Για πρώτη φορά, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων διαπίστωσε ότι οι μπονόμπο, οι ουραγκοτάγκοι, οι γορίλες και οι χιμπατζήδες πειράζουν ο ένας τον άλλο, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα ανθρώπινα γνωστικά εργαλεία που μας βοηθούν να αναπτύξουμε την αίσθηση του χιούμορ μπορεί να χρονολογούνται τουλάχιστον 13 εκατομμύρια χρόνια πριν.
«Η ικανότητά τους να αστειεύονται εγείρει πολλά ερωτήματα σχετικά με το τι καταλαβαίνουν τα ζώα για το μυαλό των άλλων ζώων, τις προσδοκίες και τη δύναμη των σχέσεων τους», δήλωσε η Έρικα Κάρτμιλ, συγγραφέας της μελέτης.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν βίντεο με πέντε είδη μεγάλων πιθήκων: μπονόμπο (Pan paniscus), ουρακοτάγκους της Σουμάτρας (Pongo abelii), δυτικούς και ανατολικούς γορίλες (Gorilla gorilla και Gorilla beringei) και χιμπατζήδες (Pan troglodytes). Τελικα μελέτησαν συνολικά 34 πιθήκους οι οποίοι ζουν στους ζωολογικούς κήπους του Σαν Ντιέγκο και της Λειψίας στη Γερμανία.
Η ερευνητική ομάδα εντόπισε 142 περιπτώσεις κατά τις οποίες νεαροί πίθηκοι ηλικίας τριών έως πέντε ετών πείραζαν τους μεγαλύτερους πιθήκους. Οι πίθηκοι σκουντούσαν, έσπρωχναν και έτρεχαν μακριά, πρόσφεραν αντικείμενα και στη συνέχεια τα έπαιρναν πίσω, χτυπούσαν και γαργαλούσαν ο ένας τον άλλον. Συνολικά, οι ερευνητές από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ εντόπισαν 18 διαφορετικά είδη πειράγματος. Περισσότερο από το ένα πέμπτο χρησιμοποιούσε το στοιχείο του αιφνιδιασμού, όπου ένας πίθηκος πλησίαζε τον στόχο του από πίσω ενώ αυτός κοιτούσε αλλού.
«Δεν μπορούμε πραγματικά να πούμε γιατί το κάνουν, αλλά μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι το κάνουν», δήλωσε η Δρ. Ιζαμπέλ Λόμερ από το Ινστιτούτο Max Planck για τη συμπεριφορά των ζώων στο Konstanz της Γερμανίας. «Αυτό το παιχνιδιάρικο πείραγμα είναι προκλητικό, σκόπιμο και συνήθως μονόπλευρο», πρόσθεσε.
Οι ερευνητές δεν βρήκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ειδών, αλλά διαπίστωσαν ότι οι ενήλικες και οι νεαροί είχαν διαφορετικές στρατηγικές. Η ομάδα παρακολούθησε τα νεαρά ζώα και ανέλυσε τις αυθόρμητες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που έμοιαζαν παιχνιδιάρικες ή προκλητικές. Διαπίστωσε ότι το σκούντημα ήταν η πιο συνηθισμένη μορφή πειράγματος τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα νεαρά ζώα. Ωστόσο, ενώ τα νεαρά ζώα ήταν πιο επιθετικά και επιδίδονταν σε χτυπήματα, τα ενήλικα ήταν πιο ήρεμα και προτιμούσαν το γαργάλημα και το κλέψιμο.
«Το ενδιαφέρον είναι ότι βρήκαμε ομοιότητες με τα βρέφη. Όταν τα βρέφη πειράζουν τη μητέρα τους, τείνουν να κοιτάζουν το πρόσωπό της για να δουν πώς θα αντιδράσει. Αυτό το είδαμε και σε αυτούς τους μεγάλους πιθήκους», εξήγησε η Λόμερ.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι περισσότεροι νεαροί πίθηκοι δεν πείραζαν τους γονείς τους. Υπήρχαν όμως και εξαιρέσεις. Ο γορίλας Ντένι για παράδειγμα, πείραζε επανειλημμένα τους γονείς του, πιθανότατα επειδή δεν υπήρχαν πολλοί άλλοι γορίλες τριγύρω.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι θα χρειαστούν περισσότερες παρατηρήσεις για να καταλάβουν γιατί τα ζώα πειράζουν το ένα το άλλο.
«Το πείραγμα έχει συσχετιστεί με το χιούμορ, αλλά μπορεί επίσης να συμβάλει στην κατανόηση των κοινωνικών κανόνων», πρότεινε η Δρ. Μαρίνα Νταβίλα-Ρος, η οποία μελετά την εξέλιξη της επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ.
«Αν, για παράδειγμα, ένας νεαρός πίθηκος πειράξει έναν άλλο και ο δεύτερος δεν ανταποκριθεί, τότε ο πρώτος θα καταλάβει ποια είναι τα όρια, γεγονός που παρέχει ζωτικής σημασίας πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη μέσα σε μια κοινωνική ομάδα και τη δημιουργία ιεραρχιών», επισήμανε η ερευνήτρια.
Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση «Proceedings of the Royal Society B».
