητα των πυρκαγιών ήταν η αιτία για την καταστροφή του 88% των κατοικιών την περίοδο 2001-2020, ενώ τα μέτωπα που έπληξαν περισσότερες από 100 κατοικίες αναπτύχθηκαν σε έκταση 85 τ.χλμ σε μία μόνο ημέρα.
«Ακούμε πολλά για τις μεγαπυρκαγιές λόγω του μεγέθους τους, αλλά αν θέλουμε να προστατεύσουμε τα σπίτια και τις κοινότητές μας, πρέπει πραγματικά να εκτιμήσουμε και να προετοιμαστούμε για το πόσο γρήγορα κινούνται», δήλωσε η Τζένιφερ Μπαλτς, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωγραφίας και επικεφαλής συντάκτρια της μελέτης, προσθέτοντας πως «η ταχύτητα έχει μεγαλύτερη σημασία για την ασφάλεια των ανθρώπων».
Η έκθεση αποκαλύπτει τα κενά αξιολόγησης του κινδύνου, καθώς όπως εξηγούν, στις ΗΠΑ στα σχέδια αντιμετώπισης πυρκαγιών δεν ενσωματώνεται ο ρυθμός ανάπτυξης και η ταχύτητά τους. Επομένως, τα μοντέλα που συμβουλεύονται οι αρμόδιοι δε διαθέτουν κρίσιμες πληροφορίες, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την προστασία των πολιτών.
«Οι πυρκαγιές έχουν γίνει ταχύτερες στις δυτικές ΗΠΑ μέσα σε μερικές μόνο δεκαετίες», συμπλήρωσε η Μπαλτς και τόνισε ότι πρέπει να εστιάσουμε σε αυτό το χαρακτηριστικό ώστε οι κοινότητες να προετοιμαστούν, να θωρακιστούν οι κατοικίες και να εκπονηθούν σχέδια εκκένωσης.
